Visseral Dallar

Pericardium, akciğerler, bronchus'lar ve oesophagus'u besler. Bu dallar ram i bronchiales, rami oesophagea!es, rami pericardiaci ve rami mediastinales'tir.

PARİETAL DALLAR

Toraks boşluğu duvarını ve diaphragma'yı besler. Bu dallar, aa. intercostales posteriores, a. subcostalis ve aa. phrenicae superiores'tir. Aa. intercostales posteriores. 9 çift (3-11) olarak aorta thoracica'nın arkasından çıkar. Columna vertebralis'i soldan sağa doğru çaprazladıkları için sağ taraftakiler daha uzundur. Çaprazlarken oesophagus, ductus thoracicus, v. azygos, sağ pleura parietalis ve sağ akciğerin arkasından geçer. 1. ve 2. a. intercostalis posterior'lar a. intercostalis suprema'nın dallarıdır. A. intercostalis suprema da a. subclavia'nın dalı olan truncus costocervicalis'ten çıkar. A. subcostalis. 12. a. intercostalis posterior'dur. 12. torakal vertebra'nın korpusunun üzerinden laterale doğru seyreder. Lig. arcuatum laterale'nin arkasından geçerek karın boşluğuna girer. Aa. phrenicae superiores. Aorta thoracica'rıın son dalı olup diaphragma'yı besler. A. thoracica interna'nın dalları olan a. musculophrenica ve a. pericardiacophrenica ile anastomoz yapar. AZYGOS VEN SİSTEMİ Azygos ven sistemi columna vertebralis'in iki yanında bulunan, toraks ve abdomen boşluklarının duvarındaki venIeri toplayan bir sistemdir. Başlangıcı, seyri ve sonlanımı farklılıklar gösterir. Bu nedenle, asimetrik anlamındaki "azygos" terimi ku Ilanılır. VENA AZYGOS Vena cava inferior'a açılan vena lumbalis azygos (her zaman olmayabilir), sağ lumbalis ascendens ve sağ v. subcostalis ile birleşip, v. azygos'u meydana getirir. V. lumbalis azygos'un olmadığı durumlarda ise v. azygos, v. lumbalis ascendens ve . subcostalis'in birleşmesi ile oluşur. V. azygos, 4. torakal vertebra'ya kadar uzanır ve bu seviyede sağ radix pulmonis'in üzerinde bir kavis yaparak v. cava superior'a açılır. v. azygos'un arkasında 5-12. torakal vertebra'ların korpusları, lig. longitudinale anterius ve sağ aa. intercostales posteriores bulunur. Sağında sağ n. splanchnicus major, sağ pleura parietalis ve sağ akciğer; solunda ise ductus thoracicus ve aorta thoracica yer alır. V. azygos'un kavis yaptığı yerin üst kısmında oesophagus, trachea ve sağ n. vagus bulunur. Toraks boşluğunun alt kısmında, v. azygos ile aorta thoracica çok yakın komşuluk gösterir. ,'ENA HEMIAZYGOS olumna vertebralis'in solunda yer alan bu venin oluşumu v. azygos ile aynıdır. 8. orakal vertebra seviyesine kadar colurnna vertebralis'in önünde seyreder. Bu viyede colurnna vertebralis' i çaprazlar ve aorta thoracica, oesophagus ile ductus oracicus'un arkasından geçerek v. azygos'a dökülür. '. hemiazygos'a dökülen venIer; Vv. intercostales posteriores (9, ıo, 11) Vv.oesophageales Vv. mediastinales VENA HEMIAZYGOS ACCESSORIA olumna vertebralis'in solunda yer alır. Sol taraftaki 4. (veya 5) 8. v. intercostalis sterior'ları alır. Bazen sol vv. bronchiales de bu vene açılabilir. V. hemiazygos eccessoria 7. torakal vertebra'nın korpusu seviyesinde, aorta thoracica ve ductus oracicus'u arkadan çaprazlayarak v. azygos'a açılır. Bazen v. hemiazygos bazen v. intercostalis superior sinistra ile birleşebilir. Birinci v. intercostalis posterior inistra, v. brachiocephalica sinistra'ya açılır. 2, 3, (4). vv. intercostales posteriores inistra kendi aralarında birleşerek v. intercostalis superior sinistra'yı oluşturur ve bu en de v. brachiocephalica'ya dökülür. Azygos ven sistemindeki venler çok sık varyasyon gösterir. Bazen v. azygos'a ralel bir v. azygos accessoria olabileceği gibi, bazen de v. hemiazygos ve v. rniazygos accessorialar bulunmayabilir.

