Güneş Çarpması
GÜNEŞ ÇARPMASI (sunstroke)
Hayatın kaynağı olan güneş, bazı şartlar altında insanı hasta etmekte, hatta kişinin ölümüne bile sebep olabilmektedir.
Sebepleri:
Vücudun uzun müddet güneşte kalması, güneşin kan dolaşımına etkisi vs. gibi şeylerdir.
Korunma Çâreleri:
Güneşte çok kalmamak, bilhassa başı açık bırakmamak. Güneşte fazla hareket etmemek, Mide'yi fazla doldurmamak. Suyu fazla içmek, beyaz elbiseler giymek. Bedenî ve fikrî yönden fazla çalışmamak vs. gibi şeylerdir.
Peygamber Aleyhis-Selâm'ın Tavsiyeleri:
"İbni Ebî Hâzim (r.a.) demiştir ki: "Ben, güneşte oturuyordum, Peygamber Aleyhis-Selâm hutbe okurken beni gördüğünde: "Gölgeye gel! Çünkü gölge (sağlık açısından) daha iyidir" buyurdu."1
Ebû Hüreyre Hz.'lerinin rivayet ettiği bir hadis-i şerifte ise Peygamber Aleyhis-Selâm: "Aşırı sıcak ve aşırı soğuktan sakınınız!" buyurmuştur.
(E. Nuaym vr. 27ob, 99a; K. Hafâ 1/146 H. 380)
* İbni Abbas (r.a.) demiştir ki: "Bir cum'a günü Peygamber Aleyhis-Selâm hutbe okurken, bir kimsenin güneşte ayakta durduğunu gördü. Niçin ayakta durduğunu sorunca: "Bu kimse, Ensar'dan Ebû İsrail'dir. Ayakta durmak, oturmamak, güneşte durmak, gölgelenmemek, konuşmamak ve oruç tutmak üzere adakta bulunmuştur" dediler. Bunun üzerine Peygamber Aleyhis-Selâm: "Bu kimseye söyleyin! Konuşsun, gölgelensin, otursun, fakat orucunu tamamlasın!" buyurdu."2
Güneşte Çok Kalmanın Başka Zararları:
Yine İbni Abbas (r.a.) demiştir ki: "Güneşte oturmaktan sakınınız! Çünkü güneş elbiseyi çürütür, bazı maddeleri kokuşturur, gizli hastalıkları da açığa çıkarır."3
* Hz. Ali de güneşte oturan kimseye: "Kalk, güneşte oturma! Zira güneşte oturmak cinsî münasebet istek ve arzusunu zayıflatır" demiştir."4
Vücudun Yarısının Güneşte Yarısının da Gölgede Kalması:
* Yine Peygamber Aleyhis-Selâm: "Sizden biriniz gölgede olduğunda, gölge gidip oraya güneş gelirse, hemen kalksın! Zira orası zararlıdır."5
* "Sizden biriniz güneşte olduğu zaman, oraya gölge gelir de, diğer bir kısmı ise güneşte kalırsa, hemen kalksın!" buyurmuştur."6
* Câbir b. Abdullah (r.a.) ise: "Peygamber Aleyhis-Selâm, kişinin bir kısmının güneşte, diğer bir kısmının ise gölgede olarak uyumasını yasakladı." demiştir. (ENuaym vr. 31b)
Sıcak Günlerde Öğle Namazını Biraz Geciktirmek:
Enes İbni Mâlik (r.a.) demiştir ki: "Peygamber Aleyhis-Selâm soğuk olduğu zamanlarda namazı ilk vaktinde kıldırırdı. Sıcakların arttığı zaman ise, vaktinde kılmayı biraz geciktirirdi, yani sıcağın birazcık hafiflemesini beklerdi."7
*Muğîre b. Şube (r.a.) ise: "Biz,Peygamber Aleyhis-Selâm ile birlikte öğle namazını, öğle ile ikindi vakti arasında bir zamanda kıldık. Bize şöyle buyurdu: "Öğle namazını serin bir zamanda kılınız! Zira bu vakitte güneşin harareti, cehennemin harareti gibidir."8
