Karaciğer Hasarı Tipleri

Burada karaciğer hasarının ana morfolojik tipleri ve hücresel cevap şekilleri tanımlanmaktadır. Bu değişikliklerin bazıları karaciğer lobülünün belli alanlarında lokalizedir.

• Dejenerasyon ve intrasellüler birikimler. Toksik ya da İmmünolojik nedenlerle meydana gelen orta derecede hücre şişmesi geri dönüşlüdür. Diğer taraftan, hepato sitlerde meydana gelen daha ağır hasar hücrelerin belirgin şekilde genişlemesine ve büyük berrak boşluklar içeren düzensiz sitoplâzma görünümüne (balonlaşma dejenerasyonu) yol açar. Hayatta kanlan hepato sitlerde yağ, demir, bakır, safra maddeler birikebilir. hepato sitlerde yağ damlacıklarının birikimine steato: adı verilir. Nükleusun yerini değiştirmeyen birden fazla küçük yağ damlacığının varlığı mikrovesiküler steatom olarak adlandırılır. Bu, alkolik karaciğer hastalığı, Reye sendromu ve gebeliğin akut yağlı karaciğeri (gebeliğin üçüncü trimesterinde potansiyel olarak ölümcül karaciğer yetmezliği nedenidir) gibi bazı durumlarda meydana gelir. Nükleusu iten bir tek büyük yağ damlacığının varlığına mikrovesiküler steatom adı verilir ve alkolik karaciğerde ya da şişman ve diyabetik kişilerin karaciğerlerinde görülür. Sitoplâzmada biriken safra materyali hepato sitte diffüz, köpüksü, şişmiş bir görünüme (tüysü dejenerasyon olarak bilinir) neden olur.

• Nekre: ve apoptozu. Karaciğerde hasara neden olan herhangi bir olay hepato sit harabiyetine yol açabilir. Koagülatif nekrozda, soluk boyanan mumyalaşmış hepato sitler görülür. Apoptozda, izole hepato sitler büzülmüş, piknotik, koyu eozinofilik görünümdedirler (Bu pat temler Bölüm 1'de tanımlandılar.). İskemide ve çeşitli ilaç ve toksik madde etkilerinde, hepato sit nekrozu genelde santral Van çevresinde meydana gelir (sentrilobüler nekroz) ve orta bölgelere uzanır. Sadece orta bölgelerde (midzonal) ve periportal alanda nekroz ender olarak görülür. Hepatik hasara neden olan çoğu durumda, hem inflamasyon hem de hücre ölümü mevcuttur. Hücre ölümü parenkim içerisinde ya da periportal parenkim ile inflamasyondu postal bölgeler arasında tek hücrelerde izlenebilir (interface hepatit). Daha ağır bir iltihabi ya da toksik hasar meydana geldiğinde, apoptozu ya da hepato sit gurplarınınnekrozu, birbirlerine komşu lobülleri, portalportal, portalsantral ya da santral bağlantılar ile birleştirebilir (köprüleşme nekrozum. Tüm lobülün harabiyeti (sııbmasif nekroz) ya da karaciğerin büyük bir kısmının nekrozu (masif nekroz) genelde hepatik yetmezlik ile beraberdir.

• Rejenerasyon. Hücre ölümü ve doku rezeksiyonu (canlı donörden organ transplantasyonundaki gibi), meydana gelen hücre ve doku kaybını dengelersek için hepato sit replikasyonundu tetikler. hepato sit proliferasyonu, mitoz varlığı ve İmmunhistokimyasal ile hücre siklus belirleyicilerinin saptanılası ile tanınır. Hering kanallarındaki hücreler, hepato sitler ve safra kanal epitelyumi için progenitör hücre görevi görürler. Oval hücreler olarak adlandınlan bu hücreler, hepato sitler replikasyonu yapamadığında ya da replikasyonu kapasitelerini kaybettiğinde prolifere olurlar.

• İnflamasyon. Akut ya da kronik inflamatuar hücrelerin karaciğerde toplanılası ile ilişkili hepato sit hasarına hepatit adı verilir. İnflamasyon hepato sit nekrozunun ardından gerçekleşebileceği gibi, bunun tam tersi de olabilir. Uyarılmış T hücrelerinin antijen eksprese eden karaciğer hücrelerine saldırısı, karaciğer hasarının sık görülen bir nedenidir. İnflamasyon sadece postal bölgelerde sınırlı olabileceği gibi, tüm parenkime de yayılabilir. Yabancı cisimler, organizmalar ve çeşitli ilaçlar, granulomatöz bir reaksiyon başlatabilirler.

• Fibrozis. Fibrotik doku inflamasyona ya da direkt toksik hasara cevap olarak oluşur. Kollajen birikiminin hepatik kan akımının düzeni ve hepato sit perfüzyonu üzerinde uzun süreli sonuçları vardır. Başlangıç döneminde, fibrozis postal bölgenin içinde, çevresinde (postal ve periportal fibrozis) ya da santral Venler çevresinde gelişebilir, tek yâda multipI hepatositler çevresinde sinuzoidler içerisinde (perisellüler fibrozis) depolanabilir. Zamanla fibroz bandlar karaciğerin çeşitli bölgelerini (portalportal, portalsantral, santral) birleştirir, Buna köprüleşme nekrozu adı verilir.

• Siroz: Devam eden fibrozis ve parenkim al hasar ile karaciğer, Rejenere hepatositlerden oluşan ve skor dokusu ile çevrelermiş nodüllere ayrılır. Siroz adı bu olayda normal karaciğer çatısı hasara uğrar. Oluşan nodüllerin boyutlarına (3 mm'den küçük ya da büyük) göre sirozu makronodüler ya da makronodüler olarak sınıflandırılır. Ancak, bu sınıflama hastalığın patogenezi ya da klinik gidişi ile yakın ilişkili değildir. Siroz son dönem karaciğer hastalığıdır, ayrıca malignite gelişimi riskini de artırır.

• Duktüler reaksiyon. Biliyer tipteki hastalıklarda ve diğer karaciğer hastalıklarında, intrahepatik safra kanalları ve Hering kanalları sayıca artar. Bu değişim duktüler reaksiyon olarak adlandırılır. Safra duktüllerinde proliferasyon genellikle fibrozis ve inflamasyon ile ilişkilidir. Son dönemlerde duktüler reaksiyonun ilgi çekmesinin nedeni, Hering kanallarından kaynaklanan proliferasyon halindeki bu hücrelerin hepatositler ve safra kanalları için progenitör hücre görevi görmesidir.