Fasciolopsis Buski Nedir?
Fasciolopsis Buski Nedir? : Eş adlar : Distoma crassum, Distomum buskii, Fasciolopsis god- dardi.Güney Doğu Asyada, özellikle Çinin güneyinde bulunan Fasciolopsis buski insanların ince barsağında, duodenumda ve ender olarak midede yerleşerek hastalık etkeni olur. Son konakları arasında domuz ve köpek de vardır.Morfoloji ve evrimFasciolopsis buski, erişkin halde 2-7 cm uzunluğunda, ortalama 1 - 1,5 cm genişliğinde ve 0,5 cm kalınlığında bir helminttir. Oval biçimde, kırmızımsı renktedir. Vücudunda bulunan dikenler her zaman belirli olmayabilir.
Fasciola hepatica’ya çok benzer fakat onun aksine ön kısımda belirli baş konisi ve omuz bölgesi yoktur. Biri ağız etrafında ve diğeri ön uca yakın iki ufak çekmeni vardır. Yutaktan sonra gelen kısa bir boşluk halindeki yemek borusu sonra ikiye ayrılarak helmintin arka ucuna kadar ilerleyen barsakları yapar. Bunlar yan dalları bulunmayışı üe Fasciola /zepar/ca’nmkilerden ayrılabilir. Çıkartı sistemi karmaşıktır. Vücudun arka kısmında dalları bulunan testisler iki taraflı olarak yerleşmiştir.
Bunlarm önünde ve vücudun orta yerinde dallanmış şekilde bir yumurtalık bulunur. Bu kısımdan başlayan uterus kıvrımlar halinde vücudun ön kısmına doğru ilerler, karın çekmeninin önündeki genital boşlukta sonlanır, içi yumurtalarla doludur.Helmintin yumurtaları kahverengimsi, oval şekilli olup ufak bir kapağı vardır. Bazıları oldukça büyük olup, boyutları 130x80/* kadardır.
Yumurtlandığmda içinde embriyon yoktur. Bu yumurta Fasciola hepa- f/ca’nınkine çok benzer, ayırdedilmeleri çok defa olanaksızdır. Yalnız bunda sarı granülleri sarı hücrelerinde homojen olarak dağılmışken, Fasciola hepatica yumurtasında nukleiıs çevresinde kümeler yaparlar.Son konak vücudundan dışkıyla günde 25.000 kadar yumurta çıkar. Çıkarıldığı sırada içinde embriyon bulunmayan yumurta 30°C ısıdaki sakin suda bulunacak olursa beş hafta kadar sonra içinde embriyon oluşur.
Yumurtadan çıkan kurtçuğun vücut yüzeyi kirpiklerle örtülüdür ve mirasidyum adım alır. Hayat devresi sıcak suda ortalama 30 saat kadar kısa olan bu kurtçuk Segmentina veya Hippeutis türlerinden uygun bir yumuşakçanın vücuduna girecek olursa, sporosist devresinden sonra redya, yavru redya devrelerini de geçirir ve serkarya halini alır.
Bunun için gerekli süre ortalama 40 gün kadardır. Yumuşakçanın vücudundan ayrılan serkarya sularda yaşayan su kestanesi, su bambusu gibi bazı bitkilerin tohum zarları üzerinde yerleşir ve kist halini alarak me- taserkarya haline geçer. Bu kurtçuk şekli kuruluğa dayanıksızdır. İnsanlar metaserkarya taşıyan bitkileri çiğ olarak yedikleri zaman bulaşma olur. İnsanın midesinde kurtçuk açığa çıkar ve barsak duvarına yapışarak erişkin helmint haline geçer.
Patogenez ve klinik belirtiler
Kuluçka devri iki ay kadardır. Belirtiler çok defa görülmeyebilir. Bununla beraber ince barsakta, özellikle duodenumda yaşayan trematod- lardan hastalık yapma olanağı en fazla olan Fasciolopsis buski’dir. Fas- ciolopsis buski, duodenum ve jejunumda travma etkisi sonucu hemoraji ve ülserasyona neden olduğu gibi, metabolizma ürünlerinin etkisiyle tok- semi belirtileri de görülür. Eozinofili, yeşilimsi ve kokulu dışkı ile şiddetli seyreden ishal, açlık ağrıları şeklinde karın ağrısı, özellikle yüzde ödem ve ascites oluşur. İştah azalmayabilir; sonraları iştahsızlık, bulantı ve kusma olabilir. Belirtilere göre, bazen ülser ile karıştırılması olasıdır. Çok sayıda helmintle meydana gelen ye vücut direnci kırılmış bireylerdeki ağır vakalarda hastalığın son devrinde deri altı dokusunda yaygın ödem bulunur. Hastalar toksemi, kaşeksi ve anazarka sonunda ölebilirler. Helmint pek çok sayıda bulunduğunda tıkanmaya neden olabilir.TanıAğır olmayan vakalarda ve Fasciolopsis buski’ye sık olarak rastlanmayan yerlerde hastadaki belirtilere göre tanı güçtür. Ayrıca, fasci- oliasis ve echinostomiasis ile klinik benzerlik vardır. Dışkıda Fasciolopsis buski’nin tipik yumurtalarının, bazen de erişkin şekillerin görülmesiyle tanı konur. Buna çok benzeyen Fasciola hepatica ve yumurtası morfolojisinin iyi incelenmesiyle, safrada da bulunmasıyla ayırdedilebilir.
Tedavi
Etilen tetraklorür (gün aşırı, ağız yolundan, vücut ağırlığının kilogramı başına 0,1 cm3 olmak üzere en çok 4 cm3) veya heksilresorsinol ile tedavi denenmektedir. Eskiden kullanılan beta naftol ve karbon tetra klorür Fasciolopsis buski için bugün kullanılmamaktadırlar.
Epidemiyoloji
Fasciolopsis buski, Uzak Doğuda ve Güney Doğu Asya ülkelerinde, özellikle Çinde bulunan bir trematoddur. Konak olan canlıların dışkısıyla sulara karışan yumurtalardan oluşan kurtçuklar bu sularda yaşayan özel yumuşakçalarda ve bitkilerde bulunurlar. Belirli bazı topluluklarda hastalığa daha çok rastlanır. Örneğin, Çinde bazı köylerde insidens % 84 ü bulmaktadır. Buralarda insanlar metaserkaryalarm yerleştiği su bambusu gibi su bitkilerinin gövde ve meyvaîarını çiğ ya da az pişmiş yiyerek helmintin kurtçuğunu sindirim yolundan alırlar.
İnsandan başka son konak olan domuzlar da rezervuar ödevi görürler; bazı bölgelerde domuzların % 75 inde Fasciolopsis buski saptanmıştır.
Korunma
Hastalığı bulaştıran su bitkileri yenmeden evvel yıkanmalı, pişirilmeli ya da 1-2 dakika kaynar suda tutulmalıdır. Yumuşakçaları öldüren bazı ilaçlar hastalığın yayılmasını önlemede fayda sağlar. Dışkının etrafa bulaşmasını, gübre olarak kullanılmasını önleyici önlemler alınır. Hastalığın tehlikesi bakımından toplum uyarılır; bulaşma yolları ve korunma çareleri anlatılır.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
