Kavramların İşlevleri
Kavramların İşlevleri : Bir kavram bütün bir sınıfı ifade eder, yani, sınıfla birleştirdiğimiz özellikler grubudur. Örneğin, “kedi” kavramımız, diğer şeylerin yanı sıra dört bacak ve bıyıklara sahip olma özelliklerini dekapsar. Kavramlar, zihinsel yaşamda önemli bazı işlevlere hizmet eder. Bu işlevlerden biri, kavramların dünyayı kavranabilir birimlere bölerek bilişsel ekonomiyi beslemesidir. Dünya, farklı birçok nesneyle doludur.
Bunların her birini ayn ayn ele almaya çalışırsak, başa çıkamayız. Örneğin, karşılaştığımız her nesneyi farklı bir adla tanımlamak zorunda kalsaydık, söz dağarcığımızın dev boyutlarda olması gerekirdi. Bu öylesine muazzam boyutlara ulaşırdı ki, iletişim olanaksız hale gelebilirdi. (Ayırt edebileceğimiz yedi milyon rengin her birine ayn bir ad vermiş olsaydık ne olurdu düşünün!) Ne yazık ki, her nesneyi benzersiz olarak ele alamayız. Onu, daha çok, bir kavram örneği olarak görürüz.
Nitekim, birçok farklı nesne “kedi” kavramının örnekleri, diğer birçoğu “sandalye” kavramının vb örnekleri olarak görülür. Farklı nesneleri aynı kavramın örnekleri olarak ele alarak, dünyanın karmaşıklığını zihinsel olarak canlandırabile- ceğimiz bir şekilde indirgeriz.Nesneleri kavramlara bağlamaya kategorileştirme denir. Bir nesneyi bir kategoriye yerleştirdiğimizde, onu kavramla birleşen pek çok özelliğe sahipmiş gibi ele alırız. Doğrudan algılamadığımız özellikler de buna dahildir. O halde kavramlann ikinci büyük işlevi henüz algılanmamış bilgiyi tahmin etmemize izin vermesidir.
Örneğin, “elma” kavramımız, tohumlara sahip olma ya da yenebilme gibi algılanması zor özelliklerle ve yuvarlak olmak, ayırt edici bir rengi olmak ve ağaçlarda bulunmak gibi görülebilir özelliklerle birleştirilir. Bu görülebilir özellikleri, nesneyi “elma” kategorisine sokmak için kullanabiliriz (nesne kırmızıdır, yuvarlaktır, ağaçtan sarkar). O halde kavramlar, verilen bilginin ötesine geçmemizi sağlar.
“Yemek” gibi faaliyetlerin, “yaşlanmak” gibi durumların, “doğru,” “adalet” ya da “iki” sayısı gibi soyutlamaların da kavramlarına sahibiz. Her durumda, kavramın tüm üyelerinde ortak olan özellikler hakkında bir şey biliriz. Bu gibi geniş çapta kullanılan kavramlar, genellikle tek söz- cüklü bir adla anılır. Bu da, sık sık meydana gelen deneyimler hakkında çabucak iletişim kurmamıza izin verir.
Kavramları gerektiğinde özgül bir hedefe hizmet etmesi için de oluşturabiliriz. Örneğin, bir geziye çıkmayı planlıyorsanız, “kamp yapmaya giderken yanımızaalmamız gereken şeyler” kavramını geliştirebilirsiniz. Bu türden hedefe yönelik kavramlar, planlamayı kolaylaştırma işlevine hizmet eder. Bu türden kavramlar görece seyrek kullanılırken ve görece uzun adlar taşırken, bize bilişsel bir ekonomi ve tahmin gücü sağlar.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
