Köy (Torbalı - Ormanköy) Kahvehane Anlatımları

Köy (Torbalı - Ormanköy) Kahvehane Anlatımları : Köylerde kahveler hemen hemen her şeyin konuşulduğu, bilgi alınıp verildiği mekanlar haline gelmiş, toplumu bir nevi eğiten, toplumda adap ve muaşeret kurallarının öğretildiği, örnek alındığı yerler olmuştur. Köylerde kahveler mekan olarak açılmadan önce kişiler yanlarında kahve takımlarını taşırmış. Bazıları bellerindeki kuşaklarda küçük bir cezve, fincan, şeker ve kahveyi bulundurur, istediği yerde hemen bir ateş yakar, kahvesini pişirir, tiryakiliğini böylece yer ve mekan sınırı olmadan sürdürürmüş. Kahve pişirmek ayrı bir hüner istediğinde. özellikle hayırlı işlerde kızın kahve pişirmesi ve gelen dünürcülere ikram etmesi ayrı bir hava verirmiş. Köy yerlerinde kahveler açılmadan önce köyün ileri gelenlerinin her türlü ihtiyacını karşıladığı, gelen misafir ve yolcuların ağırlandığı odalar varmış. Bu odalarda kişiler toplanır, günlük yaşamları-nı sürdürürlermiş. Kahveler açılmaya başlandıktan sonra devamlı bu işi yapanlara lakaplar da verilmeye başlanmış. Kahvelerin açılmaya başlaması, toplumda çay içiminin yaygınlaşmasıyla beraber artmaya başlamış. Köy yerlerinde kahveler sabah ezan zamanı açılır, kahvenin açıldığı belli olsun diye sobada saman yakılır, üzerine hafif yollu ıslatılır, çıkan duman evden bakıldığında görülurmüş. Dumanın çıkması bir işaret olarak algılanırmış.' Köyde oturanlar sabah çayını kahvede içerler, eve dönüp sabah yemeğini (kahvaltı, genellikle çorba) yedikten sonra tarlalarına giderlermiş. Kahve sabah saat 7-8 civannda kapanır, akşamüstü yeniden açılırmış. Kahvelerde iki bölüm bulunurmuş. Sedir ve masalar bölümü ... Yaşlılar için bir tarafa sedir yapılır, gelen yaşlılar burada bağdaş kurarak otururlarınış. Yaşlılar hayatta başlanndan geçenleri tatlı tatlı anlatırken etraflarına diğer kişiler bir halka halinde dizilir anlatımı can kulağı ile dinlerlermiş. Tam anlatırnın en can alıcı yerinde anlatırncı kendisine ısmarlanan kahveden bir yudum alır, o aradaki geçen zaman dinleyiciler için adeta saatler gibi olurmuş. Televizyonun daha her tarafa girmediği zamanlarda en önemli iletişim aracı radyoymuş. Saat 13.00 ve akşam saat 19.00 haberleri zamanı radyo açılır, ajans haberleri dikkatlice dinlenirmiş. Bu sırada kahve içinde kesin sessizlik hakim olurmuş. Kazaya (ilçe) ya da şehre giden birisi yanında getirdiği gazeteyi kahveye bırakır. Ta ki yeni bir gazete gelene kadar o gazete evirilir çevrilir tekrar tekrar okunurmuş. Okuma bilmeyenlere okuma bilenler okurmuş. Askerden gelmemiş olanlar kesinlikle kahveye alınmaz, gelenler toplumdaki hiyerarşik konumuna göre otururlar, kendisinden yaş ve makarnca büyük kişinin önüne oturmak ayıplanırmış. Oyun, ancak aileden birileri yoksa oynanırmış. Genellikle dama, 66, bom, domino, altı kol iskambil" oynanan oyunlardanmış. Oyunlar çayına, lokumuna oynanırmış. Bazen de iddialı olduğunda tüm kahvede bulunanlara ısmarlanmak üzere oynanırmış. Elektriğin olmadığı zamanlarda kahvelerde idare lambalan, sonralan gaz lambalan, en son gazyağı ile pompalı lüks lambalan kullanılmış. Lüks lambalannın gazı yaklaşık 2 saat ortamı aydınlatır, tekrar gazyağı takviyesi yapılırmış. Ancak bu takviye genellikle saat akşam 20.00-21.00 civarında yapılırmış ki yaşlı kesim evlerine gitsin, gençlere oyun oynamak için ortam hazırlansın. Köye elektrik ve evlere su şebekesinin olmadığı zamanlarda kahveler, yazın ailelerle birlikte bir dere kenan veya alan olarak adlandırılan arazinin merkezi bir yerinde büyük bir ağaç altına çalı-dan çardak kahvelere taşınırdı. Taşınma, genellikle mayıs ayında olur, eylül ayı ortalarında geri taşınılmayla son bulunurdu. Bu dönemde köydeki evler bağ evlerine taşınırdı. Kahveler, öğle saatlerinde çevredeki köylerden gelenlerle dolup taşardı. Kahve ile beraber köyün bakkalı, berberi, varsa diğer esnaf gruplan da çardak kahvenin elrafında yerini alırdı. Köylere elektrik ve su şebekesinin bağlanması ile bu taşınma işlemleri de son buldu. Kahvehaneler aynı zamanda köy düğünlerinin de vazgeçilmez ortamlarındadır. Zaman zaman da olsa kişilerin birbirleri ile husumetlerinin ortaya döküldüğü yerlerdenmiş. İlk önceleri kişilere ait yerler açılırken sonralan köy sandığı olarak tabir edilen köy tüzelkişiliklerine de ait yerler kahveye dönüştürülmüş. Buralar açık arttırma ile yıllık icara satılır, elde edilen gelir köy işlerine harcanırmış. Bu uygulama halen devam etmektedir."