Sindirim Bozuklukları
Sindirim Bozuklukları :
Mide ve bağırsak hastalıkları normal sindirim sürecini bozabilir. Bu gibi sindirim bozuklukları özellikle ishal olmak üzere çeşitli belirtiler gösterirler ve gıdaların ince bağırsak mukozasından yetersiz emilmesi sonucunu doğura bilerler (malabsorbsiyon). Sonuç olarak beden yeterli enerji ve yapı maddesinden yoksun kalır. Vitamin ve minerallerin emilimi de zarar görür ve beden sağlığını kaybeder.
Malabsorbsiyon, ince bağırsağın büyük bir kısmının alınması veya ince bağırsak mukozasının ciddi olarak haraplanması sonucu oluşan kusma ve ishalden dolayı da meydana gelebilir. İnce bağırsak mukozasının haraplanması, iltihaplar, radyasyon ve kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar (kemoterapi) sonucu oluşabilir.
Kusma sırasında (vomitus) normal peristalsis (sindirim kanalındaki aşağıya doğru solucansı dalgalar) tersine döner (antiperistalsis) ve midedeki ya da varsa ince bağırsaktaki maddeler ağza doğru çıkar. Bu, bedenin bozulmuş veya zararlı olan besinlere karşı aldığı bir önlem olarak görülebilir. Ancak sık kusmak çok zararlıdır.
Kan asitliğini kaybeder (alkaloz), beden besinsiz kalır. Kusma büyük ölçüde mide asidi kaybına yol açar. Kusma soğan ilikte bulunan kusma merkezinin uyarılması ile ortaya çıkan bir reflekstir. Beyin için basıncının artması (örneğin beyin sarsıntısında) hoş olmayan şeyleri görme, koklama veya tatma, göğüs veya karın organlar hastalıkları, zehirlenmeler, iç kulakta bulunan denge organlarının tahrişi (örneğin yol tutması gibi durumlar) sonucu bu merkez uyarılabilir. Mide bağırsak hastalıkları ayrıca mide zarları iltihaplarında pilor daralması ve bağırsak tıkanması gibi durumlarda ortaya çıkabilir.
Çoğu kez ishalin nedeni, mide ve/veya bağırsak mukozasının iltihaplanmasıdır. Bu duruma gastroenterit denir. Aynı besinin fazla miktarda alınması ya da viral veya bakteriyle enfeksiyonların bir sonucu olarak ortaya çıkabilir. Gastroenterit virüsler tarafından oluşturulursa mide gribi olarak adlandırılır. Bazen sindirim kanalının önemli bir kısmı enfekte olacağı gibi bazen de ince bağırsakta yalnızca bir kısım söz konusu olur. Bundan dolayı karın ağrısı, kusma, halsizlik, ateş ve iştahsızlık gibi diğer belirtiler görülebilir. Virüslere karşı etkili ilaç henüz bulunmadığı için yalnızca belirtilerin tedavisi ile yetinilir. Gezginci ishali virüs ve bakterilerin birlikte rol oynadığı bir gastroenterit türüdür. Buna, çoğu kez gezen kimsenin memleketinde yaşamayan ya da çok ender görülen ve bu kimselerin bağışıklık sağlamaya fırsat bulamadığı mikroorganizmalar neden olur. Gastroenterit, bazı besinlerin alınışında veya su içilmesinden sonra baş gösterirse besin zehirlenmesi söz konusudur. Bunun nedeni bağırsaklardaki canlı mikroorganizmaların çoğalarak zehirli maddeler üretmesi (toksinler) veya kimyasal zehirler (arsenik,çinko) veya besinlerde bulunan zehirlerdir. Bazı bitki ve hayvanlar tamamıyla zehirlidirler.
