Diyabet Nedir Nasıl Meydana Gelir

Diabetes mellitus (Diabetes: Yunanca: διαβήτης ← Eski Yunanca διαβαίνειν, idrara geçen, ve Latince mellis = tatlı ya da bal), sıklıkla yalnızca diyabet olarak adlandırılan, genellikle kalıtımsal ve çevresel etkenlerin birleşimi ile oluşan ve kan glukoz seviyesinin aşırı derecede yükselmesiyle (hiperglisemi) sonuçlanan metabolik bir bozukluktur. Vücutta kan şekerinin düzenlenmesi pek çok sayıda kimyasal madde ve hormonun karmaşık etkileşimi sonucunda sağlanır. Şeker metabolizmasının düzenlenmesinde rol oynayan hormonlardan en önemlisi pankreasın beta hücrelerinden salgılanan insülin hormonudur. Diabetes Mellitus ya insülin salgılanmasındaki yetersizlik ya da insülinin etkisindeki bir bozukluk sonucunda ortaya çıkan yüksek kan şekerinin yol açtığı birkaç grup hastalığı tanımlamak için kullanılan ortak bir terimdir.

Diyabet ya insülin üretiminin azalması yüzünden (Tip 1 diyabette) ya da insülinin etkisine karşı direnç gelişmesiyle (Tip 2 diyabette ve gestasyonel diyabette) oluşur. Her iki durum da sonuçta kan şekerinin yükselmesine (hiperglisemi) neden olur. Aşırı miktarda idrar üretimi diyabetin akut (iveğen) belirtilerinin başında gelir ve bu durumun başlıca sorumlusu hiperglisemidir. Susama ve sıvı tüketimin artması ise aşırı idrar üretimini dengeleme çabasının bir sonucudur. Görmenin bozulması, açıklanamayan kilo kayıpları, yorgunluk ve enerji metabolizmasındaki değişiklikler ise diyabetin öteki belirtileridir. Tüm diyabet vakalarının yaklaşık %1-5’ini yalnızca tek bir gendeki tek bir mutasyon (değişinim) sonucu oluşmuş monogen (tek bir genden kaynaklanan) hastalar oluşturur (örneğin, Gençlerde görülen erişkin tipli diyabette.

1921 yılında insülinin kullanıma girmesinden bu yana diyabetin tüm türleri tedavi edilebilmektedir ancak kesin bir tedavisi yoktur. İnsülinin şırınga, insülin pompası ya da insülin kalemleri ile enjekte edilmesi Tip 1 diyabetin en temel tedavi yöntemidir. Tip 2 diyabet ise diyet, antihiperglisemik (şeker düşürücü) ilaçlar ve insülin takviyesi ya da bunları bir arada kullanarak kontrol altında tutulur.

Diyabetin Nedenleri

Bedenimiz düzgün bir şekilde çalışıp giderken, içinde yer alan onca karmaşık süreç üzerinde pek kafa yormayız. Ama ne zaman ki kendimizi iyi hissetmemeye başlar ve alışıldık etkinliklerimizi sürdürmekte zorlanırız, işte o zaman bu sorunun nedenini ve nasıl düzeltileceğini öğrenme isteği duyarız.

Tip 1 Diyabet
Tip 1 diyabet bir bağışıklık sistemi hastalığıdır. Bir şey vücudumuzu, tıpkı bağışıklık sistemimizin normalde zararlı bakteri ve virüslere saldırmasında olduğu gibi, kendisine saldırması için tetikler. Tip 1 diyabette bağışıklık sistemi, insülin salgılayan pankreas beta hücrelerine saldırıp yok eden antikorlar üretir. Beta hücrelerinin sayısı azaldıkça üretilen insülin miktarı da azalır. Sonunda ya çok az beta hücresi kalır ya da insülin üretimi durur.Neyse ki bağışıklık sisteminin saldırısı vücudun insüline tepki verme yeteneğini etkilemez. Bu nedenle, Tip 1 diyabetli hastalar kendilerine insülin enjekte ederek insülin üretimi açığını kapatabilirler.

Tip 2 Diyabet
Tip 2 diyabete, insülin direnci (vücut dokularının, öncelikle de karaciğer ve kasların insülin etkisine karşı duyarlılığının azalması) ile insülin yetersizliğinin birleşmesi neden olur. insülin direnciniz varsa, pankreas, vücudun glikozu hücrelere taşıma görevini yerine getirebilmesi için gerek duyduğu insülini sağlamak amacıyla, insülin üretimini artırmak zorunda kalır. Örneğin sağlıklı insanların pankreası günde 30 birim insülin üretir. Eğer bu kişide insülin direnci oluşursa, bu 30 birim kandaki glikozu temizlemeye yeterli gelmeyeceğinden, daha fazla insüline gereksinim olacaktır. Pankreas eninde sonunda artan ekstra insülin talebini karşılayamaz duruma düşecek ve glikoz dolaşım sisteminde birikecektir.