Ağız Boşluğu Ağız boşluğunu önde üst ve alt dudaklar (labium superius ve labium inferiusş, anlarda yanaklar (bucca), üstte sert damak (palatum durum) ve yumuşak damak (palatum molle), altta diaphragma oris, arkada ise isthmus [aucium sınırlar. Ağız boşluğunun iki kısmı vardır. Dudaklar, yanaklar ile dişler, arcus dentalis maxillaris ve arcus dentalis mandibularis arasında yer alan kısma vestibulum oris denir. Dişler, arcus dentalis maxillaris ve arcus dentalis mandibularisin iç tarafında kalan kısma cavitas oris propria denir. Dişler kapalı olduğu zaman, üçüncü molar dişlerin arka tarafında yer alan ve spatium retromolare adı verilen bir aralık ile bu iki boşluk birbiri ile bağlantı halindedir. DUDAKLAR (LABIA ORIS) ğız boşluğunu ön taraftan sınırlar. Dış yüzleri deri, iç yüzleri mukoza ile örtülü dür. Deri ve mukoza arasında m. orbicularis oris, arter, ven ve sinirler, bağ ve yağ dokusu, glandulae labiales bulunur. Glandulae labiales salgılarını vestibulum oris'e boşaltır. İki dudak arasındaki aralığa rima oris, dudakların birleştiği köşelere commissura labiorum (angulus oris) denir. Üst dudak, üst ortada burun ve yanlarda sulcus nasolabialis'ıes ile sınırlıdır.

Burundan üst dudağın ortasına uzanan sulkusa philtrum denir. Philtrum üst dudağın ortasındaki bir tuberculum'da sonlanır. Çene ile alt dudak arasında bulunan sulcus mentolabialis alt dudağı alttan sınırlar. Dudakların birbirine bakan serbest kenarları derinin bu bölgede stratum corneum'unun olmamasından dolayı pembe renklidir. Dudakların iç yüzünde, kesici dişlerin kökleri hizasına doğru orta çizgide uzanan birer plika vardır. Üst dudaktaki pIikayafrenulum labii superioris, alt dudaktaki plikaya isefrenulum labii inferiaris denir. Arterleri. Üst dudağın arteri a. labialis superior, alt dudağınki ise a. labialis inferior'dur. Her ikisi de a. facialis'in dalıdır. Venieri. V. labiaIis superior, v. labialis inferior ve v. submentalis'tir. Bu venler v. facialis' e dökülür. Lenfatikleri. Her iki dudağın lenf damarları nodi submandibulares'e açılır. Ayrıca alt dudağın santral kısmının lenf damarları nodi submentales'e drene olur. Sinirleri. Üst dudağın duyusunu taşıyan sinir n. maxillaris, alt dudağın duyusunu taşıyan sinir n. mandibularis'tir. Yanak Cavitas oris'in yan duvarlarını oluşturur. Medialde sulcus nasolabialis'e, üstte arcus zygomaticus'a, altta mandibula'nın basis'ine kadar uzanır. Dış yüzleri deri, iç yüzleri mukoza ile örtülüdür. Arada mimik kaslarından m. buccinator, m. zygomaticus major, m. zygomaticus minor, m. risorius, m. platysma, yağ dokusu (corpus adiposum buccae) ve yanak bezleri (glandulae buccales) bulunur. M. buccinator yanağın esas kasıdır. Diğer kaslar ise yanağın yapısına katılır. Glandulae buccales, tunica mucosa ile m. buccinator arasında yer alan küçük, müköz bezlerdir.