Kabızlık
Kabızlık, kalın bağırsaktaki dışkının uzun bir süre gecikmesi sonucu yavaş ve zorlu hareketidir. Kalın bağırsakta suyu emilen dışkı sertleşir, akışı ve dışarı çıkarılması giderek daha da güçleşir. Kabızlık ne kadar uzun sürerse bağırsakları, müdahale etmeden boşaltmak o denli zorlaşır. Bununla birlikte bazı insanlar haftada bir ya da iki kez dışarı çıkarlar ve eğer bu onların normal hali ise kabızlıktan söz edilmez.
Sindirilmeyen besinlerin alınması, karın kaslarını zayıflamasına neden olan hareketsiz bir yaşantı, dışkının uzun bir süre içeride tutulması, gerginlik, sigarayı bırakma, bazı ilaçlar ve zayıf bağırsak duvarı kasları kabızlık yapan etkenlerdir.
Bağırsak duvarındaki kasların zayıf olması yaşlı kişilerde yaygın bir şikâyettir. Kabızlığa yol açan ciddi hastalıklar arasına bağırsak tümörleri (bu durumda çoğu kez kabızlık ile ishal birbirini izler). Hirschsprung hastalığı, anüs çevresinde ağrılı durumlar (bunlar dışkılamayı erteler) ve örneğin, kurşun zehirlenmesi gibi zehirlenme olayları sayılabilir.
Karın Ağrısı
Karın ağrısına yalnızca sindirim organları değil, herhangi bir karın organı da neden olabilir. Sindirim kanalının bazı kısımları, midenin üst kısmı (kardiya) ve kör bağırsağın tamamı ağrıya duyarlı değillerdir. Mukozanın da duyarlılığı yoktur. Bundan dolayı hasta ağrı duymadan, kontrol amacıyla mukozadan bir parça (biyopsi) alınması kolaydır. Dalak, karaciğer ve böbrekler gibi organlar da ağrıya karşı duyarlı değildir. Ağrı verdikleri durumlarda etraflarındaki kapsülün gerilmesi söz konusudur. Sindirim kanalı bozukluklarının neden olduğu ağrılar temel olarak düz kasların kasılmasından dolayıdır ve çoğu kez kramplar (kolik), periton iltihabı veya dokunun yeterli derecede kan alamadığı damar bozuklukları şeklinde ortaya çıkarlar. Şiddetli, akut bir karın ağrısı sıklıkla cerrahi tedavi gerektiren enfeksiyonal bir duruma işarettir. Karın ağasından şikâyet eden bir hastanın karnı yerel veya genel olarak karın kaslarının sertleşmiş olmasından dolayı serttir, direnç gösterir. Bu, "guarding" denilen bir refleks sonucudur. Hasta bunun farkına varmaz, istese de karın duvarı kaslarını gevşetemez. Örneğin, apandisit vakalarında karının sağ alt kısmında kassal bir direnç olur. Karın ağrılarında karna bastırıldığında (basınç sancısı) ve bu basınç birden kaldırılınca sancı olur. Bu belirtiler iltihaplı organın kendiliğinden değil, esas olarak iltihaplı organın yanında bulunan peritonun tahrişi nedeniyle oluşurlar. Buna lokal peritonit denir. Uzun müddet sürdüğü takdirde genel peritonite dönüşebilir.
MİDE VE BAĞIRSAK HASTALIKLARI
Mide ve bağırsak hastalıkları, bulantı ve kusma, ishal ve kabızlık gibi belirtilerin eşlik ettiği hastalıkların genel adıdır. Bu belirtiler sadece sindirim sistemine değil, örneğin sinir sistemindeki bir bozukluğun sonucu olarak da ortaya çıkabilirler. Karın ağrısı, mide ve bağırsak hastalıklarının sık görülen bir belirtisi olmakla beraber, diğer karın içi organlarındaki hastalıkların belirtisi de olabilir. Akut karın ağrıları cerrahi müdahaleyi gerektiren bir enfeksiyonu da düşündürür.Mide ve bağırsak hastalıkları normal sindirim sürecini bozabilir. Bu gibi sindirim bozuklukları özellikle ishal olmak üzere çeşitli belirtiler gösterirler ve gıdaların ince bağırsak mukozasından yetersiz emilmesi sonucunu doğura bilerler (malabsorbsiyon). Sonuç olarak beden yeterli enerji ve yapı maddesinden yoksun kalır. Vitamin ve minerallerin emilimi de zarar görür ve beden sağlığını kaybeder.
