Yeni Doğan Bebek Sarılığı
Yeni Doğan Bebek Sarılığı : Hayatın ilk 1-2 aylık dönemine yenidoğan dönemi denir. Bu dönemin önemli sorunlarından biri olan yenidoğan sarılığı, özellikle hayatın ilk günlerinde önemli bir sorundur. Kan hücrelerinden kırmızı kürelerin (alyuvarlar) yıkımı ile ortaya çıkan "hem" isimli kısım, çeşitli enzimler tarafından parçalanıp işlemlere tabi tutularak kaka ve idrar yolu ile atılır. Bu olay, normal metabolizmanın süregelen bir olayıdır.
Burada karaciğer enzimleri, barsaktan emilim sistemi ve idrar- kaka yolu ile atılım devreye girer. İşte bu basamaklardan herhangi birinde aksama olursa, atılamayan bu maddelerden "bilirubin" denen ve sarı renkte olan madde, cillte, diğer organlarda birikerek boyar, dışardan sarı renkte görünüme yol açar ve yenidoğan sarılığını oluşturur.
Bu birikimde, ya vücudun iş yükünün üzerinde bir hammadde birikimi, ya bu hammaddeyi işlemek için gerekli enzimlerde yetersizlik, ya da atılımın aksaması söz konusudur. Metabolizmayı yavaşlatan; buna bağlı tüm organların yavaş çalışmasına neden olan, alyuvar yıkımında ortaya çıkan bilirubinin de atılmasını geciktiren doğuştan hipotiroidi (gizli guatr) gibi hastalıklara bağlı da olabilir.
Bazı basit örneklerle anlatırsak;
* Bebek doğarken göbek bağı geç kesilirse, anneden bebeğe fazla miktarda kan geçer. Bu fazla kan, fazla hammadde demektir. Yıkılan kırmızı küre hücreleri vücudun temizleyebileceğinden fazla olunca, sarılık oluşturur.
* Anne-bebek arasında kan grubu uyuşmazlığı olursa; bebek vücudu bu uyuşmayan alyuvarları yabancı madde olarak görür, bunlardan kurtulmak için hepsini parçalayıp atmaya çalışır. Bu da iş yükünü artırır, hepsini atamaz, sarılık olur.
* Alyuvarları parçalayıp içinden çıkan bilirubini zararsız hale getirip atmak için gereken karaciğer enzimleri eksikse, yetersizse veya bebeğin hayata yeni adapte olmaya çalışması nedeni ile enzim var olduğu halde aktif görev yapamıyorsa, bilirubin birikir, sarılık olur.
* Parçalanmış bilirubin kalın barsağa gittiğinde kaka yolu ile atılması gerekir. Hayatın ilk günlerinde görülebilen kabızlık nedeni ile veya barsağa yeterince sıvı - anne sütü gibi besin gitmeyip kaka atılması gecikirse, burada toplanan bilirubin yeniden emilerek kana karışır, miktar artınca sarılık olur.
* Mikrobik enfeksiyonlara bağlı olarak vücutta yıkım artar, alyuvar yıkımı da artar, bilirubin birikir, sarılık olur.
* Nadiren anne sütündeki bazı yavaşlatıcı maddelere bağlı olarak da bilirubin atılması yavaşlar, sarılık olur.
Sarılık olduğunda dışardan en çok görülen bebeğin gözlerinde sararmadır. Cildi de sarı-turuncu renk alır. Sarılığın şiddetine göre biriken bilirubin düzeyi ve renk değişir. Bilirubin, sadece gözle görülen organlarda değil, iç organlarda da birikir. Bunlar içinde en önemlisi ise beyindir. Bilirubin, belli düzeylerin üzerine çıktığında, savunma mekanizmalarını aşarak beyinin bazı özel bölgelerinde birikir. Bu durumda, geri dönüşü olmayan ciddi sakatlıklar meydana gelebilir. Bu nedenle yenidoğan sarılığını olabildiğince erkenden fark edip gerekli önlemleri almak önemlidir.
Burada karaciğer enzimleri, barsaktan emilim sistemi ve idrar- kaka yolu ile atılım devreye girer. İşte bu basamaklardan herhangi birinde aksama olursa, atılamayan bu maddelerden "bilirubin" denen ve sarı renkte olan madde, cillte, diğer organlarda birikerek boyar, dışardan sarı renkte görünüme yol açar ve yenidoğan sarılığını oluşturur.
Bu birikimde, ya vücudun iş yükünün üzerinde bir hammadde birikimi, ya bu hammaddeyi işlemek için gerekli enzimlerde yetersizlik, ya da atılımın aksaması söz konusudur. Metabolizmayı yavaşlatan; buna bağlı tüm organların yavaş çalışmasına neden olan, alyuvar yıkımında ortaya çıkan bilirubinin de atılmasını geciktiren doğuştan hipotiroidi (gizli guatr) gibi hastalıklara bağlı da olabilir.
Bazı basit örneklerle anlatırsak;
* Bebek doğarken göbek bağı geç kesilirse, anneden bebeğe fazla miktarda kan geçer. Bu fazla kan, fazla hammadde demektir. Yıkılan kırmızı küre hücreleri vücudun temizleyebileceğinden fazla olunca, sarılık oluşturur.
* Anne-bebek arasında kan grubu uyuşmazlığı olursa; bebek vücudu bu uyuşmayan alyuvarları yabancı madde olarak görür, bunlardan kurtulmak için hepsini parçalayıp atmaya çalışır. Bu da iş yükünü artırır, hepsini atamaz, sarılık olur.
* Alyuvarları parçalayıp içinden çıkan bilirubini zararsız hale getirip atmak için gereken karaciğer enzimleri eksikse, yetersizse veya bebeğin hayata yeni adapte olmaya çalışması nedeni ile enzim var olduğu halde aktif görev yapamıyorsa, bilirubin birikir, sarılık olur.
* Parçalanmış bilirubin kalın barsağa gittiğinde kaka yolu ile atılması gerekir. Hayatın ilk günlerinde görülebilen kabızlık nedeni ile veya barsağa yeterince sıvı - anne sütü gibi besin gitmeyip kaka atılması gecikirse, burada toplanan bilirubin yeniden emilerek kana karışır, miktar artınca sarılık olur.
* Mikrobik enfeksiyonlara bağlı olarak vücutta yıkım artar, alyuvar yıkımı da artar, bilirubin birikir, sarılık olur.
* Nadiren anne sütündeki bazı yavaşlatıcı maddelere bağlı olarak da bilirubin atılması yavaşlar, sarılık olur.
Sarılık olduğunda dışardan en çok görülen bebeğin gözlerinde sararmadır. Cildi de sarı-turuncu renk alır. Sarılığın şiddetine göre biriken bilirubin düzeyi ve renk değişir. Bilirubin, sadece gözle görülen organlarda değil, iç organlarda da birikir. Bunlar içinde en önemlisi ise beyindir. Bilirubin, belli düzeylerin üzerine çıktığında, savunma mekanizmalarını aşarak beyinin bazı özel bölgelerinde birikir. Bu durumda, geri dönüşü olmayan ciddi sakatlıklar meydana gelebilir. Bu nedenle yenidoğan sarılığını olabildiğince erkenden fark edip gerekli önlemleri almak önemlidir.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
