Temizlik
TEMİZLİK (taharet)
İslâmiyet temizlik dinidir. Manevî temizlik kadar maddi temizlik de önemlidir. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm: "Temizlik imanın yarısıdır."1
* "Oruç sabrın yarısı, temizlik ise imanın yarısıdır."2
* "Allah güzeldir güzeli sever, temizdir temizi sever, cömerttir cömerti sever, kerimdir keremi sever. Çevrenizi ve evlerinizi temiz tutunuz! Yahudilere benzemeyiniz! Çünkü onlar süprüntülerini evlerinde biriktirirler."3
"Temiz olunuz! Çünkü islam temizlik dinidir" buyurmuştur."4
Müşriklerden biri Selmân-ı Fârisî Hz.'lerine: "Peygamberiniz sizlere her şeyi hatta abdest bozmayı bile öğretiyor değil mi?" diyerek alaylı bir şekilde sormuş, Selman da: "Evet, gerçekten Peygamber Aleyhis-Selâm, kıbleye karşı büyük ve küçük abdest bozmayı, istincâ sırasında sağ el ile temizlenmeyi, (su olmadığı zaman) temizlik için üçten az taş kullanmayı, hayvan tersi ve kemik ile istincâ yapmayı yasakladı" demiştir."5
Kur'an-ı Kerim'de ise yüce Rabbimiz: "Ey elbisesine bürünen (Muham-med)! Kalk insanları uyar. Rabbini yücelt, O'nun büyüklüğünü an! Elbiseni temizle, pislikten sakın!" (Müddessir 1-5)
* Medine'nin Kuba Köyü müslümanları hakkında ise: "Orada iyice temizlenmeyi seven kimseler vardır. Allah da böyle temizlenenleri sever" buyurmaktadır.
(Tevbe 108)
Temizlik Maddeleri:
Peygamber Aleyhis-Selâm zamanında, sahabe ve tabiîn devrinde insan vücudu ve çeşitli eşyalar, aşağıda sıraladiğimiz çeşitli temizlik maddeleri ile temizlenmiştir. Su; yağmur, kar, dolu suları; kuyu, ırmak, göl ve deniz suları gibi suyun bütün çeşitleri kullanılmıştır.
Arabistan kirazı yaprağının tozu (sidr); Çöven kökü tozu; Hatmi tozu; hatmi çiçeğinin yaprağı, dalları veya kökünün övütülmüş tozu; Tuz; kan, kir ve diğer bütün lekelerin temizliğinde kullanılmıştır. Sirke; mürekkep ve benzeri lekelerin temizliğinde kullanılmıştır.
Limon suyu;
Bal: İpekli elbiselere isabet eden lekelerin, diş vediş etlerinin temizliğinde macun gibi kullanılmıştır. Kepek; Vücuttaki kirleri iyi çıkarmak için (hamam kesesi yerine) kullanılmıştır.
Toprak ve kül: Temizlik maddelerinden biri de toprak ve küldür. Köpek ve köpek cinsinden olan hayvanların yaladığı kaplar, önce toprak veya kül, daha sonra da su ile temizlenmiştir. Toprak, ayakkabıya bulaşan kirleri de sürtünme yoluyla temizlemektedir.
* Ateş: pis olan her hangi bir madde ateşte yakıldığı zaman temizlenmektedir.
Güneş ve rüzgar: Açık arazide yayılan hayvanların kirlettiği yerler üzerine rüzgarların esmesi ve uzun müddet güneş vurması gibi sebeplerle temizlenir."6
Ellerin Temizliği:
Eller, vücuda hastalık bulaştırma veya vücudu sağlıklı kılmada büyük bir rol oynamaktadır. Zira kirli ellerin yüze, göze ve ağıza sürülmesi, hastalıklara sebep olmaktadır. Bu nedenle islam dini her şeyde olduğu gibi ellerin de temiz tutulmasını tavsiye etmiştir. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm: "Sizden biriniz uykudan uyandığı zaman, elini üç defa yıkamadıkça su kabına daldırmasın! Çünkü sizden biriniz elinin nerede gecelediğini bilemez."7
"Her kim elinde et ve yağ bulaşığı (kokusu) olduğu halde, onu yıkayıp temizlemeden uyur ve ona bir şey olursa, o kimse başkalarını değil, ancak kendisini suçlasın!."8
"Yemekten önce ve sonra elleri yıkamak, yemeğin bereketindendir" buyurmuştur."9
Ellerinde et ve yağ bulaşığı olarak uyuyan kimse, uyku esnasında ellerini ağzına, yüzüne, burnuna ve diğer yerlerine sürmesi muhtemel olduğu gibi, basit bir evde veya arazide gecelediği düşünülürse, haşeratın ve diğer zararlı hayvanların yağ ve etin kokusuna gelerek o kimseye zarar vermeleri kuvvetle muhtemeldir. Ellerini temiz tutmakla bu gibi zararlardan kendisini korumuş olacaktır.
