Süt
SÜT (leben, milk)
Süt; su-yağ ve peynir oluşturan oileşimlerden meydana gelmektedir. Terkibinde peynir olması sebebiyle vücuda soğukluk ve rutubet verir, ağır bir gıdadır. İçinde yağ olması sebebiyle vücuda uyumluluk sağlar, sulu olması sebebiyle de bedene hoş bir nemlilik verir."1
* Sütün en kalitelisi, yeni sağılmış taze süttür, sağılması üzerinden zaman geçtikçe değeri azalır. Yeni sağıldığı zaman mizacı hafif, ılık ve daha çok rutubetlidir. Ekşi sütün mizacı bunun tersinedir. Doğumdan kırk gün sonraki süt tercih sdilir. Sütün en iyisi son derece beyaz, kokusu güzel, tadı lezzetli, hafif tatlımsı ve orta derecede yağlı, cıvıklık ve koyulukta normal; genç ve sağlıklı, lormal etli, otlak ve sulağı iyi olan bir layvandan sağılan süttür. Böyle bir süt, iyi kan yapar, kuru bedenleri rutubetlendidir ve güzel bir gıda verir.
Tıbbî Faydaları:
Süt; evham-vesvese, gam-keder ve mâl-hulya gibi hastalıklara karşı faydalıdır. Süt, bal ile beraber şerbet yapılıp içilirse, iç organlardaki yaraları kokuşmuş unsurlardan temizler, şekerle birlikte çilmesi ise cildi güzel leştirir.
Süt, cinsi münasebetin vücuda verdiği zararı telafi eder, nefes darlığı ve akciğer hastalıklarına karşı iyi gelir, veremli kimseler ve balgam çıkaranlar için çok elverişlidir. Baş, mide, karaciğer ve dalak için iyi gelmez. Eğer süte biraz su katılarak yağlılığı hafifletilecek olursa, bu organlarla ilgili yan etkisi biraz azaltılmış olur. Fazla süt içmek, dişlere ve diş etlerine karşı zararlıdır. Bu sebeple süt içtikten sonra ağız, su ile gargara yapılmalıdır. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm süt içmiş, sonra su isteyip ağzını yıkadıktan sonra: "Çünkü süt yağlıdır" buyurmuştur.(Buhârî, Müslim).
Yemeklerden sonra, bilhassa süt gibi yağlı şeyler yeyip içtikten sonra; ağzı su ile iyice çalkalayıp yıkamak, müstehabdır. Bundan maksat ağzın iyice temizlenmesidir. Süt, sıtmalı kimselere ve başı ağrıyanlara iyi gelmez. Süte alışık olmayanlara bazı yan etkileri olabilir bu etkileri gidermek için, sütün içine bal ve zencefil gibi baharatlar katılır. Ekşi süt iyi değildir, ham bir karışım oluşturur. Sıcak mizaçlı kimseler onu hazmeder ve ondan faydalanabilirler.
Genel olarak süt, insan bedeni için en faydalı bir içecektir, çünkü hem gıda verir, hem kan yapar. İnsanoğlu çocukluk döneminden beri ona alışıktır. Aslî fıtrata (yaratılışa) da uygundur."2
Süt, gıdaların bağırsakta normal olarak hazmedilmesini sağlar, vücudu temizler, meniyi (sperma) artırır, cinsi münasebet gücünü tahrik eder, bağırsakları sürdürür, gaz yapar, zekâyı geliştirir. Vücuttaki kaşıntı ve uyuzu giderir, bütün süt çeşitleri bağırsaklar için iyi değildir, ishal yapar, fakat şekerli süt kabızlık meydana getirir, ancak genç deve sütünde bu yoktur.
