Az Yemek

AZ YEMEK (kılletü'l-ekl)

Yemek yemeye daha iştahı varken çekilmeye "az yemek" denir. Nitekim bir hadîs-i şerifte: "Kişi az yediği zaman gönlü (dimağı) nûr ile dolar" buyrulmuştur1
* Arapların tabîbi diye meşhur Haris İbni Kelede'ye:"İlaçnedir?"diyesorulduğunda: "Açlık" diye cevap vermiştir. "Hastalık nedir?" diye sorulduğunda ise: "Yediği bir yemeği sindirmeden ikinci bir defa yemektir" diye cevap vermiştir2
* Lokman Aleyhis-Selâm da oğluna: "Oğlum! Miden dolu iken sakın yemek yeme! Zira tokken yiyeceğin şeyi köpeğe atman, senin için onu yemekten daha iyidir" diye vasıyyette bulunmuştur3

* Peygamber Aleyhis-Selâm da: "İnsanoğlu midesinden dahazararlı bir kap doldurmamıştır. İnsanoğluna belini doğrultacak bir kaç lokma kâfidir. Mutlaka yemesi gerekirse, midesinin üçte birini yemeye, üçte birini içmeye, üçte birini de nefes alıp vermeye (havaya) bırakmalıdır" buyurmuştur 4* Tabip Şemseddin Muhammed, bu hadisi: "Midenin l/3'ü yiyecek, l/3'ü su ve l/3'ü de teneffüse bırakılmalıdır" hadisindeki asıl maksat sayı değildir. Midenin çoğunluğu yiyecek gıdaya, bir miktarı suya, diğer bir miktarı da teneffüs için bırakılmalıdır. Yoksa hepsi de tıka-basa gıda ile doldurulmamalıdır, demektir" diye yorumlar5

Az Yemenin Faydaları: Yine Peygamber Aleyhis-Selâm: "Allah'a en sevgili olanınız; az yiyenleriniz, vücut bakımından da hafif olanlarınızdır"6

* "Yeyiniz, içiniz, giyiniz ve sadaka veriniz, fakat israf etmeyiniz! Çünkü Allah, kuluna verdiği nimeti onun üzerinde görmeyi sever" buyurmuştur7

* Hz. Aişe de: "Peygamber Aleyhis-Selâm zamanında kadınlar hafif idiler, şişman değillerdi, kendilerini et kaplamamıştı. Çünkü yiyecek olarak ancak az bir şey yiyorlardı..." demiştir 8

* İmam Şafiî Hz.'leri de şöyle der: "Onaltı yıldan beri doyasıya yemek yemedim, ancak bir defa doyasıya yemiştim, hemen kustum. Çünkü çok yemek bedene ağırlıkgetirir, kalbi yorar, zekayı giderir, uyku getirir, sahibini ibâdet etmekten alıkoyar"9
* Az yemenin faydaları ata-sözü haline gelmiştir.

Meselâ:
"Çoky eme ağacı diken, hastalık meyvesi toplar" "Az ye, çok yaşa!""Az ye, rahat uyu!""Az ye, kan aldırmaya gerek yok"
"Çok yemek, zekayı giderir"10
* Az yeme, düşünce hayatı üzerinde de tesirlidir. Az yiyen kimsenin zihni daha açık, anlayışı daha iyi, kavrayışı daha çabuk olur. Az yiyen kimseler daha akıllı ve daha zeki olurlar. Çok yeme ve bol gıda almadan meydana gelen rutubet beyni örter, fikri perdeler, zihin tutukluğu vs. gibi zararlar meydana getirir. Çünkü çok yiyen kimselerin vücutları normalden çıkar, geri zekalı ve dikkatsiz olurlar.
* Ebû Hüreyre (r.a.) şöyle demiştir: "(Gayr-i müslim) bir kimse vardı, çok yemek yerdi. Müslüman oldu, az yemeye başladı. Bu durum Peygamber Aleyhis-Selâm'a bildirildiğinde: "Mümin kimse bir bağırsağını (midesini) dolduruncaya kadar yer. Kâfir ise yedi bağırsağını (mide, ince ve kalın bağırsaklar) dolduruncaya kadar yer" buyurdu 11
* Mideden sonra üç tane ince bağırsak, üç tane de kalın bağırsak vardır. Mide ile birlikte tamamı yedi bağırsak eder. İşte Peygamber Aleyhis-Selâm'ın: "Mümin kimse bir bağırsağı doluncaya kadar yer, kâfir ise yedi bağırsağını dolduruncaya kadar yer" hadisi ile bu noktaya işaret edilmiştir12

Kaynaklar:

f/J- C. Sağır 1/17; F Kadir 1/293; Romuz s. 33; K. Ummal 15/40772. [2]- Bağdadî s. 17-18. [3]- Abdürrezzak 10/ 414: ed-Dürrü'l-Mensûr 5/161-163. [4]- Tirmizî zühd H. 2380; I. Mâce etime H. 3349; i. Hıbbân H. 663; ayrıca bak. K. Ummal 15/40820. 40870. [S]- Dimeşkî s. 83; İ. Kayyim s. 82. [6]- K. Ummal 3/7084; 15/40869: K Hakâyık 1/12; Gümüşhânevî Garâibü'l-Ehadîs. s. 6. [7]- Hâkim etime 4/ 135; Müsned 2/181-182; K. Ummal 6/17197. [8]- Müslim tevbe H. 56. [9]- I. Ebî Hatim Adâbü's-Şâfi s. 106 [10]-F. Kadir 1/293. [II]- Buhârî etime 6/201; Müslim esribe H. 184: Tirmizî etime H. 1818-19; i. Mâce etime H. 3256. [12]- Bağdadî s. 250: Zehebî s 300