Diabetin yaygınlığı

DİABETİN YAYGINLIĞI

Diabet ensidansı (sıklığı) ve yaygınlığına (prevalansına) ait tıp literatüründe çok eskilere dayanan bilgiler var dır. 1875'lerde Bouehardat 40 ile 60 yaş arasındaki her 20 insandan birinin glikozürik olduğunu, Barringer (1902) de New York City de yaşayan erişkin yaşı toplulukta % 2 nisbetinde diabete rastlanıldığını bildirmişlerdir. Boulin 1940 da iki milyonluk Paris'te 3792 diabetik'in var olduğunu ve sıklığın % 0,16 olduğunu, Marcel Labbe Avrupa'da 1935 yıllarında % 0.15 - 0.25 arasında diabet sıklığından bahsetmektedirler. Sağlam halk arasında ilmi metodla ilk diabet taraması 1957'de Oxford da Wilkerson ve KralI tarafından yapılmış ve % 1.7.'lik bir sıklık bulunarak, Amerika'da üç mityon diabetlinin var olacağı ileri sürülmüştür.

Memleketimizde diabetin sıklığı konusunda yapılmış çalışmalar çok azdır. Bu konuda çalışanlar Prof. Frank, Dr.i. AksanProf. M.Ş. Yener, Prof. E.Ş. Egeli, Prof. V. Göksel ve Prof. C. Öker'dir. Hocalarımızın başlattığı çalışmalar Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Diabet Servisi ile Türk Diabet Cemiyeti tarafından hala sürdürülmektedir. 1959 yılında ilk defa sağlam halk arasında yapılan tanımada Karasu'da 3.124 kişide % 2.36 oranında glikozürisıklığı bulunmuştur. Yani bunlar diabet şüpheli kimseIerdi. Bu araştırmalar yine tabloda görüleceği gibi 1986 yılı sonuna kadar ülkemizin 25 ayrı yöresinde her sene tekrarlanarak toplam 622.767 kişi idrarların da glikozüri (şeker) bakırnından tarandı ve 6422 şahısta yani 1.16 % de qlikozüri tesbit edildi. Halbuki bu taramalarda bilinen diabetik (% 0.48) idi. Bilinen her diabetliye bilinmeyen 3 diabetli isabet ediyor. Bu nisbet Türkiye nüfusu ile oranlanırsa. ülkemizde 700-800 bin diabet şüphe şahsın var olduğu ortaya çıkmaktadır.

Yaygınlığı bu kadar fazla olan hastalığın teşhisi' veya ortaya çıkması ise çok kere bir komplikasyon nedeni ile olmaktadır. Diabet yaygınlığına etkili faktörler şunlardır: Yaş,Irk,beslenme, Cins ve Şişmanlık

YAŞ FAKTÖRÜ:

Diabetin sıklığının yaşla artışı bilinen bir gerçektir.Amerika'da 1960 yılında yapılan bir araştırmada şu netice ler alınmıştır. 0-24 yaş gurubunda diabet sıklığı % 0.07-011 25-44 yaş gurubunda diabet sıklığı % 1.38-9.49 45-64 yaş gurubunda diabet sıklığı % 1.12-3.15 olarak bulunmuştur. Fransa'da 16-18 yaslar arasında bu sıklık % 3, Romanya'da 25-35 yaşlar arasında % 3.5 Tür kiye'de Öker'In ortaya koyduğu çalışma ise 0-44 yaşlarda % 1.32, 45-65 yaşlarda ise % 4,5'dır. Joslin Klinik'in ortaya koyduğu diğer bir çalışma da, 0-20 yaş gurubunda diabet sıklığı 1/2500 20-40 1/1000 40-50 1/200 50-60 1/100 60-70 1/50 dir. yani 50 yaştan sonra sıklık artmaktadır. Bu neticelere göre diabetin bir olgunluk, hatta erişkin yaşı hastalığı olduğunu ve 40-60 yaşlar arasında en çok rastlandığı veya ortaya çıktığı anlaşılmaktadır. Diabet bütün ırkıarı ve kavimleri tutan bir hastalıktır.

Fakat eskidenberi bilinen bir gerçek yahudilerde diğer ırklara nisbetle daha fazla bulunmaktadır. Sarı ırkta az oldu- ğu, Afrika zencilerinde seyrek bulunduğu, kutuplarda yaşan eskimolarda çok nadir rastlandığı bildirilmektedir. 1956 yılında Dünya Sağlık Teşkilatı (OMS) ve 1966 yılında ve Dünya Diabet federasyonu (IDF) tarafından rıeşredilen raporlarda muhtelif ülkelerde yapılmış tarama ve çalışmaların ortaya koyduğu diabet sıklığı şöyledir. Amerika'da % 1•8 İsviçre'de % 4.3 Almanya'da % 2.0 Yugoslavya'da % 1.6 İngiltere'de % 4.8 İsrail'de % 2.1 Pakistan'da % 1.6 Türkiye'de % 1.2 Ülkelerde görülen bu farklılaşma ulusların değişik etnik guruplarında da ayrılık göstermektedir.