Genç deve sütü bu sebeple istiskâ (siroz) hastalığının bazı çeşitlerine iyi gelmektedir.Sütü çok ve devamlı olarak içmek vücutta bit meydana gelmesine sebep olur. Bekleyip bayatlamış veya tadı bozulmuş süt sağlık için iyi değildir."3
Süt, her türlü zehirlenmeye karşı bir tiryaktir, panzehirdir.Tereyağı, bal ile şerbet yapılıp içildiği zaman; zehirlenmeye, yılan akrep sokmasına karşı iyi gelir."4
Süt vücudu şişmanlatır. Süt, bazı hastalıklar ve hastalıktan sonraki nekahet devresi için gayet faydalı bir gıdadır. Hâmile ve emzikli kadınlar için gayet faydalıdır. Süt, aşırı derecede bitkinlik, halsizlik ve asabi yorgunluk için çok iyi bir ilaçtır. Vücut güneşte kalarak yanacak olursa; süt ve balıkyağı sürülmesi gayet faydalıdır."5
Süt, safradan meydanagelen hastalıklar için iyi değildir. Süt, bazı hastalıkların teşhisinde, özellikle mide ve bağırsak hastalıklarında ve bu organların yaralanmasında teşhis maddesi olarak ta kullanılmıştır."6
* Pişen sütün içine nane atılırsa süt kesilmez. Süt, öksürük ve nefes darlığı gibi hastalıklara karşı faydalıdır, açlığı da giderir. Süt, hurma ile beraber macun yapılıp yenildiği zaman vücudu fevkalâde bir şekilde şişmanlatır. Nitekim Hz. Aişe şöyle demiştir; Peygamber Aleyhis-Selâm, süt ve hurma hakkında; "İki güzel gıda" derdi."7
İnsan Sütünü Çoğaltan Gıdalar:
Marul yemek sütü artırır, meniyi azaltır, cinsi münasebet gücünü de teskin eder. Nohut, sütü ve meniyi çoğaltır. Maya hamur içinde ne iş yaparsa, nohutta beden içinde onu yapar. Bal, tıkanan gözenekleri açar, idrarı ve sütü çoğaltır, ağrı ve sızıyı dağıtır, mideyi de temizler."8
* Yüce Allah Kurân-ı Kerim'de sütün insanlara bağışlanmış en büyük bir nimet ve kıymetli bir gıda olduğunu açıklamak üzere: "Allah gökten su indirir ve ölümünden sonra yeryüzünü bu su ile yeniden diriltir, düşünen kimseler için bunda ibretler vardır. Hayvanlarda da sizin için alınacak dersler ve öğütler vardır. Sizlere hayvanların bağırsak muhteviyatı ile kan arasından meydana gelen, içenlere halis ve içimi kolay süt içiriyoruz" (Nah/ 65-66).
* "Hayvanlarda da sizin için muhakkak ki ibretler vardır. Onların (yedikleri bitkilerden) karınlarında meydana getirdikleri sütten size içiririz. Onlarda sizin için daha bir çok faydalar vardır, ayrıca etlerini de yersiniz" (Mümmûn 21).
* "Onlar bakıp görmediler mi ki, biz kudretimizin eseri olmak üzere pek çok faydalı hayvanlar yarattık ve onlar da bunlara sahip ve malik oldular. Bu hayvanları onların emrine verdik. Onların bazısını binek olarak kullanırlar, bazısını da gıda olarak yerler. Bu hayvanarda onlar için içilecek sütler ve daha nice faydalar vardır. Halâ şükretmezler mi?" buyurmaktadır. (Yâsin 71-73)"9
Sütün Oluşumu:
Yüce Allah, Kur'ân-ı Kerim'de (Nahi 66); sütün bağırsak muhteviyatı ile kan arasından meydana geldiğini haber vermektedir. Kan pis ve kırmızı; bağırsak içindekiler de pis ve değişik renklerde; süt ise bembeyaz ve tertemiz; iki pis şey arasından tertemiz ve bembeyaz bir madde, bu ne büyük bir kudret! Bundan en çok ibret alan kimselerin tabipler olması gerekmez mi?..
* Sütün terkibinde sodyum, potasyum, kalsiyum, magnezyum, manganez, bakır, fosfor, kükürt ve klor gibi mâdeni tuzlar olduğu gibi; protein, şeker ve yağ gibi besinleri de ihtivâ etmektedir. Bu sebeple süt, hem mükemmel bir gıda, hem de bir çok hastalıklar için kıymetli bir ilaçtır."14
