Sindirim Sisteminin Motor Fonksiyonu

Düz kasın elektriki aktivitesi Sindirim sisteminin düz kas hücresi devamlı bir elektriki uyarımın etkisi altındadır. Bu uyarımlar ve yaptığı mekanik etkiler barsak segmentlerinde değişiktir.Şekil 2'de görüldüğü gibi kas hücrelerinin istirahat membran potansiyel voltajı değişiktir. Bu membran potansiyeli her zaman elektriki dalga oluşturamaz. Oluşturduğu zaman genellikle 2 tipte dalga meydana getirir.1-Barsağın temel elektrik ritmi (Basic electrical rhytm): Bu elektrik ritmi aksiyon potansiyeli değildir ve bir kontraksiyona neden olamaz. Ancak istirahat membran potansiyelindeki ondulasyon gösteren elektriki dalgalardır.Muhtemelen sodyum-po- tasyum pompasındaki zayıf aktivite değişikliğinden meydana gelirler.2-Bu yavaş aktivite düşük elektriki dalga oluştururken kas kasılmasına neden olan "spike potential 'in kontrolünü ve oluşumunu sağlar. Bu potansiyel gerçek aksiyon potansiyelidir ve düz kas hücrelerinin kasılmasını sağlar. Gastrointestinal sistemin düz kas hücresinin istirahat potansiyeli - 40 milivolt düzeyine geldiği zaman otomatik olarak spi- ke’ potansiyeli oluşur ve kas kasılır. Şekil 2 den de görüldüğü gibi membran potansiyeli ne kadar yükselirse 'spike' potansiyelin sıklığı da o kadar artar. Saniyede 1-10 kez olmak üzere sıklığı değişir.

Sinir liflerindeki aksiyon potansiyeli ile buradaki oldukça farklıdır. Sinir liflerinde sodyum iyonunun sodyum kanallarından hızlıca lif içine girmesiyle aksiyon potansiyeli oluşur. Oysa kas hücresinde aksiyon potansiyeli hücre içerisine çok fazla kalsiyum iyonu, az miktarda sodyum girmesiyle meydana gelir. Bu geçişler çok yavaş olduğundan aksiyon potansiyeli uzun sürmektedir. Normalde kas hücresinin istirahat potansiyeli - 56 milivolttur. Potansiyel daha çok pozitife yaklaşırsa kas hücresi daha çok eksi- tabl olur (depolarizasyon), potansiyel ne kadar çok negatif değerde olursa (hiperpolari- zasyon) o kadar az eksitabl olur. Kas gerginliği, asetil kolin stimülasyonu, parasempatik sinir uyarımları ve bazı gastrointestinal sistem hormonları depolarizasyona yani eksita-biliteye neden olur. Oysa norepinefrin, epi- nefrin gibi hormonlar hiperpolarizasyona yani kasılmanın zorlaşmasına neden olurlar. ( îastrointestinal sistemin düz kasları ritmik kasılmaların yanı sıra devamlı tonik kasılma- ar da yaparlar. Bunların temel elektrik ritmi I î ER) ile bir ilişkisi yoktur. Tonik kasılmalar kuvvetli veya zayıf olabilir ancak devamlıdır. DevamL depolarizasyona yol açan hormonlar bir aksiyonpotansiyeli doğurmayacak kadar kalsiyum iyonunun hücre içine geçmesine yol açabilir. Tonik kasılmanın gerçek nedeni aydınlanmış değildir.

Sindirim Sisteminin İnervasyonu Sempatik ve parasempatik sistemin etkisinden başka intrinsik bir sinir sistemine de sahiptir. Buna enterik sinir sistemi denir. Özellikle sistemin motor ve sekresyon fonksiyonlarını kontrol eder. Bu sistem iki nöron tabakasından ve bunları birleştiren liflerden oluşmuştur. Miyenterik plekstis veya Auerbach pleksüs sirküler ve longitüdinal kas tabakaları arasında, 'Meissner' pleksüsu ise submukozada bulunur.