Memleketimiz de bu konuda yapılan çalışmalar M.Ş. Yener ve A. ipbüker tarafından neşrediimiş, Türkiye'de diabetin en çok Mu sevilerde görüldüğü onları sıra ile Ermenilerin ve Rumların izlediği görülmüş ve müslim gurupla arasında tkinetler lehine bir artış tesbit edilmiştir. Pakistan'da yapılan bir çalışmada Müslümanlarda diabet % 1.3'lük bir sıklık gös terirken, Hindular'da bu % 2.1'e çıkmaktadır.

Beslenmenin diabet sıklığına etkisi vardır. Eskiden şeker hastalığı zengin hastalığı olarak kabul edilirdi. Hatta kitabımızın başında belirttiğimiz gibi Çin ve Hindular'dabol pirinç ve şeker yiyebilen veya bulabilen zenginlerde şeker hastalığına daha sık rastlandığından bahsetmiştik.Yukarıda verdiğimiz istatiklerde gelişmiş, iyi beslenen ülkelerde diabet sıklır,ı fazla olduğu gibi, bu ülkelerin iyi beslenen zengin sınıflarında da bu nisbetin yüksek ol duğu göze çarpmaktadır. Fakat Yemen Yahudileri, doğu Pakistan halkı, Uruguay, Venezuella ve Malaya gibi hayat sevi yeleri ve beslenme düzeyleri çok düşük olan topluluklar ile bizim Güney Doğu Anadolu, Taşlrtarla qeçekondu bölgesi ve Silivri köyleri gibi ülkemizin diğer bölgelerine göIıı do ha düşük beslenme düzeyleri olan yerlerde yapılan araştırmalarda diabetin beklenildiğinden fazla olduğu ortaya çıkmıştır.

Bu da fazla beslenme yanında yetersiz ve dengesiz beslenmenin de diabeti meydana çıkaran faktörlerden biri olduğunu göstermektedir.

CİNS FAKTÖRÜ

Şeker hastalığı kadınlarda erkeklere nisbetle daha fazla bulunur. Bu oran erişkin yaşı diabette kadınlarda % 60,erkeklerde % 40'dır. Güvenilir çocuk yaşı diabetinde yirıli kızlarda daha fazla sıklık olmasına rağmen aradaki fark daralmıştır. Kızlarda % SS, erkek çocuklarında % 4S'dir. Diabetin iki cinsde ortaya çıkışı bu şekilde bir dağılım göstermesine rağmen sağlam halk arasında yapılan ve idrarda glikozüri tesbiti esasına dayanan şüpheli diabet taramalarında değişik neticeler vermektedir. Ekseriya bu taramalarda erkeklerde sıklık daha fazla ortaya çıkmaktadır.Diabet, olgunluk ve erişkin yaşı hastalığı olduğuna göre bu yaşta her iki cinsin organizmasında meydana ,gelen hormonal ve organik değişiklikler hastalığın meydana gelişinde rol oynayan etkenlerden bazılarıdır.

ŞİŞMANLIK-(KİLO FAZLALIĞI)-FAKTÖRÜ

Şişmanlıkla diabet arasında çok yakın bir ilişki mevcuttur. Daha önce belirtildiği gibi, şişmanların % 2S'de diabet oluştuğu gibi diabetiklerin % 70'i şişmandır. ve hastalık aşırı iştah ve kilo alma ile meydana çıkar. şişmanlığa neden olan en mühim faktör yaşayış şeklidir modern yaşantının ortaya koyduğu sedanter hayat(nz hareket), araç ve gereçlerden gereğinden fazla faydalanma ve bunlara ilave olarak fazla beslenme, şişmanlığı ve dolayısıyla şeker hastalığını hazırlayan faktörlerdir. Gelişmiş ülkelerde beslenmenin hazır gıda (konser ve) sanayii üzerine yönelmesi çok kere daha fazla yemeği ve gıda almayı doğurmaktadır. Bu gıda cinslerinin çoğunun karbonhidrattan zengin, besleyici değeri yüksek yağı ve kalorisi çok gıdalardan oluşması da şişmanlığın meydana gelişinde etkili bir faktördür.