Süt, En Üstün Bir Gıdadır: Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm: "Allah Tealâ bir kimseye yiyecek ikram ederse, o kimse (yemekten önce): "Allahım bize bu yemeği bereketli kıl, bize bundan daha hayırlı bir rızık ver!" diye duâ etsin. Yüce Allah bir kimseye de süt ikram ederse, o kimse (sütü içeceği zaman): "Allahım bize bu sütü bereketli kıl, bize daha çok süt ver!" diye duâ etsin. Çünkü yiyecek ve içeceklerin yerini tutan, açlığı ve susuzluğu gideren, sütten başka bir gıda bilmiyorum" demiştir."10
* İbni Abbas (r.a.)'ın bildirdiğine göre, Peygamber Aleyhis-Selâm, içecekler içinde en çoksuğuksu şerbeti, süt ve bal Şerbetini severdi"11
Süte Su Karıştırarak İçmek:
Peygamber Aleyhis-Selâm sütü bazan sade olarak, ve bazan dayağını ve ağırlığını hafifletmek için bir miktarsu karıştırarak içerdi. Sıcak memleketlerde sütü gerek sade ve gerekse su karıştırarak veya içine bal veya şeker katarak içmek, sağlığın korunması ve ciğerlerin kanması, vücut rutubetinin korunması açısından pek çok faydalar vardır."12
* Süt ağır bir gıda olduğu için herkes buna tahammül edemez. Bilhassa koyun sütü daha yağlı ve daha ağırdır. Çocuklar ve midesinde zafiyet bulunanlar için sâde olarak içilmesi pekiyi değildir. Bu sebeple böyle yağlı sütlerin içine bir miktar su karıştırarak yağını ve ağırlığını hafifleterek içmek daha uygundur. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm koyun sütü içerken, içine bir miktar soğuk su karıştırırdı. Zira bu durum, sütün yan etkisini azaltmaktadır."13
Sütün Çeşitleri:
İnek Sütü: İneksütü; koyuluk ve cıvıklık bakımından koyun sütü ile keçi sütü arasındadır. İnek sütü besleyici ve şişmanlatıcıdır. Mideyi ve bağırsakları normal bir şekilde yu muşatır. Sütler içinde sağlığa en faydalı olan inek sütüdür. İncelik, koyuluk ve yağlılık yönünden de koyun ve keçi sütünden daha üstündür. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm: "Sizlere inek sütünü ve sütünden meydana gelen yağını tavsiye ederim. Etinden ise sakınınız! Zira sütü ve yağı deva eti ise derttir."15
* "Yüce Allah ölüm ve ihtiyarlık dışında şifasını vermediği hiçbir hastalık yaratmamıştır. Sizlere inek sütünü tavsiye ederim. Zira o her çeşit ottan otlamaktadır. Sütte şifa vardır"16
* "İnek sütü ile tedavi olunuz! Çünkü ben yüce Allah'ın bunda şifa yarattığı kanaatindeyim. Zira inek her çeşit ottan otlamaktadır" buyurmuştur."17
* İneğin sütünde ve yağında rutubet, etinde ise kuruluk vardır. Sıcak mevsimlerde bu kuruluk (yübûset) daha da artmaktadır."18
* Yavrusunu karnında dokuz aydan fazla taşıyan hayvanların sütleri pek iyi değildir."19
Abdullah b. Cafer (r.a.) demiştir ki: Hz. Ali'ye bir kimse geldi de unutkan-lığından şikayet etti. Ali de: "Sizlere inek sütünü tavsiye ederim! Zira inek sütü kalbi ve dimağı kuvvetlendirir, unutkanlığı da giderir" dedi."20
* Peygamber Aleyhis-Selâm'ın: "Sizlere inek sütünü tavsiye ederim!" buyurması, inek sütünün bazı hastalıklara şifa olduğuna bir işarettir. Peygamber Aleyhis-Selâm, inek sütünün tavsiyesi ile kalmamış, sebebini de açıklıyarak: "Çünkü inek her çeşit ottan otlamaktadır" buyurarak, asıl şifanın otlardan meydana geldiğine de işaret etmiştir. Zira hayvanın yayıldığı ota göre, sütün değeri değişmektedir. Böylece hararet verici özelliğe sahip otların sütü de hararet verici; soğukluk veren otların sütü de soğukluk vericidir. Hayvan ne kadar çeşitli ot yerse, sütü de o kadar faydalı olmaktadır. Camız ineğinin sütü ise biraz hararet vericidir."21
ET mad.den Sığır Eti böl. de bak.