Hz. Aişe (r.a.) de: "Peygamber Aleyhis-Selâm, bir şey yemek istediği zaman ellerini yıkardı" demiştir."10
Vâsıl b. Atâ ise şöyle demiştir: "Ebû Eyyüb el-Ezdî'nin yanına varmıştım. Musâfaha ettik. Tırnaklarımı uzun olarak gördü de şöyle dedi: "Bir kimse Peygamber Aleyhis-Selâm'a gelerek ona bazı sorular sordu. Bunun üzerine Peygamber Aleyhis-Selâm: "Sizden biriniz bana gökten haber soruyor. Halbuki tırnaklarını kuş tırnağı gibi bırakıyor ki, içinde cünüplük, pislik ve yemek kırıntıları kalmıştır" buyurdu."11
Beden Temizliği: İnsan sağlıklı olarak yaşayabilmesi için beden ve elbisesinin temiz olması lâzımdır. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm: "Beş şey peygamberlerin müşterek sünnetlerindendir. Sünnet olmak, kasıkları traş etmek, bıyıkları kısaltmak, tırnakları kesmek,koltuk altı kıllarını yolmak."12
"Sizden biriniz abdest aldığı zaman, burnuna su çeksin, sonra o suyu burun nefesi yardımıyla dışarı çıkarsın..."13
"Görmez misiniz! Birinizin kapısı önünden bir nehir aksa, o kimse de günde beş defa o nehirde yıkansa, vücudunda kirden bir şey kalır mı?..."
buyurmuştur."14
* Hz. Aişe'ye bir kadın gelerek: "Kocası ile birlikte yatakta yattığı elbise ile bir kimse namaz kılabilir mi?" diye sormuş. Aişe de: "Akıllı bir kadının yapacağı şey, bir bez parçası edinip, kocasi ile cinsi münasebette bulunduğu zaman, kocasını ve kendisini onunla silip temizlemesidir. Böylece elbiselerine bir şey bulaştırılmamış olur. Daha sonra da bu elbiseleri ile namaz kılabilirler" demiştir."15
Haftalık Temizlik:
Müslümanlıkta haftalık temizliğin en önemlisi Cuma günü yapılan temizliktir. Müslüman kişi bugünde yıkanır, temizlenir ve en güzel elbiselerini giyerek Cuma Namazı kılmak için camiye gider. Bedeninin ve elbisesinin kötü kokusu ile camideki müslümanları rahatsız etmez. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm: "Cuma günü, yüce Allah'ın müslümanlar için bayram kıldığı bir gündür. Her kim bu güne ulaşırsa (Cuma Namazı kılmak için) gusletsin! Varsa güzel koku da sürünsün..."16
"Cuma günü başlarınızı yıkayınız! Cünüp olmasanız bile guslediniz! Güzel koku da sürününüz!."17
* "Her yedi günde bir başını ve bedenini yıkayıp gusletmek, her müslüman için gereklidir" buyurmuştur."18
Hz. Aişe de cuma günü boyabdesti yapılması konusunda şöyle bir hâdise anlatır: "Peygamber Aleyhis-Selâm zamanında müslümanlar kendi işlerini kendileri görürlerdi. İşlerini gösterecek hizmetçileri yoktu. Cuma namazına geldikleri zaman ise, işte çalıştıkları elbiseleri ile tozlu ve terli oldukları halde gelirlerdi. Bu sebeple Peygamber Aleyhis-Selâm böyle gelenlere: "Ey İnsanlar! Cuma namazına gelirken boyabdesti alarak gelirseniz daha iyi olur" buyurdu."19
* Cuma günü gusletmek farz veya vacib değil, fakat sünnettir. Bilhassa bedeni ve elbisesi kirli olan kimselerin mutlaka yıkanmaları ve temizlenmeleri lazımdır.Eğer varsa güzel koku sürünmeleri de sünnettir.
