Özürkanı
ÖZÜRKANI (istihâza)
Hanımlarda normal âdet kanaması dışında herhangi bir sebepten dolayı damardan gelen kana "özürkanı" denir. Nitekim Hz. Aişe (r.a.) demiştir ki: "Fâtıma binti Ebî Hubeyş, Peygamber Aleyhis-Selâm'a gelerek: "Ey Allah'ın Rasûlü! Ben özürkanı gören bir kadınım, temizlenemiyorum, namaz kılmayı bırakayım mı?"diye sordu. Bunun üzerine Peygamber Aleyhis-Selâm: "Hayır bırakma! O gördüğün kan, damardan gelen bir kandır, âdet (hayız) kanı değildir. Böyle kan gördüğün zaman namaz kılma; kesilince kirlenen yeri yıkayıp temizle, sonra namazını kıl!"1
* "Doğum yapan kadınlar temizlenmek için kırk gün beklerler. Eğer kırk günden önce temizlenme olursa, tezimlenmiş kabul edilirler. Eğer temizlenme süresi kırk günü geçerse, o özürkanıdır, yıkanır ve namazını kılar. Eğer kanama kırk günden sonra devam ederse, her vakit namaz için abdest alır" buyurmuştur."2
Özürkanı İle Adet Kanaması Arasındaki Fark:
"Tabiînden İmam Mekhul (r.a.) demiştir ki: "Kadınlar âdet kanaması ile özürkanını birbirinden ayırt edebilirler. Zira âdet kanı siyah ve koyu olup, pis kokar; bu hal geçtikten, yani âdet kanaması bittikten sonra, kırmızı ve ince bir kan gelir ki, işte özürkanı budur, böyle olunca yıkansın ve namazını kılsın!"3
Peygamber Aleyhis-Selâm Zamanında Bu Hastalığa Yakalanan Kadınlar
Ümmü Habîbe binti Cahş (Abdurrahman b. Avf ın eşi),
Hamne binti Cahş,
Zeyneb binti Cahş,
Her üçü de kardeştir. Zeyneb ise Peygamber Aleyhis-Selâm'ın hanımıdır.
Fatma binti Ebî Hubeyş el-Esediyye (Abdullah b. Cahş'ın eşi),
Sehle binti Sehl,
Şevde binti Zem'a (Peygamber Aleyhis-Selâm'ın eşi),
Esma binti Mersed el-Hârisiyye,
Zeyneb binti Ebû Seleme,
Bâdine binti Gaylâni's-Sakafiyye-"4
* Hz. Aişe (r.a.) demiştir ki: Ümmü Habîbe binti Cahş, yedi yıl özürkanı hastalığı çekti, bu durumu Peygamber Aleyhis-Selâm'a şikâyet ettiğinde: "Bu âdet kanaması değil, damardan gelen bir kandır. Gelen kanı temizle ve namazını kıl!" buyurdu."5 Ümmü Habibe'nin hiç çocuğu olmamıştır."6
Tedavî:
Özürkanı bir çeşit hastalıktır."7 Hâmile kadınlarda meydana gelen kanama da özürkanıdır. Nitekim Atâ b. Ebî Rebah (r.a.) demiştir ki: "Bir kadın Hz. Aişe'ye gelerek, hâmile olduğu halde aybaşı gibi kanama olduğunu söylemiş, bunun üzerine Aişe: "Temizlen ve namazını kıl! Zira hâmile kadın âdet görmez, bu özürkanıdır" demiştir."8 Hz. Ali (r.a.) ise, özürkanı için: "Rahimde bir yaradan meydana gelmektedir" demiştir."9
* Bir kimse Hz. Ömer'in oğlu Abdullah'a gelerek; âdet kanaması kesilmeyen fakat ilaç kullanarak kanamayı durdurmak isteyen bir kadının durumunu sormuş, Abdullah da: Bunda bir sakınca görmediğini söylemiş ve kadına kanamanın durdurulması için misvak ağacının yaş iken çıkartılmış suyunu içmesini tavsiye etmiştir."10