İnek Sütünün Terkibinde Yaklaşık Şu Maddeler Bulunmaktadır:"22
Su % 87 32
Yağ (tereyağı) % 3 75
Şeker (süt şekeri) % 4 75
Tuz (madeni tuzlar) % 3.00
Diğer Maddeler % 0 43
Kül % 0 75
Koyun Sütü:
Koyun sütü, diğer sütlerden daha koyu, daha kuvvetli, daha rutubetli ve daha yağlıdır. Kaynatıldığı zaman, eksilme bakımından da en az olanıdır. Bilhassa keçi ve inek sütünden çok daha yağlıdır. Koyun sütü, devamlı içildiği zaman balgamlı artıklar meydana getirir, cildi beyazlaştırır. Yan etkisini gidermek için, içine biraz su karıştırılması uygun olur. İçildiği zaman susuzluğu çabucak giderir ve vücudu soğutur."23
Koyun Sütünün Terkibinde Yaklaşık Şu Maddeler Bulunmaktadır:"24
Su % 79 46
Yağ (tereyağı) % 8 63
Şeker (süt şekeri) % 4 28
Tuz (madeni tuzlar) % 5 23
Diğer Maddeler % 1 45
Kül % 0 97
Keçi Sütü:
Keçi sütü, koyun sütünden daha ince, daha gıdalı, daha hoş, daha sağlıklı, daha az zararlı ve normal yağlıdır. Bağırsakları yumuşatır ve sürer, vücudu rutubetlendirir, boğaz ağrılarına, kuru öksürüğe ve kan tükürmeye karşı faydalıdır."25
Deve Sütü:
Deve sütü, ince (cıvık) ve daha az yağlıdır, fakat diğer sütlerden daha fazla ishal yapar. Mide'de pıhtılaşmaz, bazan karaciğer zafiyetinden dolayı meydana gelen mide bozulmasına karşı faydalıdır. Çünkü deve sütü, karaciğer gözeneklerindeki tıkanıklığı açar. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm: " Yaylada otlayan genç devenin sütü, sindirim bozukluğu olan kimseler için şifadır"26
* "Sizlere yaylada otlayan genç develerin sütünü tavsiye ederim" buyurmuştur."27
Deve Sütü, sindirim bozukluğuna, göğüs tıkanıklığına, yer değişiminden dolayı havanın ve suyun zararının giderilmesine karşı da faydalıdır. Deve sütü, kemik üzerindeki eti çoğaltır ve gözün görme duyusunu kuvvetlendirir, vücuttaki kapalı gözenekleri de açar."28
Ağız: (Colostrum)
Hayvanın doğum yapmasından hemen sonra sağılan süt'e "ağız" denir. Birkaç gün sağıldıktan sonra normal süte dönüşür. Ağız, besleyici olup vücuda rutubet verir, çabucak bozulur, içine bal şerbeti katılırsa, bozulmasını önler."29
Ekşi Süt:
Ekşi süt, üşütmüş mideler için zararlı, diğerleri için ise zararsızdır. Sıtma hastalığına yakalanmış olanların cinsî münasebet gücünü tahrik eder."30
Kaynaklar:
[1]-Bağdadî s. ISI [2]-i Kayyım s. 428: ayrıca bak. i. Sünnî vr. 62a [3]- Bağdadî s. 151. [4]- F. Kadir 4/348 [S]- el-F-dvıyye s 34-31. [6]- Müsned 1142: Hâkim 3191 [7]- E. Nuaym vr. 127b, 130a: i. Sünnî vr. 6la. 62b: Tißs! vr. S4a: Bağdadî s. 95. 100.135, 165 [8]-Bağdadî s. 95, 100,135.
165 [9]- Ayrıca bak. Mümin 80. Muhammed 15. [10]- I. Mâce etime H. 3322: Tirmîzî daavât H. 3455: E. Davud ejribe H. 3 730: ayrıca bak E. Nuaym vr. 128a: Süyûtî vr. 6 la. [II]- K. Ummâl 7/18221-25: ayrıca bak E Nuaym vr 127b. [12]-i Kayyim s. 294 [13]- ayrıca bak Buhârî ejribe 6/245-47: müsâgât 3/75: E. Nuaym vr. I28ab: I. Sünnî vr. 6la. [l4]-el-Edviyye s 17. [I S]-Bağdadî s 153: K Ummâl 10/28218: i. Kayyim 429: ayrıca bak. C Sağır 1/51: Ramuz s. 81: F. Kadir 4/347-48: K Ummâl 10/28209.[16]- Müsnedü Ebî Hanîfe s. 430-431: Hâkim tıp 4/196-197. 403: Müsned 4/315: ayrıca bak. F. Kadir 4/347-48: K. Ummâl 10/28214. 28217: Hattâbî 1186: S. Kübrâ 91345: Nihaye 2/268. [17]- K. Ummâl 10/28208: el-Edviyye s. 35: ayrıca bak E. Nuaym vr. 56b, 127b: i. Sünnî vr. 28a, 6la. [18]- Levamiu%Ukûl 11533. [19]- Bağdadî s. 151. [20]- İ. Sünnî vr. 32a. [21]- Bağdadî s. 153-54: el-Edviyye s. 15. [22]- el-Gdâ ve'd-Devâ s. 84. [23]- Bağdadî s. ISI, 153: I. Kayyim s. 428-29: E. Nuaym vr. I28ab: i. Sünnî vr. 55a. 62a. [24]- el-Gda ve'd-Devâ s. 84. [25]-Bağdâdîs. ISI. 153: i. Kayyim s. 429: E. Nuaym vr. I28ab: / Sünnî vr. âla. [26]- Bağdadi s. 154: Zehebî s. 180. [27]-E Nuaym vr. 65b: İ. Sünnî vr. 32a [28]- E Nuaym vr. 128b: i. Sünnî vr 61 b. 62a: i Kayyim s 429: Tifâtf vr. 55b-56a. [29]- ehebîs. 180 [30]- Bağdadî s. 154.
