Sumak
Sumak : Antep fıstığıgillerden sıcak bölgelerde yetişen, yükseklik bakımından nar ağacına benzeyen bir ağaçtır. Daha küçük boyda olanları davardır. Yaprakları ise içli-dışlı hafiftüylü, yumuşak ve genişçedir. Sumak denildiği zaman ilk akla gelen onun ekşi meyvesidir. Sumak üzümgibi salkımlarda yetişir, tohumu ise mercimeğe benzer, fakat ondan küçüktür, her meyve de bir tohum bulunur. Yenilen kısmı ise tohumun kırmızı kabuğudur. En iyisi taze, olgun, kırmızı ve ekşiliği tam olanıdır. Ekşilik vermesi için yemeklerin içine katılır. Sumak ağacının gövdesi, kökü, kabuğu, yaprakları, dalları ve meyvesi sarı kırmızı bir renktedir, çoğu kez kırmızı topraklarda yetişir. Sumak ağacının hemen bütün organları hekimlikte, boya ve deri sanayiinde kullanılmıştır. Meyvesi ve yaprakları kurutulup baharat olarak kullanılmıştır. Ençok kullanılan ise meyvesi ve usâresidir. Tehlikesiz bir bitkidir.
Özellikleri:
Sumağın kurutucu, kabızlık yapıcı, kasıcı, kuvvetlendirici, kanamayı durdurucu, şişliklerin artmasını önleyici, iştah açıcı ve susuzluğu giderici özelliklere sahibdir.
Sumak safrayı keser, kusmayı, akıcı rutubetleri, mide yanmasını, ishali ve mide bozulmasını giderir. Eğer kimyonla karıştırılıp üzerine bir miktar su dökülürse kusmayı ve kusma hali olmadığı halde kusacakmış gibi olup bu esnada meydana gelen öğürtüyü önler.
Eğer sumak belli bir süre suda bekletilir ve bu su göze sürme gibi çekilirse; gözyaşını, gözdeki kaşıntıyı, sivilceleri ve uyuz'u ve göz kapaklarındaki sertlikleri giderir, gözde meydana gelen çiçek hastalığının ilerlemesini durdurur.
Sumakağacının kabuk, yaprak ve kökgibi organları, bal, kıvamına gelinceye kadar suda kaynatılır ve merhem gibi cilde sürülür veya damlatılır, yahutta ağızda gargara yapılırsa şişlikleri olgunlaştırıp çözer. Eksemayı ilerletmez ağız yaralarına, yayılımcı yaralara, rahim kanamalarına, kulak akıntısınına, dişetlerine, ciltteki siyah lekelere, etle tırnak arasındaki dolama hastalığına karşı gayet faydalıdır.
Sumak ekşi olmasından dolayı iştahı açar, kekremsi olmasından dolayı da tabiatı güçlendirir, cilde sürüldüğü zaman sirke görevi yapar, fakat sirke cilde daha yumuşaktır. Eğer sumak ile et veya kuşeti pişirilecek olursa, kabızlık yapar, safranın karaciğerden mide ve bağırsaklara doğru normal bir şekilde sızmasına yardım eder, sumak yağda kızartılır veya kavrulursa, mideyi temizler ve daha fazla kabızlık yapar.
Sumak yaprağının kaynatılmış suyu ile lavman yapılacak olursa, bağırsakları rahatlatır, basur hastalığına karşı faydalıdır. Bağırsak ağrılarını gidermek için suyunun içine oturulur, ağız yoluyla da alınabilir. Vaginadan lavman yapıldığında ise rahim akıntılarını keser, saçlara sürülecek olursa siyahlaştırır.
Yine sumak yaprağının suyu sirke ve bal ile karıştırılır et ve tırnak arasında meydana gelen dolama rahatsızlığına karşı sürülecek olursa, hastılığı önler, kötü yaralar üzerine sürülmesi ise yaranın yayılmasını engeller. Sumak yaprağının kurumuş olanı da bal kıvamına gelinceye kadar kaynatılacak olursa, yaş yaprağının yaptığı görevi aynen yapar.
Sumakyaprağının kurumuş olanı da yaş olanı gibi aynı görevleri yapmaktadır. Meyvesi yemeklere atıldığında müzmin ishal ve bağırsak yaralarına karşı yaprağının suyunun yaptığı görevleri yapmaktadır, fakat meyvesinin suyunun etkisi, meyvesinin etkisinden daha fazladır. Sumağın kaynatılmış suyu, incinmeden dolayı cilde sürülürse, şişlik yapmaz.
Sumak belli bir süre gülsuyu içinde bekletilir ve bu su ile göze sürme çekilirse, göz nezlesine karşı faydalıdır, gözbebeğini de kuvvetlendirir. Yine sumak belli bir süre su içinde bekletilir ve bu su ile çiçek hastalığı olan kimsenin hastalıktan dolayı kırmızılaşmış olan gözleri ne damlatılacak olursa, çiçek hastalığı gözlerine zarar vermez.
Eğer sumak meyvesi toz halinde tuz ve kimyon ile karıştırlıp ağız yoluyla alınırsa, mideyi kuvvetlendirir ve iştahı açar. Sumak ağacı zamkı ise çürük diş ağrılarını teskin eder.