Malabsorbsiyon, ince bağırsağın büyük bir kısmının alınması veya ince bağırsak mukozasının ciddi olarak haraplanması sonucu oluşan kusma ve ishalden dolayı da meydana gelebilir. İnce bağırsak mukozasının haraplanması, iltihaplar, radyasyon ve kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar (kemoterapi) sonucu oluşabilir.
Bulantı ve Kusma
Bulantı hoş olmayan, anlatılması güç bir duygudur. Çoğu kez tükürük artması, cildin solması, çarpıntı ve baş dönmesi, bulantıya eşlik eden hallerdir. Genellikle kusma ile sonuçlanır. Kusma sonucunda mide boşalacağından, bulantı hissi çoğunlukla kaybolur. Kusma ile sonuçlanan veya sonuçlanmayan bulantılar beyin urlarının sık görülen belirtisidir.Kusma sırasında (vomitus) normal peristalsis (sindirim kanalındaki aşağıya doğru solucansı dalgalar) tersine döner (antiperistalsis) ve midedeki ya da varsa ince bağırsaktaki maddeler ağza doğru çıkar. Bu, bedenin bozulmuş veya zararlı olan besinlere karşı aldığı bir önlem olarak görülebilir. Ancak sık kusmak çok zararlıdır.
Kan asitliğini kaybeder (alkaloz), beden besinsiz kalır. Kusma büyük ölçüde mide asidi kaybına yol açar. Kusma soğan ilikte bulunan kusma merkezinin uyarılması ile ortaya çıkan bir reflekstir. Beyin için basıncının artması (örneğin beyin sarsıntısında) hoş olmayan şeyleri görme, koklama veya tatma, göğüs veya karın organlar hastalıkları, zehirlenmeler, iç kulakta bulunan denge organlarının tahrişi (örneğin yol tutması gibi durumlar) sonucu bu merkez uyarılabilir. Mide bağırsak hastalıkları ayrıca mide zarları iltihaplarında pilor daralması ve bağırsak tıkanması gibi durumlarda ortaya çıkabilir.
İshal
İshal, dışkının her zamankinden daha sık ve sulu olarak çıkması demektir. Örneğin, bir insan günde 3 defa dışarı çıkarsa bu mutlaka ishal değildir. Dışarıya çıkma sayısından daha önemli bir kıstas, dışarı çıkma sayısında meydana gelen değişikliklerdir. Çocuklar genellikle erişkinlerden daha sık dışarı çıkarlar. Dışkıları da daha incedir. İshalin en büyük tehlikesi bedende su ve organik maddelerin kaybına neden olmasıdır. Su kaybına yatkın ve şoka kolay giren çocuklar için bu durum özellikle tehlike oluşturur. İshal, kimusun bağırsaklardan hızla geçmesine yol açan çok güçlü peristalsis sonucu oluşmaktadır. Dolayısıyla bağırsaklar kimusdan su emmeye vakit bulamazlar.Çoğu kez ishalin nedeni, mide ve/veya bağırsak mukozasının iltihaplanmasıdır. Bu duruma gastroenterit denir. Aynı besinin fazla miktarda alınması ya da viral veya bakteriyle enfeksiyonların bir sonucu olarak ortaya çıkabilir. Gastroenterit virüsler tarafından oluşturulursa mide gribi olarak adlandırılır. Bazen sindirim kanalının önemli bir kısmı enfekte olacağı gibi bazen de ince bağırsakta yalnızca bir kısım söz konusu olur. Bundan dolayı karın ağrısı, kusma, halsizlik, ateş ve iştahsızlık gibi diğer belirtiler görülebilir. Virüslere karşı etkili ilaç henüz bulunmadığı için yalnızca belirtilerin tedavisi ile yetinilir. Gezginci ishali virüs ve bakterilerin birlikte rol oynadığı bir gastroenterit türüdür. Buna, çoğu kez gezen kimsenin memleketinde yaşamayan ya da çok ender görülen ve bu kimselerin bağışıklık sağlamaya fırsat bulamadığı mikroorganizmalar neden olur. Gastroenterit, bazı besinlerin alınışında veya su içilmesinden sonra baş gösterirse besin zehirlenmesi söz konusudur. Bunun nedeni bağırsaklardaki canlı mikroorganizmaların çoğalarak zehirli maddeler üretmesi (toksinler) veya kimyasal zehirler (arsenik,çinko) veya besinlerde bulunan zehirlerdir. Bazı bitki ve hayvanlar tamamıyla zehirlidirler.
