Sunî Tatlandırıcılar Nelerdir

Çevremdeki orta yaş hanımların büyük çoğunluğu ve erkeklerin en az yarısı çantalarında, ceplerinde suni tatlandırıcılarla geziyor. Ne zaman çay kahve gelse otomatik olarak küçük zımbırtılar çıkıyor ortaya; çıt çıt çıt !

Bunlarla hafif içecekler ve pudingler yapılabilir. Çok az miktarda kullanınız. Aspartame en doğal tadlandırıcıdır ve sakkarin artık gittikçe az kullanılmaktadır. Tadlandırıcıları ihtiyatlı olarak kullanabilirsiniz. En iyisi, mümkün mertebe, az şekerli gıdalarla mutlu olmaya alışmanızdır.

En çok kullanılan tatlandırıcılar :

Sakarin, Aspartam, Sukraloz, Asesulfam K

Bu tatlandırıcıların tamamı sentetik kimyasal maddelerdir ve çoğunluğu tesadüfen bulunmuş maddelerdir. Örneğin sakarin kömür katranından elde edilmiş, Aspartam bir ülser ilacı araştırması sırasında bulunmuştur. Sukraloz ise şeker molekülüne benzetilerek sentez edilmiştir.

Suni tatlandırıcı kullanmanın tek bir amacı var; şeker kullanmayarak kalori ve dolayısıyla kilo almamak. Kimse tadını sevdiğinden kullanmıyor bunları.
İnsanların çay kahve için kullandığı tatlandırıcılar dışında bu kimyasal maddeler günlük hayatımızın her noktasında karşımıza çıkıyor. Başta diyet meşrubatlar olmak üzere ilaçlar, şuruplar, sakızlar, reçeller, tatlılar , soslar ve hatta bazı çocuk mamaları suni tatlandırıcılar ile tatlandırılıyor.

Suni tatlandırıcılar ile ilgili tartışmalar yıllardır sürüyor. Tartışmalar önceleri bu maddelerin sağlığa zararları ( kanser, karaciğere toksik etki, baş ağrıları, anksiyete ve depresyon, kulak çınlaması vs vs ) konusunda yoğunlaşmıştır. Sanayi destekli araştırmalar normal kullanımda herhangi bir zararlı etkileri olmadığını savunurken bağımsız araştırmalar bu maddelerin uzun süreli kullanımlarında önemli hastalıklara neden olabilecekleri görüşünde. Buradaki önemli nokta insanlar için zarar verecek veya vermeyecek dozların bilinmemesidir. Günde 2-3 diyet meşrubat ve içilen 3-5 çay kahveye atılan 5-10 tatlandırıcı az mı çok mu?

Bir de bazı hazır gıda ve benzeri ürünlerle aldığımız ve hesabını bilemediğimiz bir doz daha var. Çevremde günde 10-15 bardak çay kahve içen ve her bardağa 3-4 tablet tatlandırıcı atan ( günde 40-50 tablet ) çok dostum var. Şimdilik bir yan etkisini görmemişler ama ileride ne olur bilinmez. Yakın zamanda bir hekim arkadaşımın genç kız yeğeni hastanemize karaciğer yetmezliği tablosu ile yatırıldı. Araştırıldığında günde 2-3 litre diyet meşrubat içtiği anlaşıldı. Neyse ki bu anormal alışkanlığın önüne geçilince durumu kısa sürede tedavi ile düzeldi.

Suni tatlandırıcılar yoksa kilo mu aldırıyor ?

Son yıllarda, başlıca kullanılma nedeni kilo almamak olan suni tatlandırıcıların aksine kilo almaya neden oldukları tartışılmaya başlandı. Amerikan Kanser Derneğinin 79,000 kadın üzerinde yaptıkları çalışmada suni tatlandırıcı kullanan kadınların bir yıl içinde kullanmayanlara göre %7 oranında daha fazla kilo aldıkları gösterilmiştir. Deney hayvanlarında yapılan çalışmalar aynı gıdaları suni tatlandırıcılarla birlikte yiyen hayvanların şekerle yiyen hayvanlara göre daha çok kilo aldıklarını göstermiştir.

Bu anlaşılması güç olay, canlıların tat duygusu ile kaloriyi doğal olarak bağdaştırabilmesi ile açıklanmaktadır. Suni tatlandırıcı kullanan kişiler bu maddeler ile tatlı ihtiyacını tatmin etmekte ancak organizmamız bu duygu ile birlikte gelmesi gereken kaloriyi alamadığından bu açığı daha sonra fazla kalorili gıdalar alarak kapatmaktadır. Bir başka teori ise suni tatlandırıcıların yoğun “tatlı” tadının insanlarda bu tadı sürekli arama davranışına itiyor olması ve bu tadı kalorili gıdalardan almaya başlaması.


Durum böyleyken yıllardır kilosunu kontrol etmek amacıyla suni tatlandırıcı kullanan kişilerin ve şeker hastalığı nedeniyle bu ürünleri kullanan diyabetik hastaların ne yapması gerektiği sorusu gündeme geliyor. Bu konudaki araştırmalar ve tartışmalar devam edecek gibi görünüyor. Herhalde yapılması gereken, her konuda olduğu gibi ölçülü olmak, bu ürünleri mümkün olduğu kadar az kullanmaktır.

Özel bir doğal tatlandırıcı : Stevia

Stevia, anavatanı Paraguay olan bir bitki. Yaprakları şekerden 40 kat, ekstresi 300 kat daha tatlı. Tamamen doğal olmasına ve yüzyıllardır Güney Amerikada ve yaklaşık 30-40 yıl Japonyada ve Çinde kullanılmasına rağmen uzun yıllar tatlandırıcı sanayinin baskısıyla bir tatlandırıcı olarak Amerika ve Avrupa sağlık otoritelerinden onay alamadı. Yıllar içinde yapılan bilimsel çalışmalar stevia konusundaki soru işaretlerini gidermiş, bu ürüne olan talep artmış ve nihayet 2009 yılında Coca Cola firmasının öncülüğündeki talepler doğrultusunda Amerikan Sağlık Bakanlığı stevianın bir tatlandırıcı olarak kullanılmasına izin vermiştir. Tamamen doğal olan bu ürünün çok kısa sürede suni tatlandırıcıların yerini alacağı beklenmektedir. Yakın zamanda ülkemize de gelen bu ürün suni tatlandırıcılara alternatif olarak düşünülebilir.

Tatlandırıcılar zararlı mıdır?

Gittiğim kongrelerde bu konular hâlâ tartışılıyor. Zararlıdır diyen çalışmalar yok denecek kadar az. Bir olumsuzluğun görülmesi için yüksek dozda tatlandırıcı kullanımı gerekir. Bu rakamlara ulaşmanız pek mümkün değil. Günde 10 tablet tatlandırıcıyı geçmemekte yarar vardır. Doğal tatladırıcı olan Stevia tercih edilebilir.