Tedavi:
Şiddetli sıcaklarda buzlu veya soğuk sularla serinlemek; soğuk suyu içerek yahud banyo yapmak suretiyle serinlemeye çalışmak lâzımdır. Güneş çarpmasında da durum böyledir. Araplar arasında günlük güneş çarpmasına da humma denilirdi. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm: "Gerçekten humma ateşi, cehennem ateşi gibi hararetlidir. Onu soğuk su ile söndürünüz!" buyurmuştur."9
* Yine bir Hadîs-i Şerifte: "Sıcaklar arttığı zaman, vücuttan kan aldırmakla sıcağın vereceği zararı gidermeye çalışınız! Zira aşırı sıcaktan dolayı sizden birinin kanı hücuma geçerek onu öldürmesin!" buyrulmuştur."10
* İbni Abbas Hz.'leri de, oruçlu olduğu halde aşırı sıcaklarda başını zemzem suyuna sokardı."11
* İbni Ömer de, aşırı sıcaklarda serinlemek için oruçlu olduğu halde elbisesini soğuk su ile ıslatıp vücuduna sarmıştır."12
* Aşırı sıcaktan hasta olan kimseye tuzlu su içirilir. Zira tuzlu su vücudu takviye eder."13
Kaynaklar:
[1]- Hâkim edeb 4/271; Müsned 3/427. 426; ayrıca bak. E. Davud edeb H. 4822. [2]- Buhâri eyman 71234: E. Davud eyman H. 3300; i. Mâce Keffâret H. 2136: Müsned 4/168. Ayni 11/70 [3]- Hâkim tıp 414 \ I: C. Sağır 1/98: F Kadir 3/ 130: ayrıca bak Nihâye III9I. 21126: Râmuz s. 174: ibni Abbas ve Hz. Ali'den mürsel olarak rivayet edilmiştir. [4]. Nihâye 1/278: ayrıca bak. Nihâye 1/191. [S]- Abdünezzak 11/24: Nihâye 3/7S. [6]- E. Davud edeb H. 4821: S. Kübrâ 3/236-237: ayrıca bak. i. Mâce edeb H. 3722. [7]- S Kübrâ 31191. [8]- S. Kübrâ 1/439: ayrıca bak. 1/107. 439 [9]. E. Nuaym vr. 30a: I. Sünnî vr. 14a; Müslim selam H. 78-81: Muvatta ayn H. 16: Müsned 1/291. 2/21. 85. 134: Buhâri tıp 7/20: Nesîmi 3/212-213. [10]- Hâkim tıp 41212; Râmuz s. 71:1 Ukûl 1/465. [I l]-S Kübrâ4/263. [I2]-Buhârîsavm 21233. [13]- i. Kayyım s. 141. 438-439
Hayatın kaynağı olan güneş, bazı şartlar altında insanı hasta etmekte, hatta kişinin ölümüne bile sebep olabilmektedir.
Sebepleri:
Vücudun uzun müddet güneşte kalması, güneşin kan dolaşımına etkisi vs. gibi şeylerdir.
Korunma Çâreleri:
Güneşte çok kalmamak, bilhassa başı açık bırakmamak. Güneşte fazla hareket etmemek, Mide'yi fazla doldurmamak. Suyu fazla içmek, beyaz elbiseler giymek. Bedenî ve fikrî yönden fazla çalışmamak vs. gibi şeylerdir.
Peygamber Aleyhis-Selâm'ın Tavsiyeleri:
"İbni Ebî Hâzim (r.a.) demiştir ki: "Ben, güneşte oturuyordum, Peygamber Aleyhis-Selâm hutbe okurken beni gördüğünde: "Gölgeye gel! Çünkü gölge (sağlık açısından) daha iyidir" buyurdu."1
Ebû Hüreyre Hz.'lerinin rivayet ettiği bir hadis-i şerifte ise Peygamber Aleyhis-Selâm: "Aşırı sıcak ve aşırı soğuktan sakınınız!" buyurmuştur.