Süt; su-yağ ve peynir oluşturan oileşimlerden meydana gelmektedir. Terkibinde peynir olması sebebiyle vücuda soğukluk ve rutubet verir, ağır bir gıdadır. İçinde yağ olması sebebiyle vücuda uyumluluk sağlar, sulu olması sebebiyle de bedene hoş bir nemlilik verir."1
* Sütün en kalitelisi, yeni sağılmış taze süttür, sağılması üzerinden zaman geçtikçe değeri azalır. Yeni sağıldığı zaman mizacı hafif, ılık ve daha çok rutubetlidir. Ekşi sütün mizacı bunun tersinedir. Doğumdan kırk gün sonraki süt tercih sdilir. Sütün en iyisi son derece beyaz, kokusu güzel, tadı lezzetli, hafif tatlımsı ve orta derecede yağlı, cıvıklık ve koyulukta normal; genç ve sağlıklı, lormal etli, otlak ve sulağı iyi olan bir layvandan sağılan süttür. Böyle bir süt, iyi kan yapar, kuru bedenleri rutubetlendidir ve güzel bir gıda verir.
Tıbbî Faydaları:
Süt; evham-vesvese, gam-keder ve mâl-hulya gibi hastalıklara karşı faydalıdır. Süt, bal ile beraber şerbet yapılıp içilirse, iç organlardaki yaraları kokuşmuş unsurlardan temizler, şekerle birlikte çilmesi ise cildi güzel leştirir.
Süt, cinsi münasebetin vücuda verdiği zararı telafi eder, nefes darlığı ve akciğer hastalıklarına karşı iyi gelir, veremli kimseler ve balgam çıkaranlar için çok elverişlidir. Baş, mide, karaciğer ve dalak için iyi gelmez. Eğer süte biraz su katılarak yağlılığı hafifletilecek olursa, bu organlarla ilgili yan etkisi biraz azaltılmış olur. Fazla süt içmek, dişlere ve diş etlerine karşı zararlıdır. Bu sebeple süt içtikten sonra ağız, su ile gargara yapılmalıdır. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm süt içmiş, sonra su isteyip ağzını yıkadıktan sonra: "Çünkü süt yağlıdır" buyurmuştur.(Buhârî, Müslim).
Yemeklerden sonra, bilhassa süt gibi yağlı şeyler yeyip içtikten sonra; ağzı su ile iyice çalkalayıp yıkamak, müstehabdır. Bundan maksat ağzın iyice temizlenmesidir. Süt, sıtmalı kimselere ve başı ağrıyanlara iyi gelmez. Süte alışık olmayanlara bazı yan etkileri olabilir bu etkileri gidermek için, sütün içine bal ve zencefil gibi baharatlar katılır. Ekşi süt iyi değildir, ham bir karışım oluşturur. Sıcak mizaçlı kimseler onu hazmeder ve ondan faydalanabilirler.
Genel olarak süt, insan bedeni için en faydalı bir içecektir, çünkü hem gıda verir, hem kan yapar. İnsanoğlu çocukluk döneminden beri ona alışıktır. Aslî fıtrata (yaratılışa) da uygundur."2
Süt, gıdaların bağırsakta normal olarak hazmedilmesini sağlar, vücudu temizler, meniyi (sperma) artırır, cinsi münasebet gücünü tahrik eder, bağırsakları sürdürür, gaz yapar, zekâyı geliştirir. Vücuttaki kaşıntı ve uyuzu giderir, bütün süt çeşitleri bağırsaklar için iyi değildir, ishal yapar, fakat şekerli süt kabızlık meydana getirir, ancak genç deve sütünde bu yoktur.