Bunların dört veya beş tanesi diğerlerine göre daha büyük olup glandulae molares adını alır. Büyük olan bu bezler m. buccinator'un dış tarafında ve ductus parotideus'un son kısmının çevresinde yerleşir. Bu bezlerin kanalları m. buccinator'u delerek vestibulum oris'e açılır. Ductus parotideus da yanağın iç yüzünde ikinci üst molar diş hizasına (papilla ductus parotidei) açılır. Arterlerİ. A. transversa faciei (a. temporalis superficialis'in dalı), a. buccalis ve a. infraorbital is (a. maxi lIaris' in dalları )'tir. VenIeri. Aynı isimli venlerdir. Lenfatikleri. Yanak mukozasının lenfatikleri nodi submandibulares'e, yanağın lateral kısımlarının lenfatikleri ise nodi parotidei'ye açılır. Sinirleri. Yanak derisinin üst yarısının duyu siniri n. maxillaris, alt yarısının duyu siniri n. mandibularis'tir. Yanak mukozasının duyusunu ise n. mandibularis taşır. GINGIVA (Diş ETi) Gingiva damardan zengin, fibröz doku karakterinde olup, dişin boyun kısmına ve processus alveolaris'in periostuna tutunur. Üzerini örten mukoza bol damarlıdır. Arterleri. A. labialis superior ve a. labialis inferior (a. facialis'in dalları)'dur. VenIeri. Arterler ile birlikte seyreder ve aynı isimleri alır. Lenfatikleri. Üst çenede yer alan gingiva'nın lenf damarları nodi submandibulares'e açılır. Alt çenenin ön kısmında yer alan gingiva'ya ait lenf damarları nodi submentales'e, arka kısmına ait lenf damarları ise nodi submandibulares'e drene olur. Sinirleri: N. maxillaris ve n. mandibularis. DAMAK (PALATUM) Ağız boşluğunun tavanını yapar. Önde sert damak (palatum durum) ve arkada yumuşak damak (palatum molle) olmak üzere iki kısımda incelenir. alatum durum.

Kemik bir iskeleti vardır. 2/3 ön kısmını her iki maxilla'nın oeessus palatinus'ları, 1/3 arka kısmını her iki palatin kemiğin lamina rizontalis'leri oluşturur. Yüzeyi mukoza ile örtülüdür. Mukoza, kemik periostuna (tea yapışıktır. Mukoza ile periosteum arasında glandulae palatinae adı verilen zok sayıda tükrük bez i bulunur. Mukozanın ortasında önden arkaya doğru uzanan ve .phe palati denilen bir plika vardır. Bu plika önde papilla incisıva denilen bir barıntı ile sonlanır. Ön tarafta raphe palati'den yanlara doğru uzanan ve plica alatinae transversae adı verilen plikalar yer alır. Sert damağın üst yüzü, burun şluğunun alt duvarını oluşturur. alatum molle. Yumuşak damak kaslarından m. tensor veli palatini'nin tendonu er ki tarafta hamulus pterygoideus'un lateralinden dolanarak orta hatta doğru uzanır. Önde, sert damağın arka kenarına tutunan bu fibröz yapıya aponeurosis Latina adı verilir. Aponeurosis palatina ön tarafta palatum durum'un periostu ile am eder. Aponeurosis palatina kasların origo veya insertio yeridir. Yumuşak mağın arka kenarının orta kısmında uvula denilen bir çıkıntı vardır. Yumuşak mak, nasopharynx ile oropharynx'i birbirinden ayırır. Yumuşak damağın yan atlarından dile ve pharynx'e birer plika uzanır. Dile uzanan plikaya arcus Latoglossus, pharynx'e uzanan plikaya ise arcus palatopharyngeus denir. İçlerinde aynı ismi taşıyan kaslar bulunur. Dişler Süt dişleri (dentes deciduiı ve daimi dişler (dentes permanentes) olmak üzere iki gruba ayrılır. Süt dişleri her yarım çenede 5 tane olmak üzere toplam 20 tanedir. Bu beş dişin iki tanesi kesici diş (den s incisivi), bir tanesi köpek dişi (dens caninus) ve iki tanesi süt azı (dentes molares) dişidir. Süt dişleri genelde bebek altı aylık iken aya başlar ve 2.5-3 yaşına geldiğinde tamamlanır. Daimi dişler her yarım çenede 8 tane olmak üzere toplam 32 tanedir. Bu dişlerin iki tanesi kesici diş (dentes incisivi), bir tanesi köpek dişi (dentes caninus), iki tanesi küçük azı dişi (dentes premolares), üç tanesi azı (dentes molares) dişidir. Daimi dişler 6 yaşında çıkmaya başlar. İlk olarak birinci molar diş, sonra kesiciler çıkmaya başlar. Onaltı yaşında yirmisekiz tanesi tamamlanır. Üçüncü molar diş (molaris tertius) 20-32 yaş arasında çıkar. Üçüncü molar dişler gömülü kalabilir veya bulunmayabilir. Dişin bir kron kısmı (corona dentis), bir kök kısmı (radix dentis) ve bir de bu iki parçanın arasında olan boyun kısmı (cervix dentis) vardır. Corona dentis dişin ağız içinde görülen kısmıdır. Radix dentis ise alveol içinde yer alır. Kron kısmı en dışta mine (enamelum) tabakası ile kaplıdır. Mine tabakasının altında dentin (dentinum) tabakası vardır.