(E. Nuaym vr. 27ob, 99a; K. Hafâ 1/146 H. 380)
* İbni Abbas (r.a.) demiştir ki: "Bir cum'a günü Peygamber Aleyhis-Selâm hutbe okurken, bir kimsenin güneşte ayakta durduğunu gördü. Niçin ayakta durduğunu sorunca: "Bu kimse, Ensar'dan Ebû İsrail'dir. Ayakta durmak, oturmamak, güneşte durmak, gölgelenmemek, konuşmamak ve oruç tutmak üzere adakta bulunmuştur" dediler. Bunun üzerine Peygamber Aleyhis-Selâm: "Bu kimseye söyleyin! Konuşsun, gölgelensin, otursun, fakat orucunu tamamlasın!" buyurdu."2
Güneşte Çok Kalmanın Başka Zararları:
Yine İbni Abbas (r.a.) demiştir ki: "Güneşte oturmaktan sakınınız! Çünkü güneş elbiseyi çürütür, bazı maddeleri kokuşturur, gizli hastalıkları da açığa çıkarır."3
* Hz. Ali de güneşte oturan kimseye: "Kalk, güneşte oturma! Zira güneşte oturmak cinsî münasebet istek ve arzusunu zayıflatır" demiştir."4
Vücudun Yarısının Güneşte Yarısının da Gölgede Kalması:
* Yine Peygamber Aleyhis-Selâm: "Sizden biriniz gölgede olduğunda, gölge gidip oraya güneş gelirse, hemen kalksın! Zira orası zararlıdır."5
* "Sizden biriniz güneşte olduğu zaman, oraya gölge gelir de, diğer bir kısmı ise güneşte kalırsa, hemen kalksın!" buyurmuştur."6
* Câbir b. Abdullah (r.a.) ise: "Peygamber Aleyhis-Selâm, kişinin bir kısmının güneşte, diğer bir kısmının ise gölgede olarak uyumasını yasakladı." demiştir. (ENuaym vr. 31b)
Sıcak Günlerde Öğle Namazını Biraz Geciktirmek:
Enes İbni Mâlik (r.a.) demiştir ki: "Peygamber Aleyhis-Selâm soğuk olduğu zamanlarda namazı ilk vaktinde kıldırırdı. Sıcakların arttığı zaman ise, vaktinde kılmayı biraz geciktirirdi, yani sıcağın birazcık hafiflemesini beklerdi."7
*Muğîre b. Şube (r.a.) ise: "Biz,Peygamber Aleyhis-Selâm ile birlikte öğle namazını, öğle ile ikindi vakti arasında bir zamanda kıldık. Bize şöyle buyurdu: "Öğle namazını serin bir zamanda kılınız! Zira bu vakitte güneşin harareti, cehennemin harareti gibidir."8
Tedavi:
Şiddetli sıcaklarda buzlu veya soğuk sularla serinlemek; soğuk suyu içerek yahud banyo yapmak suretiyle serinlemeye çalışmak lâzımdır. Güneş çarpmasında da durum böyledir. Araplar arasında günlük güneş çarpmasına da humma denilirdi. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm: "Gerçekten humma ateşi, cehennem ateşi gibi hararetlidir. Onu soğuk su ile söndürünüz!" buyurmuştur."9
* Yine bir Hadîs-i Şerifte: "Sıcaklar arttığı zaman, vücuttan kan aldırmakla sıcağın vereceği zararı gidermeye çalışınız! Zira aşırı sıcaktan dolayı sizden birinin kanı hücuma geçerek onu öldürmesin!" buyrulmuştur."10
* İbni Abbas Hz.'leri de, oruçlu olduğu halde aşırı sıcaklarda başını zemzem suyuna sokardı."11
* İbni Ömer de, aşırı sıcaklarda serinlemek için oruçlu olduğu halde elbisesini soğuk su ile ıslatıp vücuduna sarmıştır."12
* Aşırı sıcaktan hasta olan kimseye tuzlu su içirilir. Zira tuzlu su vücudu takviye eder."13
Kaynaklar:
[1]- Hâkim edeb 4/271; Müsned 3/427. 426; ayrıca bak. E. Davud edeb H. 4822. [2]- Buhâri eyman 71234: E. Davud eyman H. 3300; i. Mâce Keffâret H. 2136: Müsned 4/168. Ayni 11/70 [3]- Hâkim tıp 414 \ I: C. Sağır 1/98: F Kadir 3/ 130: ayrıca bak Nihâye III9I. 21126: Râmuz s. 174: ibni Abbas ve Hz. Ali'den mürsel olarak rivayet edilmiştir. [4]. Nihâye 1/278: ayrıca bak. Nihâye 1/191. [S]- Abdünezzak 11/24: Nihâye 3/7S. [6]- E. Davud edeb H. 4821: S. Kübrâ 3/236-237: ayrıca bak. i. Mâce edeb H. 3722. [7]- S Kübrâ 31191. [8]- S. Kübrâ 1/439: ayrıca bak. 1/107. 439 [9]. E. Nuaym vr. 30a: I. Sünnî vr. 14a; Müslim selam H. 78-81: Muvatta ayn H. 16: Müsned 1/291. 2/21. 85. 134: Buhâri tıp 7/20: Nesîmi 3/212-213. [10]- Hâkim tıp 41212; Râmuz s. 71:1 Ukûl 1/465. [I l]-S Kübrâ4/263. [I2]-Buhârîsavm 21233. [13]- i. Kayyım s. 141. 438-439
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
