Ayak Arka Bölge Kırık Ve Çıkıkları
Ayak Arka Bölge Kırık Ve Çıkıkları : 1- Talus kırık ve çıkıkları: Ayakbileğinin "ankle mortis" denen yuvasına oturan talusa, ligamentler yapışır, fakat hiçbir adele yapışmaz.Talusun arteryel beslenmesi: Tarsal kanal arteri, arteria tibialis posteri- ordan gelir. Sinüs tarsi arteri ise daha çok dorsalis pedisten, biraz da tibialis anteriordan gelir. Talusun posterioru ise peroneal arterin kalnane- al dallarından beslenir. Talus başını daha çok A.Tibialis Anteriorun dalı olan intraosseöz arter besler.
Talus cismi ise daha çok tarsal kanaldan beslenir.Talus kırıklarında, bilhassa boyun kırığı ve çıkıklarında avasküler nekroz oranı % 15-70'dir. Bilhassa intraosseöz arterle birlikte, çıkık nedeni ile periosteal arter beslenmesi de bozulmuşsa avasküler nekroz riski daha fazladır.
Talus kırıklan üç mekanizmayla oluşur: İnversiyon, dorsuílexion, addük- siyon ve abdüksiyon kınklan Anatomik olarak 5 grupta incelenir.1- Talus Başı Kırığı: Aşın plantar flexionda ayak üzerine düşme, hiperex- tansiyonda talusun başının ezilmesiyle olur. İnversiyon zorlaması da kırık oluşumunda etkilidir.2- Boyun Kınğı: Daha çok aşın dorsuílexion zorlamalan ile ve direkt darbelerle oluşur.Hawkins bu kırıklan 4 gnıba ayırmıştır.
Tip 1: Andeplase vertikal boyun kırığı, subtalar eklem normal.
Tip 2: Vertikal ayrılmış boyun kırığı, subtalar sublüksasyon.
Tip 3: Vertikal ayrılmış boyun kırığı. Hem subtalar çıkık, hem de ayakbi- lek eklemi çıkıktır, ankle mortis bozulmuştur.
Tip 4: Ayrılmış vertikal boyun kınğı, subtalar çıkık yanında talo-naviku- ler eklemde bozulmuştur.
3- Talus Cisim Kınğı:Yüksekten düşmelerde olur, nadir görülür.
4- Posterior Processus Kınğı: Planter flexion zorlamasında, tibia ile kal- kaneus arasında sıkışarak talus arka çıkıntısı kınlır. Os trigonum denen talus arkasındaki sesamoid kemikle kanşır.
5- Subtalar Çıkık: Ayağın plantar flexion ve inversiyon zorlamalan sonucu, talokalkaneal ve interosseöz bağlar kopar, subtalar kemikler talusa göre içe veya dışa yer değiştirir.
6- Talusun Tam Çıkığı: Çoğu kez aşın flexion ve supinasyon zorlaması ile olur. Talus hem tibio- talar, hem de subtalar eklemden çıkar. Çoğu kez açık yara vardır, avasküler nekroz ihtimali çoktur.
Tedavi:1- Talus Başı Kırığı: Kapalı redüksiyon ve alçı. Redükte olmazsa açık redaksiyon yapılır. Alçı 4-6 hafta tutulur. 4-6 ay da medial kavse uygun tabanlık verilir.
2- Talus Boyun Kınğı: Hawkins Tip İ de Açı yapılır. Alçıda kalma süresi 8-10 haftadır. Tip 2'de kapalı redüksiyon ve alçı yapılır. Başansız ise internal tesbit yapılır. Ba- zılan cerrahi tedaviye öncelik verir.Tip III ve Tip IV'te kınkla beraber çıkık vardır, tedavi cerrahidir. Hem de acil redüksiyon gerekir. Tesbitte daha çok vida kullanılır.
3- Talus Cisim Kırığı: Kapalı redüksiyon ve alçı, redükte olmazsa-cerrahi yapılır. Çok parçalı ise, tibio-talar artrodez yapılır. Talektomi iyi bir yöntem değil.Talus Dome Kırığı: Daha çok inversiyon zorlaması ile olan transkondiler kırıklardır. Talus domesinden osteokondral parça kopar. Çoğu kez alçı ile tedavi edilir. Geç gelenlerde, fragman büyük ise tesbit, küçük ise eksiz- yon yapılır.
4- Posterior processüs kınğı: Alçı yapılır, geç gelirse eksize edilir.
5- Subtalak çıkık: Kapalı redüksiyon yapılır, olmazsa açık redüksiyon yapılır. Gerekirse Kirşhner teli ile tesbit yapılır, 6-8 hafta açıda tutulur.
6- Talusun tam çıkığı: Kapalı redüksiyon, olmazsa açık redüksiyon yapılır. Fakat avasküler nekroz, enfeksiyon ve eklem yüzlerinin bozulma oranı yüksek olduğundan çoğu kez tibio-kalkaneal artrodez yapılır.
Komplikasyonlar:
1- Avasküler Nekroz: Hawkins tip II kırıkta % 42, tip III kırıkta % 97 avasküler nekroz görülüyor. Tam çıkıkta avasküler nekroz oranı yüksektir. Bu durumda tibio-talar, tibo- kalkaneal artrodez yapılır.*Hawkins Sign: Talusun domesi alündaki subkodral atrofi çizgisi. Kırıktan 6-8 hafta sonra ortaya çıkar, avasüler nekrozun erken radyolojik bulgusudur.
2- Kalkaneus kırıklan: Ayak kırıklarının yansı kalkaneus kınklandır. Indirekt zorlama, tuber-kalkaneinin triceps sürae adalesinin trasiyoun ile kopmasına neden olur. Direkt travma ve bilhassa yüksekten düşme en çok kırık oluş nedenidir.Bu kırıklar intraartiküler (subtalar eklemi ilgilendiren) ve extraartiküler (subtalar eklemi ilgilendirmeyen) kırıklar olmak üzere ikiye aynlır.
A- Extraartiküler Kırıklar: Tüm kalkaneal kıraklann % 25'idir. Bunlar:- Tuber kalkanei kırığı- Kalkaneus cisim kınğı (Subtalar ekleme uzanmıyan)- Sustentakulum tali kınğı- Anterior çıkıntı kırığıBöhler Açısı: Kalkaneus yan grafisinde: öndeki en çıkıntılı nokta ile, arkadaki en çıkıntılı posterior talo-kalkaneal eklem uç nokta komşuluğu birleştirilir, ikinci çizgi ise posterior talo-kalkaneal çıkıntılı artiküler noktayı, kalkaneal tuberkülün en çıkıntılı noktasına birleştirir. Aradaki buaçı normalde 25°- 40° 'dir. Kırıklarda küçülen bu açı, redüksiyon sonrası normal hale getirilmelidir.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