Koltukaltı ve Kasık Temizliği:
Koltukaltı ve kasık tıraşları temizliğinin bütün dinlerde müşterek sünnetlerden olduğu yukarıda geçmişti. Bu konuda yine Peygamber Aleyhis-Selâm: "Her kim kasık traşı yapmaz, tırnaklarını kesmez ve bıyığını da kısaltmazsa, bizim sünnetimizi işleyenlerden değildir" buyurmuştur."20
* Enes İbni Mâlik (r.a.) de şöyle demiştir: "Peygamber Aleyhis-Selâm bize, bıyıkların kısaltılmasında, tırnakların kesilmesinde, kasık tıraşlarında ve koltukaltı kıllarının yolunmasında kırk günden fazla geciktirilmemesini tenbih ve tavsiye etti."21
Tabiinden İmam Nâfîde: Hz. Ömer'in oğlu Abdullah, her onbeş günde bir tırnaklarını keserdi. Her ayda bir de, koltuk ve kasık tıraşları yapardı" demiştir."22
Kapların Temizliği: Yiyecek ve içecek kaplarının temiz olması da sağlık açısından çok önemlidir. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm: "(Akşam yatarken) kapıları kilitleyiniz. Su kırbalarının ağzını bağlayınız. Boş kapları ters çeviriniz! Dolu kapların üzerini örtünüz ve lambaları söndürünüz! Çünkü zararlı yaratıklar kilitli kapıyı açamaz, bağı çözemez ve kapalı kabı açamaz. Bir de fâre yok mu, insanların evlerini yakıp yıkar."23
* "Sizden birinin yemek yediği veya su içtiği kabı köpek yaladığı zaman, o kabın temizlenmesi, ilki toprakla olmak üzere, yedi defa su ile yıkanması gerekir" buyurmuştur."24
Hz. Aişe validemiz de: "Peygamber Aleyhis-Selâm uyuyacağı zaman, kapıyı kilitler, su kırbasının ağzını bağlar, boş kapları tersine çevirir ve lambayı söndürürdü" demiştir."25
Câbir b. Abdullah ise şöyle bir hâdise anlatır:"Ebû Hâmidi'l-Ensârî adında bir zat, Peygamber Aleyhis-Selâma üzeri açık bir kap ile süt getirmişti. Bunu gören Peygamber Aleyhis-Selâm: "Üzerini kapatsanız olmaz mıydı? İsterse bir tahta parçası ile de olsa, üzerini kapatmalıydın?" buyurdu."26
Kap Çeşitleri:
Peygamber Aleyhis-Selâm zamanında aşağıda isimleri yazılı kaplar kullanılıyordu: Altın ve gümüş kaplar. Bunların kullanılması yasaklanmıştır.
Cam kaplar. Bakır kaplar: İbrik, leğen, kap kacak gibi. Taştan yapılmış kaplar. Topraktan yapılmış kaplar: Çanak çömlek. Ağaçtan yapılmış kaplar: Bardak, ibrik, testi. Deriden yapılmış kaplar: Tulum ve kırba gibi."27
Hayvan Derilerinin Temizliği (dibâgat):
Domuz ve köpek derisinden başka bütün hayvanların derileri dibâgat yapıldığı zaman temizlenmiş olurlar. Bunlardan elbise, ayakkabı vs. gibi giyim ve kuşam eşyaları yapılması ve kullanılması caizdir. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm zamanında bilinen dibâgat malzemeleri de şunlardır:
Tuz, toprak, şap, kül, su, palamut, mazı, nar kabuğunun kurutulmuş tozu. Selem ağacı yaprağının kurutulmuş tozu, çam kabuğu, sumak ağacının kabuğu ve kurutulmuş yaprakları, güneş, rüzgar ve hava28
Kaynaklar:
[1]- Müsned 5/3242-44; Müslim taharet H /. Tirmizî daavat H. 3519; S Kübrâ 1/42. [2]- Müsned 5/363, 372, 4/260. [3]- Tirmizî edeb H. 2799: C. Sağır 1/59; M A/iye 2/257. [4]- Kardâvî s. 80; ibni Hıbban'dan naklen. [5]-Müslim taharet H. 57-62: E. Davud taharet H. 7. [6]- E. Davud taharet H. 385-86: el-Menhel 3/139-140. Nesâî 1/ 176-178; Bağdadî s. 59-60; Nesîmî III66: Aselün-Nahl s. 189-191. [7]- Müslim taharet H. 87-88; Buhârî vuzû 26: ; Nesâî taharet 1/7 [8]- E. Davud etime H. 3852; Tirmizî etime H. 1860-61; i. Mâce etime H. 3297. [9]- E. Davud etime H. 3761; Tirmizî etime H. 1846-47: M Aliye 2/319. [10]. Metâlibü'l-Aliye 21319. [II]- Müsned S/417: J. Müsned 17/320; S Kübrâ 11175-76. Râmuz s. 251: M. Aliye 1/23; ayrıca bak. Nihâye 2/244 Hadis mürseldir. [12]-Müslim taharet H. 49 vd.; Nesâî taharet 1/13. [13]- Buhârî vuzû 1/48; Aynî 1/753-54: ayrıca bak Müsned 1/228. 2/ 242. 278. [14]. Müslim mesacid H. 283-84. [15]- S Kübrâ 2/411. [16]- i. Mâce ikâme H. 1098: ayrıca bak. Buhârî cümüa 1/212-213: Müsned 2/75 [17]- Buhârî cümüa 1/ 213 [18]- Müslim cümüa H. 9: Buhârî cümüa 1/216. [19]-Buhârî cümüa 1/217: büyü 3/8-9: Müslim cümüa H. 6: Aynî 3/278; Müsned 1/269; ayrıca bak. Nihaye 4/376 [20]-Müsned 5/410; C Sağır 2/166: F Kadir 6/223: L Ukul 4/ 588 [21]- Müslim taharet H. SI; E. Davud tereccül H 4200: Nesâî taharet 1/19. [22]- Edebü% Müfred 2/619 [23]- E. Müfred 21586-87: Müslim esribe H. 96; ayrıca bak Buhârî b halk 4/99. istizan 71143 [24]- Müslim taharet H. 89-93. [2S]- E Müfred 1/135-36. [26]- Abdürrezzak III 46 H. 19870. [27]- S Kübrâ 1130-31 K Ummal S/13812. [28]- S. Kübrâ 1/20; Tahâvî 1/471; Hattâbî 1/279: Nihâye 2/395. 439. 444. 4/43. 47.
İslâmiyet temizlik dinidir. Manevî temizlik kadar maddi temizlik de önemlidir. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm: "Temizlik imanın yarısıdır."1
* "Oruç sabrın yarısı, temizlik ise imanın yarısıdır."2
* "Allah güzeldir güzeli sever, temizdir temizi sever, cömerttir cömerti sever, kerimdir keremi sever. Çevrenizi ve evlerinizi temiz tutunuz! Yahudilere benzemeyiniz! Çünkü onlar süprüntülerini evlerinde biriktirirler."3
"Temiz olunuz! Çünkü islam temizlik dinidir" buyurmuştur."4
Müşriklerden biri Selmân-ı Fârisî Hz.'lerine: "Peygamberiniz sizlere her şeyi hatta abdest bozmayı bile öğretiyor değil mi?" diyerek alaylı bir şekilde sormuş, Selman da: "Evet, gerçekten Peygamber Aleyhis-Selâm, kıbleye karşı büyük ve küçük abdest bozmayı, istincâ sırasında sağ el ile temizlenmeyi, (su olmadığı zaman) temizlik için üçten az taş kullanmayı, hayvan tersi ve kemik ile istincâ yapmayı yasakladı" demiştir."5
Kur'an-ı Kerim'de ise yüce Rabbimiz: "Ey elbisesine bürünen (Muham-med)! Kalk insanları uyar. Rabbini yücelt, O'nun büyüklüğünü an! Elbiseni temizle, pislikten sakın!" (Müddessir 1-5)
* Medine'nin Kuba Köyü müslümanları hakkında ise: "Orada iyice temizlenmeyi seven kimseler vardır. Allah da böyle temizlenenleri sever" buyurmaktadır.
(Tevbe 108)
Temizlik Maddeleri:
Peygamber Aleyhis-Selâm zamanında, sahabe ve tabiîn devrinde insan vücudu ve çeşitli eşyalar, aşağıda sıraladiğimiz çeşitli temizlik maddeleri ile temizlenmiştir. Su; yağmur, kar, dolu suları; kuyu, ırmak, göl ve deniz suları gibi suyun bütün çeşitleri kullanılmıştır.