Gastrointestinal Refleksler Enterik sinir sisteminin anatomik yerleşimi ve bu sistemin sempatik ve parasempatik sistemle ilişkileri 3 farklı gastrointestinal refleksin olduğunu desteklemektedir. Bunlar:

1- Tamamiyle enterik sinil' sistemi arasında oluşan refleksler: Bu refleksler sekresyo- nu, peristaltizmi, lokal inhibitor etkileri kontrol ederler.

2- Sindirim sisteminin sinir sisteminden kalkan ve paravertebral sempatik gangliyon- lara gidip gastrointestinal sisteme geri dönen refleksler: Gastrokolik enterogastrik refleks ve koloileal refleksler bu tipdedirler. Örneğin entero gastrik refleks ile kolon ve ince bar- saktan kalkan refleksler mide dolaşımım inhibe ederler.

3- Sindirim sisteminden kalkıp spinal kord veya beyine ulaştıktan sonra tekrar gastrointestinal sisteme gelen refleksler: Ağrı ve defekasyon refleksleri bu gruba girerler.

Motor fonksiyonların hormonalkontrolü Uç hormonun motor fonksiyolarına önemli inhibitor etkisi vardır.

Kolesistokinin Duodenum ve jejunuma yağlı gıdanın gelmesiyle buradan salgılanan hormon safra kesesinin kuvvetli kasılmasınave safra tuzlarının duodenuma boşalmasına neden olur. Bu hormon az miktarda mide mo- tilitesini azaltır. Böylece gelen gıdalara sindirim için yeterli zaman tanınmış olur.

Sekretin Midenin asit sıvısının duodenuma gelmesiyle buradan salgılanan hormondur. Genelde tüm motiliteyi azaltır, pankreastan bikarbonat salınımım artırır.

Gastrik inhibitor faktör Yağlara kısmen de karbohidratlara cevap olarak proksi- mal ince barsaktan salgılanır ve motor aktivi- teyi azaltır.Özetleyecek olursak "spike" çıkışlar düz kasın mekanik kasılmasına neden olurlar. Devamlı bir şekil alması tonik kasılmaları meydana getirir. Kasılmanın derecesi "spi- ke"ların sıklığına ve amplitüdüne bağlıdır. Bazı durumlarda elektriki ve mekanik olaylar birbirinden ayrılabilir. Elektriki aktivite kasılma oluşmadan, kasılma da elektiriki aktivite olmadan meydana gelebilir.Sirküler kasların kasılmasıyla intraluminal basınç artarak besinlerin ileriye doğru akışı sağlanır. Böyle bir kasılma olduğu zaman, kasılma ileri segmentiere doğru da olabilir. Bunlara da antiperistaltik dalgalar denir. Kusmada olduğu gibi retrograt akışa neden olurlar. Sirküler kaslardan kalkan bir kontraksiyon ileri veya geriye doğru devam etmeyebilir. Bazen birçok yerden uyarı doğarak spastik kasılmalara neden olabilir. Peristaltik hareketler intestinal kapsamın ilerlemesini sağlayacak türden etkin kasılmalardır. Longitudinal kasılmalarda lümendeki gıdaların ilerlemesinde önemli rol oynar, muskularis mukozadaki kontraksiyonlar ise glan- düler sekresyonun lümene geçmesini ve bu sekresyonun gıdalarla karışmasını sağlar.Yavaş elektriksel dalgalar dakikada midede 3, duodenumda ve jejunumda 13, ileumda5-7, kolonda ise 1-26 arasındadır. Bu yavaş elektiriki aktivitedeki anormallikler klinik bozukluklara yol açabilir.

Midenin Motor Fonksiyonu Alman gıdaların antral bölgeye depolanması, bu gıdaların gastrik sıvı ile kimus haline gelinceye kadar karıştırılması ve bu yarı sıvı gıdaların iyi bir şekilde sindirilmeleri için gerekli zamanı sağlayacak aralıklarla duodenuma boşaltılmaları midenin görevlerindendir.Pilor normalde, pilorik kasların tonik kasılması nedeniyle kapalıdır. Mide boşaltılmasının regulasyonu mide ve duodenumdan gelenuyarılar sonucu oluşur. Örneğin gıdaların mide duvarına yaptıkları gerginlik ve gastri- nin gastrik mukozadan salınması pilorun pompa fonksiyonunu artırır. Pilor hareketleri inhibe olarak mide boşalması sağlanır.