Akut İnstabilite
Akut İnstabilite : : Kemik yapı ve ligamentlerdeki hasar sonucu, daha sonraki yüklenme ve deforme edici zorlamalarda nöral elementleri injuri- ye açık hale getirir.Kronik instabilitede ise, progressif gelişen deformite sonucu, progressif nörolojik harabiyet ortaya çıkar. Ya da gelişen bu deformite; hasarlı nöral yapıların iyileşmesini önler ya da ağrıda artıma, fonksiyonda azalmaya neden olur.Cervikal vertebra arterior elemanları: Ant. longitidunal ligament, posterior long, ligament, anterior ve posterior anulus fîbrozis ve vertebra cismi.
Cervikal vertebra arka elemanları: Kapsüler ligament, ligamentum fla- vum, interspinöz ve supraspinöz ligament, artiküler fasetler ve laminalar.Hem ön, hem de arka elemanlarda ciddi hasar ortaya çıkarsa anstabilite- ye neden olur.
Anstabilitenin Radyolojilc Kriterleri:
1- Latéral flexion-extansiyon grafisinde, servikal vertebralardan birinin diğerine göre transvers istikamette 3.5 mm veya daha fazla yer değiştirmesi.2- Bir vertebranm diğerine göre 11° den fazla angulasyon yapması.
Tedavi:Tedavinin başlıca amaçlarım şöyle özetleyebiliriz.
1- Omurganın devamlılığının sağlanması.
2- Hasar görmemiş nörolojik dokuların muhafazası.
3- Nörolojik iyileşmenin hızlandırılması.
4- Kırık ve çıkıkların redüksiyonu ve ağrısızstabil omurganın temini.
5- Medulla spinalis ve kök basısının hemen kaldırılıp erken fonksiyonel iyileşmenin temini.
A- Non- Opératif Tedavi:Servikal travmalı hastanın, başlangıç medikal stabilizasyonu sağlanıp, nörolojik dokümantasyonu yapıldıktan sonra, halo-traksiyonla başlangıç spinal elaymmt sağlanır. Daha sonra tedavinin seçimi yapılır. Genel prensip nörolojik defisit olsun, olmasın anstabil vertebra kırığında cerrahi tedavi uygulanır. Ayrıca redükte olmıyan faset çıkıklarında ve disk protrüzyonunda da cerrahi gerekebilir.Halo-kranial traksiyonda genellikle başlangıçta 4-5 kg ağırlık asılır, daha sonra latéral röntgen kontrolü ile spinal elaymmt sağlanıncaya kadar ' 2'şer kg artırılır ve maksimum 20-25 kg’a kadar çıkılabilir.
Redüksiyon sağlandıktan sonra ağırlık % 50 azaltılarak, redüksiyonun idamesi sağlanır.Röntgen, CT, MRI incelemeleri sonucu kırığın stabil olduğuna karar verilirse konservatif tedavi tercih edilir. 8-12 hafta rigid servikal ortezde muhafaza edilir. Stabil kompresyon kırıkları, lamina andeplase kırıkları, latéral elemanlar ve spinal procès kırıkları alçı ile (minerva alçısı) ve rigid fabrikasyon ortez ile tedavi edilir. Traksiyonla redükte edilen faset dislo- kasyonu ise halo-gövde alçısı ile tedavi edilir. Tedavi esnasında yakın takip ve sık röntgen kontrolleri gerekir. 3 ay sonra ise flexion-extansiyon grafileri çekilir. Instabilité tesbit edilirse yine füzyon uygulanır.
B- Cerrahi Tedavi:Anstabil vertebra kırıklarında bugün tercih edilen metod, erken cerrahi redüksiyon ve rigid internai fixationdur. Hem anterior, hem de posterior yaklaşım uygulanıyorsa da, genellikle posterior yaklaşım, üçlü tel stabilizasyonu ve posterior füzyon tercih ediliyor. Böylece hasta kolay bir ortezcihazı ile erken mobilize ediliyor ve 8-12 haftada kaynama sağlanıyor. Spinal kort veya sinir kökleri, geriye kaçan kemik fragmanı ya da disk materyali ile basıya uğrarsa, nörolojik iyileşme için anterior dekompres- yon tercih edilir. Önce posterior stabilizasyon sağlanıp, sonra anterior de kompresyon tavsiye ediliyor. Bazı traksyionla redükte olmayan dislokasyon ve anstable vertebra cisim kırklarında anterior dekompresyon ve ant füzyon önce yapılabilir. Laminektomi instabiliteye yol açacağı için nadiren endikedir.
Posterior eleman kırığına bağlı nöral elemanlar kompresyona uğruyorsa yapılabilir.Ligament instabilitelerinden posterior yaklaşım, burst kırıklarında ise anterior dekompresyon ve füzyon, bilhassa inkomplet nörolojik defisit durumlarında endikedir. Posterior anstabilte ve nöral elemanlara anteri- ordan bası varsa, posterior füzyon ve anterior dekompresyon kombinasyonu uygulanır. Quadriplejik hastalann anstabil kırıklarında açık redüksiyon, dekompresyon ve intemal tesbitin, sinir dokularına çok az da olsa iyileşme etkisi olabilir. En azından erken mobilizasyon ve rehabilitasyon programına alınmasını sağlar.Not: Çocuklarda retrofarengeal apse nedeniyle, çektirilen röntgende atlanto-axial sublüxation görülebilir, tedavi ile kendiliğinden düzelir. Ayırıcı tanıda dikkat etmelidir.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
