Epilepsinin Nedenleri 

Genetik Faktörler
Bazı epilepsi türleri ailede vardır ve birkaç aile bireyinde de görülür. Bu da genetik faktörün bu epilepsi türlerinde büyük ölçüde etkili olduğunu düşündürür. Yaklaşık 500 farklı genin çeşitli epilepsi türleriyle bağlantılı olduğu görülmüştür. Yine de bu genlerden birine sahip olmak mutlaka epilepsi hastası olunacağı anlamına gelmez.

Çoğu hastada genler, hastalığın ortaya çıkışında nedenlerden sadece biridir. Genler çevresel faktörlerin epilepsiyi tetikleme ihtimalini daha yükseltmiş olur. Üstelik genlerin beyin fonksiyonları ve epilepsi üzerindeki etkileri üzerine yapılan araştırmalarda henüz kesin bulgular elde etmemiştir.

Doğuştan Kaynaklanan Bozukluklar
Doğum öncesinde oluşan problemler bazı kişilerde epilepsi görülmesinin nedeni olabilir. Anne karnındaki fetüs, beyne zarar verebilecek bir takım problemlerle karşılaşmıştır. Rahimde oksijen yetersizliği, hamilelikte yetersiz beslenme, enfeksiyon ya da annedeki diğer hastalıklar bebekte beyin felcine yol açabilir. Down sendromu ve başka beyin hastalıkları da çocuklarda görülen epilepsi üzerinde rol oynayabilir.

Enfeksiyon
Vücuttaki enfeksiyonlar bazı durumlarda beyin dokusunda kalıcı değişiklikler yapabilir. Bu durumda, herhangi bir yaşta epilepsi ortaya çıkabilir. Bakteriyel ya da mantar enfeksiyonları, beyin apsesine neden olabilir ve apse, epilepsi de dahil olmak üzere, oldukça ciddi nörolojik problemlere neden olur. Nörosifilis, menenjit (beyin zarı iltihabı) ve ensefalit, epilepsiye neden olan bazı enfeksiyon türleridir.

Kafa Travmaları
Bir araba kazası, bir spor müsabakasında kafaya alınan darbe veya geçmişteki başka bir travmatik yaralanma, beyin fonksiyonların kalıcı şekilde bozulmasında ve epilepsinin ortaya çıkmasında rol oynayabilir. Açık yaralarda bu riskin arttığı düşünülür. Çok kısa süreli bilinç kaybına neden olan, küçük çaptaki yaralanmaların epilepsiye neden olmaz. Yeni doğmuş bebeklerin de kafa üstü düşmesi veya başlarına güçlü bir darbe alması, çocuklukta görülen epilepsinin nedenleri arasındadır.

Hastalıklar
Beyin hücrelerine zarar verebilecek her hastalık, teorik olarak epilepsiye de neden olabilir. Konuşma becerisini ve hafızayı etkileyen bunama (demans), yaşlı kişilerde görülen epilepsi rahatsızlığının en büyük sebeplerinden biridir. Kalp krizleri de, beyne giden kanın kesilmesi ve beyin hücrelerinin kalıcı şekilde zarar görmesi sonucu, epilepsinin ortaya çıkmasına sebep olabilir.

Çevresel faktörler
Aşırı alkol tüketimi, uykusuzluk, stres, regl dönemindeki hormonal değişiklikler ve tütündeki nikotin, epilepsi nöbetini tetikleyen faktörler olarak belirlenmiştir. Bu faktörler tek başına epilepsiye neden olmasa da, epilepsi hastalarında nöbetlerin ortaya çıkışına neden olabilirler.

Epilepsi Nöbeti Belirtileri

30’dan fazla farklı epilepsi nöbeti türü ve 100’den fazla epilepsi belirtisi bulunmaktadır.
Aşağıda nispeten daha yaygın olarak görülen epilepsi belirtilerini bulabilirsiniz ancak sizin belirtileriniz nöbet sırasında beynin hangi bölgesinin etkilendiğine bağlı olarak burada yer alan belirtilerden farklı olabilir. Epilepsi şüpheniz varsa bir uzmana görünerek gerekli kontrolleri yaptırmanız en güvenli yol olacaktır.

Genele Yayılan Nöbetler
Genele yayılan epilepsi nöbetleri beynin tüm bölümlerini etkiler. Bu nöbet sırasında hasta çığlık atabilir veya bir tür ses çıkarabilir. Süresi birkaç saniye ile 1 dakika arasında değişen bir süre kaskatı kesildikten sonra bacaklarda ve kollarda ritmik (tekrar eden) hareketler görülebilir.

Genel epilepsi nöbetleri sırasında gözler çoğunlukla açıktır. Nöbet sırasında nefes kısa süreliğine durabilir ve hastanın rengi nefessizliğe bağlı olarak mavi/mora dönebilir. Bunu derin ve sesli nefesler takip eder.

Nöbet sonrası hastanın bilinci aşamalı olarak yerine gelir. Bilincin tam olarak yerine gelmesi ve zihin karışıklığının ortadan kalkması dakikalar, bazen saatler sürebilir. Nöbet sırasında idrar kaçırma sık görülür.

Genele yayılan nöbetlerin 6 türü bulunmaktadır.

Yokluk Nöbetleri: “Petit mal” nöbeti olarak da adlandırılan yokluk nöbetleri sabit bakış ve hafif vücut hareketleriyle karakterizedir. Bu nöbetler hastada kısa süreli farkındalık kaybına neden olabilir.