Diş kökünün ucundaki delikten (foramen apicis dentis) damar ve sinirler dişe girip çıkar. Diş kökünün en dış kısmında cementum (cement) tabakası vardır. Kron ve kökün iç kısmında damar ve sinirlerin bulunduğu pulpa dentis yer alır. Pulpa dentis'in kron kısmındaki parçasına pulpa coronalis, kök kısmındaki parçasına ise pulpa radicularis adı verilir. Cementum tabakası ile alveol arasında dişin tutucu dokuları (periodontium) vardır. Alveoller arasındaki kemik bölmeye septum interalveolaria, kökler arasındaki bölmelere de septum interradicularia denir. Üst çene dişlerinin arterleri. A. alveolaris superior posterior ve aa. alveolare superiores anteriores (a. maxillaris'in dalları)'dir. Alt çene dişlerinin arterleri. A. alveolaris inferior (a. maxillaris'in dalı)'dur. Venieri. Aynı isimli venlerdir. Lenfatikleri. Nodi submandibulares ve cervicales profundi'ye açılır. Sinirleri. Üst çene dişlerinin duyusunu IT. alveolares superiores posteriores, r. alveolaris superior medius ve IT. alveolares superiores anteriores (n. maxillaris'in dalları) taşır. Alt çene dişlerinin duyusunu ise n. alveoaris inferior (n. mandibularis'in dalı) alır. Dil (LINGUA) Tat duyusu ile ilgili olan dilin, yutma ve konuşmada da büyük önemi vardır. Di radix linguae ve corpus linguae olmak üzere iki kısımdır. Corpus linguae de apex linguae, dorsum linguae (facies posterosuperior) ve facies inferior linguae olm . üzere kısırnlara ayrılır. Radix linguae. Dilin hyoid kemik ile mandibula'ya tutunan kısmıdır. Radix linguae aşağıda, bu iki kemik arasında yer alan m. geniohyoideus ve m. mylohyoideus ile komşuluk yapar. Glandula parotidea (bkz. parotis bölgesi) Glandula sublingualis Glandula submandibularis

