Vitaminlerin Kısa Tarihçesi

Vitaminlerin kısa bir tarihçesine göz atmak, vitaminlerin fonksiyonlarını daha kolay anlamamıza neden olacaktır.

A-vitamini, vitaminler içerisinde ilk keşfedilen vitamindir. 3500 yıl önce Mısırlılar gece körlüğüne karşı sığır ciğerinin iyi geldiğini bilmekteydiler. Bunun arkasında yatan gerçek ise sığır ciğerinin A-vitamini deposu olmasıdır. Çünkü, A-vitamini eksikliği gece körlüğüne neden olmaktadır. Biyokimyacılar araştırmalarıyla insan için hayati önem taşıyan vitaminleri, mineralleri ve aminoasitleri birer birer keşfederek, beslenmede nasıl bir yol uygulayarak açıklarımızı nasıl kapatabileceğimizi ortaya koymuşlardır. Bu sayede sağlıklı beslenme artık günümüzde çok önemli rol oynamaktadır. Beslenmeye bağlı olarak gelişen ilk önemli rahatsızlığın sebebini ilk ortaya koyan 1747 yılında Iskoçyalı donanma hekimi James Lind olmuştur. O yıllarda skor bu hastalığından onbinlerce insan ölüyordu. Skorbut hastalığı daha çok gemicilerde görülen bir rahatsızlıktı. Dr. James Lind bu hastalığın şifasının turunçgillerde (limon, portakal, greyfrut, mandalina) gizli olduğunu belirtmiştir. Lind'in bu notları yaklaşık 40 yıl ilgi görmemiş veya dikkat çekememiştir. Geçen bu 40 yıl 100 000 nin üzerinde denizcinin hayatına malo lmuştur. Turunçgillerde bulunan ve Dr. Lindin tanımlayamadığı bu madde C-vitamini idi. Işte, C-vitamini eksikliğinin neden olduğu bu hastalık skorbuftur.

Louis Pasteur, 1860 yılında bir çok enfeksiyonel hastalığın sebeblerinin mikroskopik (mikroskopla görülebilen) ölçülerdeki bakterilerin sebep olduğunu ortaya koymasıyla yanlış ve eksik beslenmenin sebep olacağı hastalıklarında olabileceği doğrultusunda düşünülmekten vazgeçilmiştir. B-vitamini eksikliğinin neden olduğu beri-beri ve pellegra hastalığının sebebinin enfeksiyonel olduğu zannedilmiştir. Daha 1905 yıllarında bir çok hekim gibi Dr. J. Friedenwald' da yazdığı kitabında beri-beri hastalığının büyük bir ihtimalle mikrobik olduğunu belirtmekteydi. Yanlış beslenmenin bu hastalığa sadece yatkınlık gösterebileceğini belirtmiştir. Gerçekte, beri-beri ve peliegra B-vitamini eksikliğinden kaynaklanan ve tamamen yanlış beslenmenin neden olduğu birer hastalıktırlar.İlk büyük adım 1911 yılında, Polonya asıllı kimyacı Casimir Funk tarafından atılmıştır. Londra Lister Araştırma merkezinde çalışan Funk, ilk defa vitamin kelimesini kullanmıştır. Funk yazılarında az miktardaki vitaminierin ölümcül hastalıklardan beri-beri, xerophtalmia (bir çeşit körlük hastalığı), skorbut ve peliegra'nın tedavisini kesin olarak beslenme yoluyla yapılabileceğini belirtmiştir. 1920 - 1930 yılları arasında bir çok araştırmacı, kimyacılar tarafından meyvelerde bulunan bazı kimyasal maddelerin vitaminler olabileceği görüşü savunulmaya başlamıştır. En nihayet ilk defa Albert Szent-Györgyi tarafından C-vitaminin kimyasal yapısı ortaya konmuştur. Bu çalışmasıylada kendisine Nobel Ödülü verilmiştir. C-vitamini eksikliğinin neden olduğu skorbut hastalığından dolayı kimyacıların diliyle bu vitamine ascorblc asit (askorbik asit) denilmektedir. 1940 yılların ortalarında Kanadalı hekim Dr. Evan Shut, kalp-damar hastalıklarını E-vitamini ile tedavi etmeye başlamıştır. Yine, aynı yıllarda Dr. F.R. Klenner bir çok viral hastalığı (polio =çocuk felci) aşırı dozda C-vitamini kullanarak tedavi etmeye çalışmıştır. 1952 yılında Dr. Abram Hoffer, şizofreni' yi C ve B3 vitaminieri ile edaviye çalışmıştır. 1955 den itibaren tıp dünyasında vitaminler önem kazanmaya başladı ve hastaların vitamin eksikliğinden doğan rahatsızlıkları tedavi edilmeye başladı.

