Mezeryon

DAPHNE MEZEREUM L.

(hymeliaceae-fam.)

MEZERYON

Başka milletlerce adı - BuL. besno darvo; Rus. ualçi yagodi, valça lika; İn. mezereon; Al. Roter Seidelbast; Fr. bois joli.

Karakteristik vasfı. (şekil-131). Mezereon 2 m kadar yüksek elastiki çalı. Gövde az dallı, dik, alt kısmı yapraksız. Kabuk boz 'Veya sarımtrak balmumu renğinde. Yapraklar almaşık, elips şeklinde, bütün kenarlı, kısa saplı, kışın dökülürler, alt tarafı boz yeşil olup sap uçlarında birikmiş toplu haldedir. Çiçekler sapsız, iki cinsiyetli, borumsu, erguvani - kırmızı, kart eski dallar üzerinde, yalnız ve bir tarafta olmak üzere 2-4'dü bir arada çiçek demetinde toplu bulunur ve şiddetli kokuludur. Etraf çiçekler borumsu, dökülür, 4 parçalı. Erkek organlar 8, yumurtalık - tekevli, tek tohumlu.

Meyveler açık-kırmızı, nadiren sarımtrak, oval veya uzunca, bir tohumlu, sulu, etli, genellikle yukarı kısmın yaprak altlarında, sap ortalarına doğru bulunur. Mart-Mayıs aylarında, ağaç yapraklanmadan evvel çiçek açar. Bazen de sonbaharda ikinci kez çiçek açtığı vakidir. Bitkinin bütünü zehirlidir.

Yayılışı. Avrupa, SSSR'njn Avrupa kısmı, Kafkasya, Sibirya ve Anadolu. (Türkiye'de: Karadeniz'in doğu kısmı, Rize (Cimili> 122.)

Kullanılan kısımlar. Kabuklar (Cortex ·Mezerei>.

Toplama zamanı. Şubat-mart ayları.

Toplama usulü. İlkbaharda, bitkiye su yürümeğe başladığında kabuk soyulur. Bu hususta orman idarecileri ile anlaşmak lazımdır. Kabuk keskin bıçakla, halka şeklinde 10-15 sm ara ile çizilir, çizgiler arası uzunluğuna çizilerek soyulmayı kolaylaştırır. Bitki üzerinde çalışılırken elin yüz, göz, burun ve ağza sürülmemesi gerektir, deride şiddetli iltihaplar husule gelmesine sebebiyet verebilir, Bitki tozları soluma yollarını ve boğazı tahriş eder.

Sakınılacak karışımlar. Aynı soydan daha 5 cins vardır. Bu cinsler ile karıştırılmamalı. Bunun için de toplayanlar -Karakteri atık vasfının tarifine dikkatle riayet etmelidirler.

Kurutma usulü. Toplanan materyal geciktirilmeden havadar binalarda veya 35 derece ısılı fırınlarda kurutulmalı.

Randıman. 4 kg taze kabuktan 1 kg kuru.

Paketleme. Standard ağırlıkta balya halinde veya torbalarda.

Depolama. Zehirsiz bitkilerden ayrı kuru ve havadar binalarda muhafaza edilmesine dikkat edilmeli.

Muhteviyatı. Bitkide fenolen karakterde 15 dolayında madde bulunduğu tespit edilmiştir: oksikumarinler ve onların glikozid ve kateşinIeri. Dal ve saptan izole edilenler: 7-B-glikozidil-8-oksikumarın Idafrıin) antikoagulant (kanm pıhıtlaşmasına engel olan) te'sirli, 7-oksi-8-B-glikozidilkumarin, yeni fenolglikozid CCı5 H;?2 Os (dafinoztd), trioksiflavonoid CI5 H17°5, L-sitosterin, sakaroz, mezarın sakızı (şiddetli tahrik edici te'sirli) , Muhtevada daha dafnetin, umbeliferon ve dafioretin tespit edilmiş-tir.

Kullanılışı. Haricen deri vs. hastalıklarda kullanılır. Çiçeklerden etrik yağ çıkarılır, parfümeri sanayiinde kullanılır. Bitki çok zehirlidir. Ot otlayan hayvanlar bundan kaçınırlar. Bazen bundan yiyen keçiler. etkisinden muvakkaten delirirler. Bu sebepten bazı yörelerde kuduz ağacı diye anılmaktadır.

(Kullanılışı: Çok zehirli olduğu için dahilen verilmez. Halk arasında bazen müshil ve çocuk düşürücü olarak kullanılırsa da tehlikelidir. Haricen romatizmaya karşı tavsiye edilmektedir. Dere ve göllerdeki balıklan zehirleyerek yakalamak için Akdeniz bölgesinde kullanılmaktadır. Zehirli oluşu taşıdığı mezerein'den ileri gelmektedir.