Genç deve sütü bu sebeple istiskâ (siroz) hastalığının bazı çeşitlerine iyi gelmektedir.Sütü çok ve devamlı olarak içmek vücutta bit meydana gelmesine sebep olur. Bekleyip bayatlamış veya tadı bozulmuş süt sağlık için iyi değildir."3
Süt, her türlü zehirlenmeye karşı bir tiryaktir, panzehirdir.Tereyağı, bal ile şerbet yapılıp içildiği zaman; zehirlenmeye, yılan akrep sokmasına karşı iyi gelir."4
Süt vücudu şişmanlatır. Süt, bazı hastalıklar ve hastalıktan sonraki nekahet devresi için gayet faydalı bir gıdadır. Hâmile ve emzikli kadınlar için gayet faydalıdır. Süt, aşırı derecede bitkinlik, halsizlik ve asabi yorgunluk için çok iyi bir ilaçtır. Vücut güneşte kalarak yanacak olursa; süt ve balıkyağı sürülmesi gayet faydalıdır."5
Süt, safradan meydanagelen hastalıklar için iyi değildir. Süt, bazı hastalıkların teşhisinde, özellikle mide ve bağırsak hastalıklarında ve bu organların yaralanmasında teşhis maddesi olarak ta kullanılmıştır."6
* Pişen sütün içine nane atılırsa süt kesilmez. Süt, öksürük ve nefes darlığı gibi hastalıklara karşı faydalıdır, açlığı da giderir. Süt, hurma ile beraber macun yapılıp yenildiği zaman vücudu fevkalâde bir şekilde şişmanlatır. Nitekim Hz. Aişe şöyle demiştir; Peygamber Aleyhis-Selâm, süt ve hurma hakkında; "İki güzel gıda" derdi."7
İnsan Sütünü Çoğaltan Gıdalar:
Marul yemek sütü artırır, meniyi azaltır, cinsi münasebet gücünü de teskin eder. Nohut, sütü ve meniyi çoğaltır. Maya hamur içinde ne iş yaparsa, nohutta beden içinde onu yapar. Bal, tıkanan gözenekleri açar, idrarı ve sütü çoğaltır, ağrı ve sızıyı dağıtır, mideyi de temizler."8
* Yüce Allah Kurân-ı Kerim'de sütün insanlara bağışlanmış en büyük bir nimet ve kıymetli bir gıda olduğunu açıklamak üzere: "Allah gökten su indirir ve ölümünden sonra yeryüzünü bu su ile yeniden diriltir, düşünen kimseler için bunda ibretler vardır. Hayvanlarda da sizin için alınacak dersler ve öğütler vardır. Sizlere hayvanların bağırsak muhteviyatı ile kan arasından meydana gelen, içenlere halis ve içimi kolay süt içiriyoruz" (Nah/ 65-66).
* "Hayvanlarda da sizin için muhakkak ki ibretler vardır. Onların (yedikleri bitkilerden) karınlarında meydana getirdikleri sütten size içiririz. Onlarda sizin için daha bir çok faydalar vardır, ayrıca etlerini de yersiniz" (Mümmûn 21).
* "Onlar bakıp görmediler mi ki, biz kudretimizin eseri olmak üzere pek çok faydalı hayvanlar yarattık ve onlar da bunlara sahip ve malik oldular. Bu hayvanları onların emrine verdik. Onların bazısını binek olarak kullanırlar, bazısını da gıda olarak yerler. Bu hayvanarda onlar için içilecek sütler ve daha nice faydalar vardır. Halâ şükretmezler mi?" buyurmaktadır. (Yâsin 71-73)"9
Sütün Oluşumu:
Yüce Allah, Kur'ân-ı Kerim'de (Nahi 66); sütün bağırsak muhteviyatı ile kan arasından meydana geldiğini haber vermektedir. Kan pis ve kırmızı; bağırsak içindekiler de pis ve değişik renklerde; süt ise bembeyaz ve tertemiz; iki pis şey arasından tertemiz ve bembeyaz bir madde, bu ne büyük bir kudret! Bundan en çok ibret alan kimselerin tabipler olması gerekmez mi?..
* Sütün terkibinde sodyum, potasyum, kalsiyum, magnezyum, manganez, bakır, fosfor, kükürt ve klor gibi mâdeni tuzlar olduğu gibi; protein, şeker ve yağ gibi besinleri de ihtivâ etmektedir. Bu sebeple süt, hem mükemmel bir gıda, hem de bir çok hastalıklar için kıymetli bir ilaçtır."14