Tonik Nöbetler: Kasların sertleşmesine neden olan tonik nöbetler genellikle sırt, kol ve bacaklardaki kasları etkiler, nöbet sırasında hastanın düşmesine yol açabilir.

Klonik Nöbetler: Klonik epilepsi nöbeti sırasında ritmik kas seğirmeleri oluşur. Bu kas seğirmeleri çoğunlukla yüz, boyun ve kollarda görülür.
Miyoklonik Nöbetler: Kol ve bacaklarda aniden ortaya çıkan kas seğirmelerine neden olur.

Atonik Nöbetler: Damla nöbet olarak da bilinen atonik epilepsi nöbetleri kas kontrolünün kaybolmasına ve buna bağlı olarak hastanın aniden yere düşmesine/çökmesine yol açar.

Tonik-klonik nöbetler: Bir diğer adı “grand mal” nöbeti olan tonik-klonik nöbet sırasında hasta bilinç kaybı yaşar, vücutta katılaşma ve sallanma görülür. Bu nöbetler sırasında hasta dilini ısırabilir ve idrarını tutamayabilir.

Epilepsi Tedavisi

Kişinin yaşadığı epilepsi türünün doğru olarak belirlenmesi etkili tedavi için son derece önemlidir.
Epilepsi tedavisinde doktorların ilk tercihi genellikle anti-epileptik ilaçlardır. Bu ilaçlar epilepsi hastalarının %70’inde (ABD verileri) nöbetlerin kontrol altına alınabilmesini sağlamaktadır.

İlaç kullanımına çoğunlukla 2. epilepsi nöbeti yaşanmadan başlanmaz. Ancak MR filmiyle beyin hasarı belirlenmişse veya inme gibi beyin hasarına yol açan bir durum varsa ilaç kullanımı 1. nöbet sonrasında başlatılabilir.

Bazı hastalar için cerrahi operasyon seçeneği düşünülebilir. Epilepsi ameliyatında hedef beynin epilepsi nöbetlerine neden olan bölümünün beynin diğer fonksiyonlarında hasara yol açmayacak şekilde alınmasıdır.

Epilepsi tedavisinde ameliyat seçeneği ameliyat sonrası komplikasyon riski yüksek olduğu için başka hiçbir alternatif kalmadığında tercih edilir. Ameliyat mümkün değilse göğüs bölgesine elektriksel mesajlar gönderen bir cihaz takılabilir. Bu tedavi yönteminin adı “vagus sinir stimülasyonu”dur.

Epilepsi Nöbeti Geçiren Birine Nasıl Davranmalıyım?
Nöbet Tamamen Bitene Kadar Hastanın Yanında Kalın: Ne zaman olacağı önceden kestirilemeyen epilepsi nöbeti tamamen bitinceye ve kişi nöbet sırasında bilincini kaybetmişse bilinci yerine gelinceye kadar yanından ayrılmayın.

Nöbetin Süresine Dikkat Edin: Epilepsi nöbeti başladığında saatinize bakın ve kişinin nöbete girmesiyle tamamen kendine gelmesi arasında ne kadar süre geçtiğini belirleyin. Nöbet hastanın diğer nöbetlerinden uzun sürüyorsa 112 acil ambulans servisini arayın. 5 dakika ve üzeri süren nöbetlerde mutlaka ambulans çağrılmalıdır.

Sakin Olun: Hastanın yakını olarak sizin sakin kalmanız çevrede bulunan diğer insanların da sakin kalmasını sağlayacaktır.

Yaralanmalara Karşı Önlem Alın: Nöbet sırasında meydana gelen düşme, bayılma, kas titremeleri ve kontrolsüz hareketler nedeniyle hasta çevrede bulunan sivri uçlu eşyalardan korunmalıdır. Yere düşüşü yavaşlatmak için hastayı tutun ve başını yavaşça yere koyun.

Hava Alacağı Bir Ortam Yaratın: Kişinin çevresinde kalabalık toplandıysa mümkün olduğu kadar açılmalarını ve hastanın hava almasını sağlayın. Gerekirse çevrenizde bulunanlardan yardım isteyebilirsiniz.

Hastanın Hareketlerini Engellemeyin: Nöbet sırasında meydana gelen istemsiz hareketleri hastayı tutarak engellemeye çalışmak nöbetin daha kısa sürmesini sağlamaz. Aksine zorlanma nedeniyle yaralanmalara ve hastanın daha agresif olmasına neden olabilir.

Ağzına Bir Şey Koymayın: Nöbet sırasında kasılan çene ve yüz kasları nedeniyle hastanın ağzına bir şey koyulmamalıdır. Dişlerini sıkıyorsa açmaya çalışmayın, su vermeyin.

Nefes Alıp Verişine Dikkat Edin: Hasta nöbet sırasında yerde uzanma pozisyonundaysa ağızda biriken salyanın nefes alıp verişini etkilememesi için yana çevirin. Daha rahat nefes alması için varsa gömleğini, kravatını gevşetin. Soğan, kolonya, limon..vb. şeyler koklatmayın.

Ambulans Aranması Gereken Durumlar: Nöbet 5 dakikadan uzun sürdüyse, ilk nöbet biter bitmez 2. nöbet başladıysa, nöbet suda meydana geldiyse, yaralanma varsa, kişi hamile veya şeker hastasıysa, kasılmalar bittikten sonra kişinin bilinci açılmıyorsa, kasılmaların epilepsi nöbeti nedeniyle olup olmadığını bilmiyorsanız vakit kaybetmeden ambulansı arayın.