Hamne binti Cahş ise şöyle anlatır: "Ben, çok şiddetli bir şekilde özürkanı gören bir kadın idim. Peygamber Aleyhis-Selâm'a bunu haber vermek ve fetva istemek için gittiğimde, O'nu kızkardeşim Zeyneb'in evinde buldum: 'YâRasülallah! Ben, çok şiddetli bir şekilde özürkanı gören bir kadınım, namaz kılmak ve oruç tutmaktan beni alıkoyuyor, bu konuda ne dersiniz?" diye sordum. Bunun üzerine Peygam-ber Aleyhis-Selâm: "Sana pamuk kullanmanı tavsiye ederim, zira pamuk kanı sorar" buyurdu. Ben: "Kanama çok oluyor, pamukla kesilmez" dedim. Peygamber Aleyhis-Selâm: "Hayvana gem vurulduğu gibi gem vur! (önden arkaya veya arkadan öne doğru sıkıca bir bez bağla!)" buyurarak akıntının önlenmesini tavsiye etti."11
* Ümmü Atıyye el-Ensârî (r.a.) de: "Adet kanamasından temizlendikten sonra gelen karamtırak, bozvesarı renkli sıvılara itibar etmezdik" demiştir."12
Kaynaklar:
[1]- Buhâri vuzû 1163, hayz 1179; Müslim hayz H. 62; E Nuaym vr. 75a; i. Sünnî vr. 36a. [2]- Hâkim taharet 1/176. [3]- E. Dâvud taharet H. 286; ayrıca bak. E Nuaym vr. 76a; I. Sünnî vr. 36b. [4]- Şerhu Süneni'n-Nesâî l/l 17; ayrıca bak. el-isâbe 4/383; el-İstîâb 4/270. 271. 442; i. Sâd 8/245. [S]-Nesâî taharet l/l 17-118; ayrıca bak. E. Nuaym vr. 75b; I. Sünnî vr. 36a [6]- i. Sâd 8/242. [7]- Faik 2/408 [8]-Muvatta taharet H. 108; S Kübrâ 7/423. 169. 340. [9]-Tahâvî 1/101. [10]- Abdürrezzak 1/318. [II]- Dârekutnî taharet 1/214 H. 48: ayrıca bak. E. Davud taharet H. 287: Müslim hac H. 147: Nesâî taharet 1/154: Muvatta taharet 1/163; Dârimî vuzû 1/201: S. Kübrâ 1/338; Nihâye 1/168; Herevî 2/302; E Nuaym vr. 75b: I. Sünnî vr. 36a [12]- E. Davud taharet H. 307; I. Mâce taharet H. 647; Nesâî hayz 1/186-187; Dârimî hayz 1/214.
Hanımlarda normal âdet kanaması dışında herhangi bir sebepten dolayı damardan gelen kana "özürkanı" denir. Nitekim Hz. Aişe (r.a.) demiştir ki: "Fâtıma binti Ebî Hubeyş, Peygamber Aleyhis-Selâm'a gelerek: "Ey Allah'ın Rasûlü! Ben özürkanı gören bir kadınım, temizlenemiyorum, namaz kılmayı bırakayım mı?"diye sordu. Bunun üzerine Peygamber Aleyhis-Selâm: "Hayır bırakma! O gördüğün kan, damardan gelen bir kandır, âdet (hayız) kanı değildir. Böyle kan gördüğün zaman namaz kılma; kesilince kirlenen yeri yıkayıp temizle, sonra namazını kıl!"1
* "Doğum yapan kadınlar temizlenmek için kırk gün beklerler. Eğer kırk günden önce temizlenme olursa, tezimlenmiş kabul edilirler. Eğer temizlenme süresi kırk günü geçerse, o özürkanıdır, yıkanır ve namazını kılar. Eğer kanama kırk günden sonra devam ederse, her vakit namaz için abdest alır" buyurmuştur."2
Özürkanı İle Adet Kanaması Arasındaki Fark:
"Tabiînden İmam Mekhul (r.a.) demiştir ki: "Kadınlar âdet kanaması ile özürkanını birbirinden ayırt edebilirler. Zira âdet kanı siyah ve koyu olup, pis kokar; bu hal geçtikten, yani âdet kanaması bittikten sonra, kırmızı ve ince bir kan gelir ki, işte özürkanı budur, böyle olunca yıkansın ve namazını kılsın!"3
Peygamber Aleyhis-Selâm Zamanında Bu Hastalığa Yakalanan Kadınlar
Ümmü Habîbe binti Cahş (Abdurrahman b. Avf ın eşi),
Hamne binti Cahş,
Zeyneb binti Cahş,
Her üçü de kardeştir. Zeyneb ise Peygamber Aleyhis-Selâm'ın hanımıdır.