Süt, En Üstün Bir Gıdadır: Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm: "Allah Tealâ bir kimseye yiyecek ikram ederse, o kimse (yemekten önce): "Allahım bize bu yemeği bereketli kıl, bize bundan daha hayırlı bir rızık ver!" diye duâ etsin. Yüce Allah bir kimseye de süt ikram ederse, o kimse (sütü içeceği zaman): "Allahım bize bu sütü bereketli kıl, bize daha çok süt ver!" diye duâ etsin. Çünkü yiyecek ve içeceklerin yerini tutan, açlığı ve susuzluğu gideren, sütten başka bir gıda bilmiyorum" demiştir."10
* İbni Abbas (r.a.)'ın bildirdiğine göre, Peygamber Aleyhis-Selâm, içecekler içinde en çoksuğuksu şerbeti, süt ve bal Şerbetini severdi"11
Süte Su Karıştırarak İçmek:
Peygamber Aleyhis-Selâm sütü bazan sade olarak, ve bazan dayağını ve ağırlığını hafifletmek için bir miktarsu karıştırarak içerdi. Sıcak memleketlerde sütü gerek sade ve gerekse su karıştırarak veya içine bal veya şeker katarak içmek, sağlığın korunması ve ciğerlerin kanması, vücut rutubetinin korunması açısından pek çok faydalar vardır."12
* Süt ağır bir gıda olduğu için herkes buna tahammül edemez. Bilhassa koyun sütü daha yağlı ve daha ağırdır. Çocuklar ve midesinde zafiyet bulunanlar için sâde olarak içilmesi pekiyi değildir. Bu sebeple böyle yağlı sütlerin içine bir miktar su karıştırarak yağını ve ağırlığını hafifleterek içmek daha uygundur. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm koyun sütü içerken, içine bir miktar soğuk su karıştırırdı. Zira bu durum, sütün yan etkisini azaltmaktadır."13
Sütün Çeşitleri:
İnek Sütü: İneksütü; koyuluk ve cıvıklık bakımından koyun sütü ile keçi sütü arasındadır. İnek sütü besleyici ve şişmanlatıcıdır. Mideyi ve bağırsakları normal bir şekilde yu muşatır. Sütler içinde sağlığa en faydalı olan inek sütüdür. İncelik, koyuluk ve yağlılık yönünden de koyun ve keçi sütünden daha üstündür. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm: "Sizlere inek sütünü ve sütünden meydana gelen yağını tavsiye ederim. Etinden ise sakınınız! Zira sütü ve yağı deva eti ise derttir."15
* "Yüce Allah ölüm ve ihtiyarlık dışında şifasını vermediği hiçbir hastalık yaratmamıştır. Sizlere inek sütünü tavsiye ederim. Zira o her çeşit ottan otlamaktadır. Sütte şifa vardır"16
* "İnek sütü ile tedavi olunuz! Çünkü ben yüce Allah'ın bunda şifa yarattığı kanaatindeyim. Zira inek her çeşit ottan otlamaktadır" buyurmuştur."17
* İneğin sütünde ve yağında rutubet, etinde ise kuruluk vardır. Sıcak mevsimlerde bu kuruluk (yübûset) daha da artmaktadır."18
* Yavrusunu karnında dokuz aydan fazla taşıyan hayvanların sütleri pek iyi değildir."19
Abdullah b. Cafer (r.a.) demiştir ki: Hz. Ali'ye bir kimse geldi de unutkan-lığından şikayet etti. Ali de: "Sizlere inek sütünü tavsiye ederim! Zira inek sütü kalbi ve dimağı kuvvetlendirir, unutkanlığı da giderir" dedi."20
* Peygamber Aleyhis-Selâm'ın: "Sizlere inek sütünü tavsiye ederim!" buyurması, inek sütünün bazı hastalıklara şifa olduğuna bir işarettir. Peygamber Aleyhis-Selâm, inek sütünün tavsiyesi ile kalmamış, sebebini de açıklıyarak: "Çünkü inek her çeşit ottan otlamaktadır" buyurarak, asıl şifanın otlardan meydana geldiğine de işaret etmiştir. Zira hayvanın yayıldığı ota göre, sütün değeri değişmektedir. Böylece hararet verici özelliğe sahip otların sütü de hararet verici; soğukluk veren otların sütü de soğukluk vericidir. Hayvan ne kadar çeşitli ot yerse, sütü de o kadar faydalı olmaktadır. Camız ineğinin sütü ise biraz hararet vericidir."21
ET mad.den Sığır Eti böl. de bak.
