Ahlât-I Erbaa

AHLÂT-I ERBAA (hümörler)
İnsan bedeninin esâsını teşkil eden sıvı maddelere verilen isimdir ki, bunlar kan, balgam, sarı safra ve siyah safradır. Bunlara "Emzice-i Erbaa" da denir. Bu dört madde eski zamanlardan beri bu isimle bilinmekte olup, müslüman tabiplerde bu terimi kullanmışlardır.

Oluşumları:
Gıda maddeleri midede sindirim yoluyla koyu arpa suyu (arpa çorbası)'na benzer bir kıvama geldiğinde, bunların özü, ilgili damarlar vasıtasıyla karaciğere gider ve orada iyice pişer. Bu pişme sırasında yüzünde süt köpüğü gibi köpüklenme ve bir miktar dadibinde çökelti meydana gelir. Bazan da pişirme fazla olduğu zaman birazcık yanma meydanagelir. Eğer pişme az olursa ham olarak kalır. İşte köpüklü kısım normal safra; dibine çöken ise siyah safradır. Yanmış kısım anormal safra; ham kalan ise balgamdır. Kan'agelince bunların hepsinin özünden meydana gelir. Kan; karaciğerden ayrıldıktan sonra içindeki su, böbrekler ve mesane yoluyla dışarı atılır. Temiz kan ise, ilgili damarlar vasıtasıyla vücudun her tarafına yayılır. Normal safra; safrakesesine gönderilir ve orada olgunlaşıp yoğunlaşır. Siyah safra ise kötü safradır, dalağa gönderilir ve orada olgunlaşıp yoğunlaşır.

* Bu dört maddenin vücuttaki belli miktarlarının azalması veya çoğalması yahud kirlenip bozulması veya birbirine karışması kendi cinsine göre vücutta bazı hastalıklara sebep olmaktadır. BALGAM, KAN, SAFRA, KAN ALDIRMAK, KUSMAK, İSHAL VE MUSHİL maddelerine de bak.