TÜKRÜK BEZLERİ

(GLANDULAE ORIS) Salgılarını cavitas oris'e boşaltan tükrük bezleri, glandulae salivariae majores v glandulae salivariae minares olmak üzere iki grupta incelenir. Glandulae salivariae majores salgılarını bir kanal aracılığıyla cavitas oris'e boşaltır. Glandulae salivaria minores ise tunica mucosa veya tunica submucosa'da bulunup, salgılarını dire olarak veya çok sayıda küçük kanallar aracılığıyla cavitas oris'e boşaltır. Glandulae salivariae majores Glandulae salivariae minores Glandulae labiales Glandulae buccales Glandulae malares Glandulae palatinae Glandulae linguales Glandula sublingualis. Glandulae salivariae majores'in en küçüğü olup, b çifttir. Mandibula'nın iç yüzünde, fossa sublingualis'te ve ağız mukozasının heme altında yer alır. Glandula sublingualis'in üzerinde ağız döşemesinin mukozası b plika oluşturur. Bu plikaya plica sublingualis adı verilir. Glandula sublingualis altı m. mylohyoideus, arkada glandula submandibularis'in pars profundus'u, içte genioglossus, dışta linea mylohyoidea'nın ön-üst kısmı ile komşuluk yapar. Bez i m. genioglossus arasında n. lingualis ve ductus submandibularis yer alır. Glandu sublingualis'in sayıları 8-20 arasında değişen salgı kanaleıkiarı bulunur. Bunlard en kalını ductus sublingualis major, diğerleri ise ductus sublinguales minores ismin alır. Ductus sublinguales minores her biri ayrı ayrı plica sublingualis'e, duc sublingualis major ise ductus submandibularis'in açıldığı yerin yakınına açılır. Arterleri. A. sublingualis (a. lingualis'in dalı) ve a. submentalis (a. faciali . - dalı)'tir. Venleri. Arterler ile birlikte seyreden, aynı isimli venlerdir. Sinirleri. N. lingualis (duyu lifleri), ehorda tympani (parasempatik lifler) ve trunc sympathicus'tan gelir. Parasempatik lifler ehorda tympani aracılığıyla n. lingualis' geçer ve ganglion submandibulare'de sinaps yaptıktan sonra beze gelir. Sempati lifler ise ganglion cervicale superius'ta sinaps yaptıktan sonra damarların çevresin (a. earotis extema ve a. faeialis) seyrederek glandula sublingualis'e gelir. Glandula submandibularis. Ceviz büyüklüğünde olan bu bez, düzensiz şekilli ve çifttir. Glandula submandibularis, yüzeyel ve derin olmak üzere iki kısımdan luşur. Yüzeyel parça daha büyüktür ve m. mylohyoideus'un arka kenarında derin ça ile devamlılık gösterir. Yüzeyel kısım, trigonum digastricum'da bulunur. Ön afında m. digastricus'un ön karnı, arkasında lig. stylomandibulare ve glandula oarotidea yer alır.

Medial yüzü m. mylohyoideus, a., v., n. mylohyoideus, m. yoglossus, n. lingualis, n. hypoglossus, m. styloglossus, lig. stylohyoideum, m. igastricus'un arka karnı, n. glossopharyngeus, ganglion submandibulare ve v. orofunda linguae ile komşudur. Lateral yüzü fossa mandibularis ve tuberositas erygoidea ile komşuluk yapar. Lateral yüzün arka-üst kısmında a. facialis'in seçtiği bir oluk vardır. Bezin alt yüzü deri ile örtülü olup m. platysma ve fascia cervicalis (profunda) ile komşuluk yapar. Ayrıca nodi submandibulares ve mandibula ile de yakın komşuluğu vardır. Derin parça, glandula sublingualis'in arkasına doğru uzanır. M. mylohyoideus, m. styloglossus ve m. hyoglossus'un arasında yer alır. Üstünde n. lingualis, altında n. ypoglossus ve v. profunda linguae bulunur. Ductus submandibularis (Wharton kanalı): Yaklaşık 5 cm. uzunluğunda olup, glandula submandibularis'in yüzeyel parçasının iç yüzünde yer alan birçok kanalın irleşmesi ile oluşur. Ductus submandibularis medial yüzden çıktıktan sonra bezin derin kısmına geçer.

Önce m. mylohyoideus ve m. hyoglossus arasında 4-5 mm.'lik bir seyir gösterir. Daha sonra glandula sublingualis ile m. genioglossus arasında eyreder. Frenulum linguae'nın lateral tarafında, caruncula sublingualis ile ağız boşluğuna açılır. Arterleri. A. faeialis ve a. lingualis'in dallarıdır. Venieri. Arterlerin yandaşıdır. Lenfatikleri. Nodi eervieales profundi, nodus juguloomohyoideus ve nodi ubmandibulares' e drene olur. inirlerİ. N. lingualis (duyu lifleri), ehorda tympani (parasempatik lifler) ve truneus ympathieus' tan gelir. Parasempatik lifler ehorda tympani ile n. lingualis' e geçer ve ganglion submandibulare'de sinaps yaptıktan sonra beze gelir. Sempatik lifler ise ganglion eervicale superius'ta sinaps yaptıktan sonra damarların çevresinde (a. carotis externa ve a. faeialis) seyrederek glandula submandibularis'e gelir.