Arabistan kirazı yaprağının tozu (sidr); Çöven kökü tozu; Hatmi tozu; hatmi çiçeğinin yaprağı, dalları veya kökünün övütülmüş tozu; Tuz; kan, kir ve diğer bütün lekelerin temizliğinde kullanılmıştır. Sirke; mürekkep ve benzeri lekelerin temizliğinde kullanılmıştır.
Limon suyu;
Bal: İpekli elbiselere isabet eden lekelerin, diş vediş etlerinin temizliğinde macun gibi kullanılmıştır. Kepek; Vücuttaki kirleri iyi çıkarmak için (hamam kesesi yerine) kullanılmıştır.
Toprak ve kül: Temizlik maddelerinden biri de toprak ve küldür. Köpek ve köpek cinsinden olan hayvanların yaladığı kaplar, önce toprak veya kül, daha sonra da su ile temizlenmiştir. Toprak, ayakkabıya bulaşan kirleri de sürtünme yoluyla temizlemektedir.
* Ateş: pis olan her hangi bir madde ateşte yakıldığı zaman temizlenmektedir.
Güneş ve rüzgar: Açık arazide yayılan hayvanların kirlettiği yerler üzerine rüzgarların esmesi ve uzun müddet güneş vurması gibi sebeplerle temizlenir."6
Ellerin Temizliği:
Eller, vücuda hastalık bulaştırma veya vücudu sağlıklı kılmada büyük bir rol oynamaktadır. Zira kirli ellerin yüze, göze ve ağıza sürülmesi, hastalıklara sebep olmaktadır. Bu nedenle islam dini her şeyde olduğu gibi ellerin de temiz tutulmasını tavsiye etmiştir. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm: "Sizden biriniz uykudan uyandığı zaman, elini üç defa yıkamadıkça su kabına daldırmasın! Çünkü sizden biriniz elinin nerede gecelediğini bilemez."7
"Her kim elinde et ve yağ bulaşığı (kokusu) olduğu halde, onu yıkayıp temizlemeden uyur ve ona bir şey olursa, o kimse başkalarını değil, ancak kendisini suçlasın!."8
"Yemekten önce ve sonra elleri yıkamak, yemeğin bereketindendir" buyurmuştur."9
Ellerinde et ve yağ bulaşığı olarak uyuyan kimse, uyku esnasında ellerini ağzına, yüzüne, burnuna ve diğer yerlerine sürmesi muhtemel olduğu gibi, basit bir evde veya arazide gecelediği düşünülürse, haşeratın ve diğer zararlı hayvanların yağ ve etin kokusuna gelerek o kimseye zarar vermeleri kuvvetle muhtemeldir. Ellerini temiz tutmakla bu gibi zararlardan kendisini korumuş olacaktır.
Hz. Aişe (r.a.) de: "Peygamber Aleyhis-Selâm, bir şey yemek istediği zaman ellerini yıkardı" demiştir."10
Vâsıl b. Atâ ise şöyle demiştir: "Ebû Eyyüb el-Ezdî'nin yanına varmıştım. Musâfaha ettik. Tırnaklarımı uzun olarak gördü de şöyle dedi: "Bir kimse Peygamber Aleyhis-Selâm'a gelerek ona bazı sorular sordu. Bunun üzerine Peygamber Aleyhis-Selâm: "Sizden biriniz bana gökten haber soruyor. Halbuki tırnaklarını kuş tırnağı gibi bırakıyor ki, içinde cünüplük, pislik ve yemek kırıntıları kalmıştır" buyurdu."11
Beden Temizliği: İnsan sağlıklı olarak yaşayabilmesi için beden ve elbisesinin temiz olması lâzımdır. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm: "Beş şey peygamberlerin müşterek sünnetlerindendir. Sünnet olmak, kasıkları traş etmek, bıyıkları kısaltmak, tırnakları kesmek,koltuk altı kıllarını yolmak."12
"Sizden biriniz abdest aldığı zaman, burnuna su çeksin, sonra o suyu burun nefesi yardımıyla dışarı çıkarsın..."13
"Görmez misiniz! Birinizin kapısı önünden bir nehir aksa, o kimse de günde beş defa o nehirde yıkansa, vücudunda kirden bir şey kalır mı?..."