Vitaminler üzerine çalışmalar hızla devam ederken, 1954 yılında yaşlanmayı hızlandıran serbest radikaller (free radicals) teorisi ortaya atıldı. Serbest radikaller, hücrelerin içindeki yapıyı bozan ve de yine hücre içinde bulunan ve bilgi bankası olarak bilinen DNA ya zarar veren çok reaktif (reaksiyona girme yatkınlığı olan) küçük moleküllerdir. Serbest radikallerin hücre yaşlanmasına neden olan bu özelliğini ortadan kaldıran maddelere antioksidant denir. Antioksidantlar serbest radikalleri nötralize eden (zararsız hale getiren) maddelerdir. C ve E-vitaminleri en iyi birer antioksidanttırlar.

iki defa Nobel Ödülü almış olan ünlü kimyacı Linus Pauling "ortomoleküler tıp" kavramını ortaya atarak, beslenmenin insan sağlığı üzerindeki önemini vurgulayan bir bilim dalı olarak gelişmesini sağlamıştır. Beslenirken aldığımız besinlerin bazı yapı taşları insan sağlığı açısından o kadar önemlidir ki, bu yapı taşları artı eczanelerde saflandırılmış olarak insanlığın hizmetine sunulmuştur. Işte, ortomoleküler tıp bu yapı taşlarını araştırmakta ve ortaya çıkarmaktadır. Hekimlerin bazıları, Pauling'in tıbbın sınırlarına girdiğini savunarak karşı çıkmış olmalarına rağmen "ortomoleküler tıp" Avrupa'da ve Amerika'da kabul görmüş bir bilim haline gelmiştir. Günümüzün Amerika'sında satılan yüzlerce değişik ve tamamen bitkisel kökenli yapı taşları içeren tabii haplar satılmaktadır. Bunlar mineraller ve mineral karışımları, vitaminier, biyoflavonoidler gibi. Bu tabletler yaşlanmayı yavaşlatıcı, kanseri önleyici, alerjiye karşı koruyucu, gibi değişik özellikte tabletlerdir. Bütün b tabletler ortomoleküler tıp'ın başarısıdır. Amerika'da ve Avrupa'da bu tür tabii tabletler histerik düzeyde satılmaktadır. Memleketimizde de artık eczanelerde ithal tablet olarak bol bol görülmekte ve satılmaktadır. Günümüzde beslenme yol ayırımına gelmiştir. Yanlış beslenmenin neden olduğu faktörlerden bir tanesi insan vücudundaki serbest radikal (free radicals) oluşumudur. Serbest radikaller hücrelerin DNA sını (bilgi bankasını) bozmakta, hücre yaşlanmasını hızlandırmakta, kanser hücrelerinin oluşumunda rol oynamakta, kalp rahatsızlıklarına neden olmakta, eklem romatizması ve Alzheimer rahatsızlığının ortaya çıkmasında ve daha bir çok rahatsızlığın nedenidir. Günümüzde kesin olarak şunu bilmekteyiz, moleküler düzeyde hücre kimyasına en iyi aydınlatıcı ışığı tutanlar, kimyacılardır. Yine günümüzde besinlerimizin içindeki bir çok yapı taşını (kimyasal maddeleri) bilmiyoruz, tanımıyoruz ve bu konuda da ne yazık ki çok az araştırma yapılmaktadır.