Seçici Pekiştirme
Seçici Pekiştirme : Belirleyici öğrenme süreci ister karşı koşullama ister yok etme olsun, sistematik duyarsızlaştırma ve canlandırma klasik koşullama ilkelerine dayanır. Edimsel koşullama ilkelerini temel alan seçici pekiştirmenin özellikle çocuklar için davranış değişikliği sağlamanın etkin bir yöntemi olduğu kanıtlanmıştır.Bu prosedürü, okula devam etmeyen, ödevlerini yapmayı ve sınıfa girmeyi reddeden ve zamanım hayal kurarak geçiren bir üçüncü sınıf öğrencisinin durumuyla gösterebiliriz. Çocuğun sosyal becerileri de zayıftı ve çok az arkadaşı vardı. Pekiştirme davranışı “görevin yerine getirilmesi” davranışı olarak tanımlandı. Bu davranış, okuldaki etkinliğe ya da öğretmenin isteklerine dikkat etmeyi, ev ödevlerini tamamlamayı ve sınıftaki tartışmalara katılmayı kapsıyordu. Pekiştirme, çocuğun değer verdiği özel ayncalıklan temsil etmek için kullanılan fasulye tanelerinden oluşur.
Bu ayrıcalıklar, ön sırada oturmak (üç fasulye tanesi) ya da özel projelere yardıma olmak için öğretmenle birlikte okulda kalmak (dokuz fasulye tanesi) olabilir. Öğretmen öğrencinin görev performansım her göz- lemleyişinde, önündeki kavanoza bir fasulye tanesi koyar.Tedavinin ilk 3 ayı sırasında, öğrenci 12 üniteyi tamamladı. Pekiştirme rejimi başlamadan yaklaşık 3 ay önce tamamlanan ünite sayısı 0 idi. Son 3 ay içinde, öğrenci 36 üniteyi tamamladı ve sınıftaki diğer öğrencilerle aym düzeyde performans gösterdi. Bir sonraki yıl öğrencinin aynı performansı gösterdiği görüldü. Sosyalbecerilerinde dikkat çekici bir artış görüldü ve diğer öğrenciler tarafından daha fazla onaylandı (Walker, Hedberg, Clement ve Wright, 1981).
Bu genel bir bulgudur; yaşamın bir alamnda davranışın geliştirilmesi genellikle ek yararlar sağlar (Kazdin, 1982).Arzulanan tepkilerin pekiştirilmesine arzulanmayan tepkilerin ortadan kaldırılması eşlik edebilir. Örneğin, annesinin uyanlarına bağırarak karşılık veren genç bir erkek çocuk, bu davranışı her sergileyişinde duymazdan gelinebilir ve bu tutum çocuk konuşma tonuyla karşılık verene kadar sürdürülebilir.Arzulanan tepkilerin ödüllendirilmesini, arzulanmayanların ise ödüllendirilmemesini kapsayan edimsel koşullama, altını ıslatma, saldırganlık, huysuzluk nöbetleri, sınıfta yıkıcı davranış, yetersiz okul performansı ve sosyal gerilemeyi de kapsayan geniş bir çocukluk sorunlan alanında kullanılmıştır.
Benzer prosedürler, otistik çocuklar, geri yetişkinler ve ağır zihinsel bozukluğu olan hastalar için de kullanılmıştır.Birçok akıl hastanesi, bozuk ve toplumsal bakımdan uygun olmayan davranışlar gösteren hastalar için bu ödüllendirme yöntemini kullanmaktadır.Ödüllendirmede kullanılan maddeler (daha sonra yiyecek maddesi ya da televizyon seyretmek gibi ayncalıklarla değiştirilen, fasulye örneğindeki gibi kullanılan jetonlar) tam olarak giyinme, diğer hastalarla etkileşim, “psiko- tik konuşma”nın ortadan kaldırılması, koğuşlarda yardımlaşma vb gibi gelişmeler karşılığında verilir. Bu türden programların, gerek hasta davranışlarında ve gerekse çocuğun genel işlevinde iyileşmeler sağlamakta yararlı olduğu kanıtlanmıştır
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