buyurmuştur."14
* Hz. Aişe'ye bir kadın gelerek: "Kocası ile birlikte yatakta yattığı elbise ile bir kimse namaz kılabilir mi?" diye sormuş. Aişe de: "Akıllı bir kadının yapacağı şey, bir bez parçası edinip, kocasi ile cinsi münasebette bulunduğu zaman, kocasını ve kendisini onunla silip temizlemesidir. Böylece elbiselerine bir şey bulaştırılmamış olur. Daha sonra da bu elbiseleri ile namaz kılabilirler" demiştir."15
Haftalık Temizlik:
Müslümanlıkta haftalık temizliğin en önemlisi Cuma günü yapılan temizliktir. Müslüman kişi bugünde yıkanır, temizlenir ve en güzel elbiselerini giyerek Cuma Namazı kılmak için camiye gider. Bedeninin ve elbisesinin kötü kokusu ile camideki müslümanları rahatsız etmez. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm: "Cuma günü, yüce Allah'ın müslümanlar için bayram kıldığı bir gündür. Her kim bu güne ulaşırsa (Cuma Namazı kılmak için) gusletsin! Varsa güzel koku da sürünsün..."16
"Cuma günü başlarınızı yıkayınız! Cünüp olmasanız bile guslediniz! Güzel koku da sürününüz!."17
* "Her yedi günde bir başını ve bedenini yıkayıp gusletmek, her müslüman için gereklidir" buyurmuştur."18
Hz. Aişe de cuma günü boyabdesti yapılması konusunda şöyle bir hâdise anlatır: "Peygamber Aleyhis-Selâm zamanında müslümanlar kendi işlerini kendileri görürlerdi. İşlerini gösterecek hizmetçileri yoktu. Cuma namazına geldikleri zaman ise, işte çalıştıkları elbiseleri ile tozlu ve terli oldukları halde gelirlerdi. Bu sebeple Peygamber Aleyhis-Selâm böyle gelenlere: "Ey İnsanlar! Cuma namazına gelirken boyabdesti alarak gelirseniz daha iyi olur" buyurdu."19
* Cuma günü gusletmek farz veya vacib değil, fakat sünnettir. Bilhassa bedeni ve elbisesi kirli olan kimselerin mutlaka yıkanmaları ve temizlenmeleri lazımdır.Eğer varsa güzel koku sürünmeleri de sünnettir.
Koltukaltı ve Kasık Temizliği:
Koltukaltı ve kasık tıraşları temizliğinin bütün dinlerde müşterek sünnetlerden olduğu yukarıda geçmişti. Bu konuda yine Peygamber Aleyhis-Selâm: "Her kim kasık traşı yapmaz, tırnaklarını kesmez ve bıyığını da kısaltmazsa, bizim sünnetimizi işleyenlerden değildir" buyurmuştur."20
* Enes İbni Mâlik (r.a.) de şöyle demiştir: "Peygamber Aleyhis-Selâm bize, bıyıkların kısaltılmasında, tırnakların kesilmesinde, kasık tıraşlarında ve koltukaltı kıllarının yolunmasında kırk günden fazla geciktirilmemesini tenbih ve tavsiye etti."21
Tabiinden İmam Nâfîde: Hz. Ömer'in oğlu Abdullah, her onbeş günde bir tırnaklarını keserdi. Her ayda bir de, koltuk ve kasık tıraşları yapardı" demiştir."22
Kapların Temizliği: Yiyecek ve içecek kaplarının temiz olması da sağlık açısından çok önemlidir. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm: "(Akşam yatarken) kapıları kilitleyiniz. Su kırbalarının ağzını bağlayınız. Boş kapları ters çeviriniz! Dolu kapların üzerini örtünüz ve lambaları söndürünüz! Çünkü zararlı yaratıklar kilitli kapıyı açamaz, bağı çözemez ve kapalı kabı açamaz. Bir de fâre yok mu, insanların evlerini yakıp yıkar."23
* "Sizden birinin yemek yediği veya su içtiği kabı köpek yaladığı zaman, o kabın temizlenmesi, ilki toprakla olmak üzere, yedi defa su ile yıkanması gerekir" buyurmuştur."24
Hz. Aişe validemiz de: "Peygamber Aleyhis-Selâm uyuyacağı zaman, kapıyı kilitler, su kırbasının ağzını bağlar, boş kapları tersine çevirir ve lambayı söndürürdü" demiştir."25
Câbir b. Abdullah ise şöyle bir hâdise anlatır:"Ebû Hâmidi'l-Ensârî adında bir zat, Peygamber Aleyhis-Selâma üzeri açık bir kap ile süt getirmişti. Bunu gören Peygamber Aleyhis-Selâm: "Üzerini kapatsanız olmaz mıydı? İsterse bir tahta parçası ile de olsa, üzerini kapatmalıydın?" buyurdu."26
Kap Çeşitleri:
Peygamber Aleyhis-Selâm zamanında aşağıda isimleri yazılı kaplar kullanılıyordu: Altın ve gümüş kaplar. Bunların kullanılması yasaklanmıştır.
