Sara (Tutarık)

Halk dilinde saraya tutarık adı verilir. Özellikle Doğu Karadeniz kıyılarında sara yerine tutarık sözü kullanılır. Saralı (tutaraklı) kimse gibi:

Saranın değişik sağıltma biçimleri vardır.

1- Muska hamayıl, taşımak, sık sık okunup üflenmek. Okunup üflenmiş su içmek, yemek yemek.

2- Hastanın sağ kolu bağlanır. Damarlarından en çok şişeni ustura ya da bıçakla kesilir. Kara kan çıkarsa nöbet geçer.

3- Üzerlik tohumu ezilir su ile karıştırılıp içilirse sara geçermiş. Doğu karadeniz kıyılarında, özellikle Trabzon ili yörelerinde, saranın geçmesi için uygulanan işlemler arasında şunlar da vardır:

4- Saralı (tutarık) kimseyi kayıkla denizde dolaştırmak.

5- Ara sıra başından aşağı, hastaya bildirmeden, soğuk su dökmek.

6- Hastayı korkutmak.

7- Açık havalarda yüksek yaylalarda gezdirmek.

8- Uğurlu sayılan yerlere, sulara götürmek.

Halk inançlarına göre sarayı insana bulaştıran "kötü cinler" dir. Bunlar da Müslüman, Hristiyan olmak üzere ikiye ayrılır. Cinlerin Müslüman olduğu kanısına varılırsa hasta hocaya, Hristiyan olduğu inancına varılırsa papaza gidilir.

Cinleri Müslüman olan saralı, nöbet gelince Kur'an'dan ayetler okur, Müslümanlara yaraşır sözler söyler. Cinler Hristiyan olursa hasta nöbet tuttuğunda Rumca konuşur, anlaşılmaz sözler geveler.

Kimi saralılar saraları tuttuğunda çok hızlı koşar, evden kaçar gibi bir yerde düşer kalır. Saralıların koruyucu perileri olduğuna da inanılır. Bundan dolayı saralılar (kimisi) kayalardan düşmez, sulardan geçerken (küçük sulardan, derelerden) düşüp boğulmazmış.

Saldırgan düşmanının, kızdığı kimsenin ardına koşan, ona saldıran saralılar da vardır. Maçka'da böyle saralı tanıdıklar bilirim.

9- Saranın giderilmesinde özerklik tohumu pekmezle karıştırılır,kaynatılır. Sonra ona biraz sirke katılır, içilir. Hasta kusmaya başlar ağzından beyaz köpükler çıkarsa düzeliyor demektir. Demirhindi içirilir.

10- Karabaşotu (30 gr.), kişrıiş (30 gr.), koyun ödü (1 tane), katran köpüğü (15 gr.), sedef çiçeği (24 gr.) horoz kanı (6 gr.), horoz ödü (1 tane), merkep tırnağı külü (12 gr.) gm suyu ile karıştırılır macun yapılır. Sonra kuru üzüm hoşafı ile S'er gr. alınır. .

11- Kaplumbağa kanı arpa unu ile yoğrulur, ondan karabiber tanesi büyüklüğünde haplar yapılır. Bunlar akşam sabah saralıya onar tane içirilir.

12- İnsanın başkemiği yakılır, külü (1,5 gr.) ıhlamur çiçeğinin suyu ile karıştırılıp içilirse sara geçer.

13- Çörekotu sık sık koklanır, kaynatılır çayla ya da ıhlamurla içilirse saraya iyi gelir.

14- Nergis çiçeğinin tohumlan, çöreotu, bal karıştırılıp sabahlan yenirse yararlı olur. Ancak bu uygulamayı sürdürmek gerekir.