İnek Sütünün Terkibinde Yaklaşık Şu Maddeler Bulunmaktadır:"22
Su % 87 32
Yağ (tereyağı) % 3 75
Şeker (süt şekeri) % 4 75
Tuz (madeni tuzlar) % 3.00
Diğer Maddeler % 0 43
Kül % 0 75
Koyun Sütü:
Koyun sütü, diğer sütlerden daha koyu, daha kuvvetli, daha rutubetli ve daha yağlıdır. Kaynatıldığı zaman, eksilme bakımından da en az olanıdır. Bilhassa keçi ve inek sütünden çok daha yağlıdır. Koyun sütü, devamlı içildiği zaman balgamlı artıklar meydana getirir, cildi beyazlaştırır. Yan etkisini gidermek için, içine biraz su karıştırılması uygun olur. İçildiği zaman susuzluğu çabucak giderir ve vücudu soğutur."23
Koyun Sütünün Terkibinde Yaklaşık Şu Maddeler Bulunmaktadır:"24
Su % 79 46
Yağ (tereyağı) % 8 63
Şeker (süt şekeri) % 4 28
Tuz (madeni tuzlar) % 5 23
Diğer Maddeler % 1 45
Kül % 0 97
Keçi Sütü:
Keçi sütü, koyun sütünden daha ince, daha gıdalı, daha hoş, daha sağlıklı, daha az zararlı ve normal yağlıdır. Bağırsakları yumuşatır ve sürer, vücudu rutubetlendirir, boğaz ağrılarına, kuru öksürüğe ve kan tükürmeye karşı faydalıdır."25
Deve Sütü:
Deve sütü, ince (cıvık) ve daha az yağlıdır, fakat diğer sütlerden daha fazla ishal yapar. Mide'de pıhtılaşmaz, bazan karaciğer zafiyetinden dolayı meydana gelen mide bozulmasına karşı faydalıdır. Çünkü deve sütü, karaciğer gözeneklerindeki tıkanıklığı açar. Nitekim Peygamber Aleyhis-Selâm: " Yaylada otlayan genç devenin sütü, sindirim bozukluğu olan kimseler için şifadır"26
* "Sizlere yaylada otlayan genç develerin sütünü tavsiye ederim" buyurmuştur."27
Deve Sütü, sindirim bozukluğuna, göğüs tıkanıklığına, yer değişiminden dolayı havanın ve suyun zararının giderilmesine karşı da faydalıdır. Deve sütü, kemik üzerindeki eti çoğaltır ve gözün görme duyusunu kuvvetlendirir, vücuttaki kapalı gözenekleri de açar."28
Ağız: (Colostrum)
Hayvanın doğum yapmasından hemen sonra sağılan süt'e "ağız" denir. Birkaç gün sağıldıktan sonra normal süte dönüşür. Ağız, besleyici olup vücuda rutubet verir, çabucak bozulur, içine bal şerbeti katılırsa, bozulmasını önler."29
Ekşi Süt:
Ekşi süt, üşütmüş mideler için zararlı, diğerleri için ise zararsızdır. Sıtma hastalığına yakalanmış olanların cinsî münasebet gücünü tahrik eder."30
Kaynaklar:
[1]-Bağdadî s. ISI [2]-i Kayyım s. 428: ayrıca bak. i. Sünnî vr. 62a [3]- Bağdadî s. 151. [4]- F. Kadir 4/348 [S]- el-F-dvıyye s 34-31. [6]- Müsned 1142: Hâkim 3191 [7]- E. Nuaym vr. 127b, 130a: i. Sünnî vr. 6la. 62b: Tißs! vr. S4a: Bağdadî s. 95. 100.135, 165 [8]-Bağdadî s. 95, 100,135.
165 [9]- Ayrıca bak. Mümin 80. Muhammed 15. [10]- I. Mâce etime H. 3322: Tirmîzî daavât H. 3455: E. Davud ejribe H. 3 730: ayrıca bak E. Nuaym vr. 128a: Süyûtî vr. 6 la. [II]- K. Ummâl 7/18221-25: ayrıca bak E Nuaym vr 127b. [12]-i Kayyim s. 294 [13]- ayrıca bak Buhârî ejribe 6/245-47: müsâgât 3/75: E. Nuaym vr. I28ab: I. Sünnî vr. 6la. [l4]-el-Edviyye s 17. [I S]-Bağdadî s 153: K Ummâl 10/28218: i. Kayyim 429: ayrıca bak. C Sağır 1/51: Ramuz s. 81: F. Kadir 4/347-48: K Ummâl 10/28209.[16]- Müsnedü Ebî Hanîfe s. 430-431: Hâkim tıp 4/196-197. 403: Müsned 4/315: ayrıca bak. F. Kadir 4/347-48: K. Ummâl 10/28214. 28217: Hattâbî 1186: S. Kübrâ 91345: Nihaye 2/268. [17]- K. Ummâl 10/28208: el-Edviyye s. 35: ayrıca bak E. Nuaym vr. 56b, 127b: i. Sünnî vr. 28a, 6la. [18]- Levamiu%Ukûl 11533. [19]- Bağdadî s. 151. [20]- İ. Sünnî vr. 32a. [21]- Bağdadî s. 153-54: el-Edviyye s. 15. [22]- el-Gdâ ve'd-Devâ s. 84. [23]- Bağdadî s. ISI, 153: I. Kayyim s. 428-29: E. Nuaym vr. I28ab: i. Sünnî vr. 55a. 62a. [24]- el-Gda ve'd-Devâ s. 84. [25]-Bağdâdîs. ISI. 153: i. Kayyim s. 429: E. Nuaym vr. I28ab: / Sünnî vr. âla. [26]- Bağdadi s. 154: Zehebî s. 180. [27]-E Nuaym vr. 65b: İ. Sünnî vr. 32a [28]- E Nuaym vr. 128b: i. Sünnî vr 61 b. 62a: i Kayyim s 429: Tifâtf vr. 55b-56a. [29]- ehebîs. 180 [30]- Bağdadî s. 154.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