Cam kaplar. Bakır kaplar: İbrik, leğen, kap kacak gibi. Taştan yapılmış kaplar. Topraktan yapılmış kaplar: Çanak çömlek. Ağaçtan yapılmış kaplar: Bardak, ibrik, testi. Deriden yapılmış kaplar: Tulum ve kırba gibi."27
Hayvan Derilerinin Temizliği (dibâgat):
Domuz ve köpek derisinden başka bütün hayvanların derileri dibâgat yapıldığı zaman temizlenmiş olurlar. Bunlardan elbise, ayakkabı vs. gibi giyim ve kuşam eşyaları yapılması ve kullanılması caizdir. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm zamanında bilinen dibâgat malzemeleri de şunlardır:
Tuz, toprak, şap, kül, su, palamut, mazı, nar kabuğunun kurutulmuş tozu. Selem ağacı yaprağının kurutulmuş tozu, çam kabuğu, sumak ağacının kabuğu ve kurutulmuş yaprakları, güneş, rüzgar ve hava28
Kaynaklar:
[1]- Müsned 5/3242-44; Müslim taharet H /. Tirmizî daavat H. 3519; S Kübrâ 1/42. [2]- Müsned 5/363, 372, 4/260. [3]- Tirmizî edeb H. 2799: C. Sağır 1/59; M A/iye 2/257. [4]- Kardâvî s. 80; ibni Hıbban'dan naklen. [5]-Müslim taharet H. 57-62: E. Davud taharet H. 7. [6]- E. Davud taharet H. 385-86: el-Menhel 3/139-140. Nesâî 1/ 176-178; Bağdadî s. 59-60; Nesîmî III66: Aselün-Nahl s. 189-191. [7]- Müslim taharet H. 87-88; Buhârî vuzû 26: ; Nesâî taharet 1/7 [8]- E. Davud etime H. 3852; Tirmizî etime H. 1860-61; i. Mâce etime H. 3297. [9]- E. Davud etime H. 3761; Tirmizî etime H. 1846-47: M Aliye 2/319. [10]. Metâlibü'l-Aliye 21319. [II]- Müsned S/417: J. Müsned 17/320; S Kübrâ 11175-76. Râmuz s. 251: M. Aliye 1/23; ayrıca bak. Nihâye 2/244 Hadis mürseldir. [12]-Müslim taharet H. 49 vd.; Nesâî taharet 1/13. [13]- Buhârî vuzû 1/48; Aynî 1/753-54: ayrıca bak Müsned 1/228. 2/ 242. 278. [14]. Müslim mesacid H. 283-84. [15]- S Kübrâ 2/411. [16]- i. Mâce ikâme H. 1098: ayrıca bak. Buhârî cümüa 1/212-213: Müsned 2/75 [17]- Buhârî cümüa 1/ 213 [18]- Müslim cümüa H. 9: Buhârî cümüa 1/216. [19]-Buhârî cümüa 1/217: büyü 3/8-9: Müslim cümüa H. 6: Aynî 3/278; Müsned 1/269; ayrıca bak. Nihaye 4/376 [20]-Müsned 5/410; C Sağır 2/166: F Kadir 6/223: L Ukul 4/ 588 [21]- Müslim taharet H. SI; E. Davud tereccül H 4200: Nesâî taharet 1/19. [22]- Edebü% Müfred 2/619 [23]- E. Müfred 21586-87: Müslim esribe H. 96; ayrıca bak Buhârî b halk 4/99. istizan 71143 [24]- Müslim taharet H. 89-93. [2S]- E Müfred 1/135-36. [26]- Abdürrezzak III 46 H. 19870. [27]- S Kübrâ 1130-31 K Ummal S/13812. [28]- S. Kübrâ 1/20; Tahâvî 1/471; Hattâbî 1/279: Nihâye 2/395. 439. 444. 4/43. 47.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