Fatma binti Ebî Hubeyş el-Esediyye (Abdullah b. Cahş'ın eşi),
Sehle binti Sehl,
Şevde binti Zem'a (Peygamber Aleyhis-Selâm'ın eşi),
Esma binti Mersed el-Hârisiyye,
Zeyneb binti Ebû Seleme,
Bâdine binti Gaylâni's-Sakafiyye-"4
* Hz. Aişe (r.a.) demiştir ki: Ümmü Habîbe binti Cahş, yedi yıl özürkanı hastalığı çekti, bu durumu Peygamber Aleyhis-Selâm'a şikâyet ettiğinde: "Bu âdet kanaması değil, damardan gelen bir kandır. Gelen kanı temizle ve namazını kıl!" buyurdu."5 Ümmü Habibe'nin hiç çocuğu olmamıştır."6
Tedavî:
Özürkanı bir çeşit hastalıktır."7 Hâmile kadınlarda meydana gelen kanama da özürkanıdır. Nitekim Atâ b. Ebî Rebah (r.a.) demiştir ki: "Bir kadın Hz. Aişe'ye gelerek, hâmile olduğu halde aybaşı gibi kanama olduğunu söylemiş, bunun üzerine Aişe: "Temizlen ve namazını kıl! Zira hâmile kadın âdet görmez, bu özürkanıdır" demiştir."8 Hz. Ali (r.a.) ise, özürkanı için: "Rahimde bir yaradan meydana gelmektedir" demiştir."9
* Bir kimse Hz. Ömer'in oğlu Abdullah'a gelerek; âdet kanaması kesilmeyen fakat ilaç kullanarak kanamayı durdurmak isteyen bir kadının durumunu sormuş, Abdullah da: Bunda bir sakınca görmediğini söylemiş ve kadına kanamanın durdurulması için misvak ağacının yaş iken çıkartılmış suyunu içmesini tavsiye etmiştir."10
Hamne binti Cahş ise şöyle anlatır: "Ben, çok şiddetli bir şekilde özürkanı gören bir kadın idim. Peygamber Aleyhis-Selâm'a bunu haber vermek ve fetva istemek için gittiğimde, O'nu kızkardeşim Zeyneb'in evinde buldum: 'YâRasülallah! Ben, çok şiddetli bir şekilde özürkanı gören bir kadınım, namaz kılmak ve oruç tutmaktan beni alıkoyuyor, bu konuda ne dersiniz?" diye sordum. Bunun üzerine Peygam-ber Aleyhis-Selâm: "Sana pamuk kullanmanı tavsiye ederim, zira pamuk kanı sorar" buyurdu. Ben: "Kanama çok oluyor, pamukla kesilmez" dedim. Peygamber Aleyhis-Selâm: "Hayvana gem vurulduğu gibi gem vur! (önden arkaya veya arkadan öne doğru sıkıca bir bez bağla!)" buyurarak akıntının önlenmesini tavsiye etti."11
* Ümmü Atıyye el-Ensârî (r.a.) de: "Adet kanamasından temizlendikten sonra gelen karamtırak, bozvesarı renkli sıvılara itibar etmezdik" demiştir."12
Kaynaklar:
[1]- Buhâri vuzû 1163, hayz 1179; Müslim hayz H. 62; E Nuaym vr. 75a; i. Sünnî vr. 36a. [2]- Hâkim taharet 1/176. [3]- E. Dâvud taharet H. 286; ayrıca bak. E Nuaym vr. 76a; I. Sünnî vr. 36b. [4]- Şerhu Süneni'n-Nesâî l/l 17; ayrıca bak. el-isâbe 4/383; el-İstîâb 4/270. 271. 442; i. Sâd 8/245. [S]-Nesâî taharet l/l 17-118; ayrıca bak. E. Nuaym vr. 75b; I. Sünnî vr. 36a [6]- i. Sâd 8/242. [7]- Faik 2/408 [8]-Muvatta taharet H. 108; S Kübrâ 7/423. 169. 340. [9]-Tahâvî 1/101. [10]- Abdürrezzak 1/318. [II]- Dârekutnî taharet 1/214 H. 48: ayrıca bak. E. Davud taharet H. 287: Müslim hac H. 147: Nesâî taharet 1/154: Muvatta taharet 1/163; Dârimî vuzû 1/201: S. Kübrâ 1/338; Nihâye 1/168; Herevî 2/302; E Nuaym vr. 75b: I. Sünnî vr. 36a [12]- E. Davud taharet H. 307; I. Mâce taharet H. 647; Nesâî hayz 1/186-187; Dârimî hayz 1/214.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