Sumakağacının gövdesi, kabuğu, kökü ve yaprakları gibi, bütün organlarının kurutucu, kasıcı, temizleyici ve kabızlık yapıcı özelliklerinden dolayı, bu ağacın kabuğu, kökü ve yaprakları deri sanayiinde dibâğat maddesi olarak kullanıldığı gibi ağacın bütün organlarındaki sarı kırmızı renkten dolayı boya sanayiinde boya maddesi olarak kulanılmıştır. (ei-Mutemed t.238: c.Müfredatü'l-Edviyye 2/29-30: Kanun 1/387) (Bağdadi, s. 118)
Özellikleri:
Sumağın kurutucu, kabızlık yapıcı, kasıcı, kuvvetlendirici, kanamayı durdurucu, şişliklerin artmasını önleyici, iştah açıcı ve susuzluğu giderici özelliklere sahibdir.
Sumak safrayı keser, kusmayı, akıcı rutubetleri, mide yanmasını, ishali ve mide bozulmasını giderir. Eğer kimyonla karıştırılıp üzerine bir miktar su dökülürse kusmayı ve kusma hali olmadığı halde kusacakmış gibi olup bu esnada meydana gelen öğürtüyü önler.
Eğer sumak belli bir süre suda bekletilir ve bu su göze sürme gibi çekilirse; gözyaşını, gözdeki kaşıntıyı, sivilceleri ve uyuz'u ve göz kapaklarındaki sertlikleri giderir, gözde meydana gelen çiçek hastalığının ilerlemesini durdurur.
Sumakağacının kabuk, yaprak ve kökgibi organları, bal, kıvamına gelinceye kadar suda kaynatılır ve merhem gibi cilde sürülür veya damlatılır, yahutta ağızda gargara yapılırsa şişlikleri olgunlaştırıp çözer. Eksemayı ilerletmez ağız yaralarına, yayılımcı yaralara, rahim kanamalarına, kulak akıntısınına, dişetlerine, ciltteki siyah lekelere, etle tırnak arasındaki dolama hastalığına karşı gayet faydalıdır.
Sumak ekşi olmasından dolayı iştahı açar, kekremsi olmasından dolayı da tabiatı güçlendirir, cilde sürüldüğü zaman sirke görevi yapar, fakat sirke cilde daha yumuşaktır. Eğer sumak ile et veya kuşeti pişirilecek olursa, kabızlık yapar, safranın karaciğerden mide ve bağırsaklara doğru normal bir şekilde sızmasına yardım eder, sumak yağda kızartılır veya kavrulursa, mideyi temizler ve daha fazla kabızlık yapar.
Sumak yaprağının kaynatılmış suyu ile lavman yapılacak olursa, bağırsakları rahatlatır, basur hastalığına karşı faydalıdır. Bağırsak ağrılarını gidermek için suyunun içine oturulur, ağız yoluyla da alınabilir. Vaginadan lavman yapıldığında ise rahim akıntılarını keser, saçlara sürülecek olursa siyahlaştırır.
Yine sumak yaprağının suyu sirke ve bal ile karıştırılır et ve tırnak arasında meydana gelen dolama rahatsızlığına karşı sürülecek olursa, hastılığı önler, kötü yaralar üzerine sürülmesi ise yaranın yayılmasını engeller. Sumak yaprağının kurumuş olanı da bal kıvamına gelinceye kadar kaynatılacak olursa, yaş yaprağının yaptığı görevi aynen yapar.
Sumakyaprağının kurumuş olanı da yaş olanı gibi aynı görevleri yapmaktadır. Meyvesi yemeklere atıldığında müzmin ishal ve bağırsak yaralarına karşı yaprağının suyunun yaptığı görevleri yapmaktadır, fakat meyvesinin suyunun etkisi, meyvesinin etkisinden daha fazladır. Sumağın kaynatılmış suyu, incinmeden dolayı cilde sürülürse, şişlik yapmaz.
Sumak belli bir süre gülsuyu içinde bekletilir ve bu su ile göze sürme çekilirse, göz nezlesine karşı faydalıdır, gözbebeğini de kuvvetlendirir. Yine sumak belli bir süre su içinde bekletilir ve bu su ile çiçek hastalığı olan kimsenin hastalıktan dolayı kırmızılaşmış olan gözleri ne damlatılacak olursa, çiçek hastalığı gözlerine zarar vermez.
Eğer sumak meyvesi toz halinde tuz ve kimyon ile karıştırlıp ağız yoluyla alınırsa, mideyi kuvvetlendirir ve iştahı açar. Sumak ağacı zamkı ise çürük diş ağrılarını teskin eder.
Sumakağacının gövdesi, kabuğu, kökü ve yaprakları gibi, bütün organlarının kurutucu, kasıcı, temizleyici ve kabızlık yapıcı özelliklerinden dolayı, bu ağacın kabuğu, kökü ve yaprakları deri sanayiinde dibâğat maddesi olarak kullanıldığı gibi ağacın bütün organlarındaki sarı kırmızı renkten dolayı boya sanayiinde boya maddesi olarak kulanılmıştır. (ei-Mutemed t.238: c.Müfredatü'l-Edviyye 2/29-30: Kanun 1/387) (Bağdadi, s. 118)
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
