Ebeveyn Etkeni
Ebeveyn Etkeni : Bir çocuğun, özellikle hiperaktiviteye duyarlı ve sorun çıkaran bir çocuğun, ana babasıyla kurduğu ilişkinin niteliği, o çocuğun tam bir antisosyal kişilik bozukluğu geliştirip geliştirmeye- ceğiyle ilişkilidir (Loeber, 1990). Çocuğun sorunlu olacağı konusundaki en iyi göstergelerden biri ana baba denetimidir; uzun süre denetimsiz kalan ya da yeterince denetlenmeyen çocuklann bir suç davranışlar örüntüsü geliştirme olasılığı, denetlenmeyen çocuklara kıyasla nadiren daha fazladır. Bununla ilişkili bir değişken ana babanın kayıtsızlığıdır; örneğin, ana baba- lanyla gündelik yaşamlarında ilişkisi olmayan, ana babalarının kimlerle arkadaşlık ettiklerini bilmedikleri çocuklann antisosyal kişilikler geliştirmeleri olasılığı daha yüksektir. Sorunlu çocukların ana babalarıyla etkileşimleri genellikle düşmanlık, fiziksel şiddet ve alaycılıkla karak- terize edilir (Patterson, DeBaıyshe ve Ramsey, 1989).
Bu ailelerde ana baba çocuğu sık sık ihmal eder ya da evde bulunmazlar, ancak çocuk bir şekilde ana babaya itaatsizlik gösterdiğinde ya da onları taciz ettiğinde ana baba tarafından sert bir biçimde cezalandırılır. Bu ana baba kusurlarının çocukların yol açtıkları sorunlarla sadece ilişkili olmakla kalmadığı, bu sorunlann bir nedeni de olduğuna ilişkin bulgular, bu ku- surlann üstesinden gelmek için tasarlanan müdahalelerin, çocuğun çıkardığı sonınların azalmasında etkili olabileceği olgusundan kaynaklanır (Lochman vd, 1991).Çocuğun sorunlu olmasına katkıda bulunan biyolojik etkenler ve aile etkenleri çoğu kez çakışır. Sorun çıkaran çocuklar genellikle nöro- psikolojik sorunlan olan çocuklardır.
Bu sorunlar, annenin madde kullanımının, doğum öncesi yetersiz beslenmenin, doğumdan önce ve sonra toksik ajanlara maruz kalmasının, çocuktacizinin, doğum komplikasyonlarının ve düşük kilolu doğmanın sonucudur (Moffîtt, 1993). Bu türden nöropsikolojik sorunlan olan çocuklar, akranlarına kıyasla daha huzursuz, itkisel, kaba, aşın aktif ve dikkatsizdirler ve daha yavaş öğrenirler. Bu durum ana babanın ilgisini zorlaştırır, kötü muamele ve ihmal riskini artırır. Bu çocukların ana babalarının da benzer bir çocukluk geçirmiş olmalan ya da ana babalık görevlerini etkisiz, sert ya da tutarsız biçimde gerçekleştirmelerine katkıda bulunan psikolojik sorunlar taşımalan olasılığı yüksektir. Demek ki, bu çocuklar hem yıkıcı, antisosyal davranışlara biyolojik bir eğilim taşırlar, hem de bu davranışlara katkıda bulunan ana babalan vardır. Moffıtt (1990) 536 erkek çocuk üzerinde yaptığı bir araştırmada, hem nöropsikolojik kusurlan olan hem de olumsuz ev ortamında yaşayan çocuklann, saldırganlık ölçeğinde, nöropsikolojik kusurlan olmayan ve olumsuz ev ortamında yaşamayan çocuklara kıyasla dört kat daha fazla puan aldıklarım buldu.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