Bu aşamada, Tip 2 diyabeti söz konusudur. Birinci derecede akrabalarında (anne baba ya da kardeşlerinde) diyabet geçmişi bulunmasının yanı sıra, obezite de insülin direncine ve Tip 2 diyabete neden olan başlıca faktörlerdir. Bu yüzden, doktorlar Tip 2 diyabetin ilk belirtileri görülen kişilere beslenme tarzlarını de-ğiştirmelerini, kilo vermelerini ve egzersiz yapmalarını öğütlerler. Kandaki glikoz miktarını kontrol altına almak için yaşam tarzı değişikliği yeterli gelmezse, bir sonraki adım ağız yoluyla diyabet ilacı kullanmaktır. Tip 2 diyabet hastalarının yaklaşık yüzde 40’ı kandaki glikoz miktarlarını güvenli bir düzeyde tutmak için en sonunda insülin iğnesi kullanmak durumunda kalır.

Diyabet Nasıl Tedavi Edilir?

Diyabet tedavisinde amaç kan şekeri ayarını sağlamak diğer bir ifade ile kan şekeri yükselmelerini ve kan şekeri düşmelerini önlemektir. Bu ayarın sağlanması komplikasyonların gelişimini önlemek veya gelişmiş komplikasyonların seyrini yavaşlatmak için son derece önemlidir.
İyi bir diyabet kontrolü, kan şekeri seviyenizi mümkün olduğunca normale en yakın tutmak anlamına gelir. Bu durum, aşağıdakilerin yapılmasıyla sağlanabilir.

Sağlıklı Beslenme: Yenilen besinlerin özellikle karbonhidrat içeren besinlerin vücudun ihtiyacından fazla tüketilmesi kan şekeri seviyelerini yükseltir. Kan şekeri kontrolünün sağlanmasında diyabetli bireye özgü beslenme tedavisinin verilmesi önemlidir.
Diyabetli kişilerle diğer kişilerin besinlere olan gereksinimi aynıdır. Her insanın enerji, karbonhdirat, protein, yağ, lif, vitamin, mineral gereksinimi vardır. Bir kişide diyabetin olması bu gereksinimlerden birini veya birkaçını azaltması veya arttırması anlamına gelmez.

Egzersiz: Egzersiz,vücudunuzun glikozu etkili bir şekilde kullanmasını ve kan şekeri kontrolünü sağlar. Ayrıca, şişman tip 2 diyabetli kişilerin kilo kaybetmesine yardımcı olur.

İlaç/ İnsülin: İnsülin, besinlerle kana geçen şekerin vücut tarafından kullanılmasını sağlayan ve böylece kan şekeri yükselmelerini önleyen bir hormondur. Tip 1 diyabetli kişilerin yaşamak için insüline gereksinimi vardır. İnsülin bağımlılık, alışkanlık yapacak bir madde değildir. İnsülin yaşam için elzemdir. Vücut insulin yapmıyor ise dışardan enjeksiyon yolu ile vücuttaki eksikliği yerine koymak gerekir. Tip 2 diyabetli kişilerin kan şekerinin ayarını sağlamak için ağızdan alınan ilaçlara veya insüline gereksinimleri olabilir.

Yukarıdaki maddelerin tümü arasında bir denge tutturmak önemlidir. Bu dengenin oluşması için diyabetli birey mutlaka diyabet ve tedavisi konusunda eğitim almalıdır.

Diyabet Önlenebilir mi?

Diyabette iyi bir tedavinin ve tedaviye uyumun iyi sonuçlar verdiğini biliyoruz. Diyabet olduktan sonra önlem, diyabetik komplikasyonların erken tespitini ve önlenmesini içerir. Fakat diyabetin ortaya çıkmadan önlenmesi, riskli kişilerin diyabetten korunması da mümkündür. Günümüzde diyabeti önlemek amacı ile yapılan önemli çalışma sonuçları yaşam tarzı değişikliklerinin yani sağlıklı beslenme alışkanlıklarının kazanılması, düzenli egzersiz ve eğitim ile diyabet görülme sıklığının %58 oranında azaldığını göstermiştir.