Kabızlık
Kabızlık, kalın bağırsaktaki dışkının uzun bir süre gecikmesi sonucu yavaş ve zorlu hareketidir. Kalın bağırsakta suyu emilen dışkı sertleşir, akışı ve dışarı çıkarılması giderek daha da güçleşir. Kabızlık ne kadar uzun sürerse bağırsakları, müdahale etmeden boşaltmak o denli zorlaşır. Bununla birlikte bazı insanlar haftada bir ya da iki kez dışarı çıkarlar ve eğer bu onların normal hali ise kabızlıktan söz edilmez.
Sindirilmeyen besinlerin alınması, karın kaslarını zayıflamasına neden olan hareketsiz bir yaşantı, dışkının uzun bir süre içeride tutulması, gerginlik, sigarayı bırakma, bazı ilaçlar ve zayıf bağırsak duvarı kasları kabızlık yapan etkenlerdir.
Bağırsak duvarındaki kasların zayıf olması yaşlı kişilerde yaygın bir şikâyettir. Kabızlığa yol açan ciddi hastalıklar arasına bağırsak tümörleri (bu durumda çoğu kez kabızlık ile ishal birbirini izler). Hirschsprung hastalığı, anüs çevresinde ağrılı durumlar (bunlar dışkılamayı erteler) ve örneğin, kurşun zehirlenmesi gibi zehirlenme olayları sayılabilir.
Karın Ağrısı
Karın ağrısına yalnızca sindirim organları değil, herhangi bir karın organı da neden olabilir. Sindirim kanalının bazı kısımları, midenin üst kısmı (kardiya) ve kör bağırsağın tamamı ağrıya duyarlı değillerdir. Mukozanın da duyarlılığı yoktur. Bundan dolayı hasta ağrı duymadan, kontrol amacıyla mukozadan bir parça (biyopsi) alınması kolaydır. Dalak, karaciğer ve böbrekler gibi organlar da ağrıya karşı duyarlı değildir. Ağrı verdikleri durumlarda etraflarındaki kapsülün gerilmesi söz konusudur. Sindirim kanalı bozukluklarının neden olduğu ağrılar temel olarak düz kasların kasılmasından dolayıdır ve çoğu kez kramplar (kolik), periton iltihabı veya dokunun yeterli derecede kan alamadığı damar bozuklukları şeklinde ortaya çıkarlar. Şiddetli, akut bir karın ağrısı sıklıkla cerrahi tedavi gerektiren enfeksiyonal bir duruma işarettir. Karın ağasından şikâyet eden bir hastanın karnı yerel veya genel olarak karın kaslarının sertleşmiş olmasından dolayı serttir, direnç gösterir. Bu, "guarding" denilen bir refleks sonucudur. Hasta bunun farkına varmaz, istese de karın duvarı kaslarını gevşetemez. Örneğin, apandisit vakalarında karının sağ alt kısmında kassal bir direnç olur. Karın ağrılarında karna bastırıldığında (basınç sancısı) ve bu basınç birden kaldırılınca sancı olur. Bu belirtiler iltihaplı organın kendiliğinden değil, esas olarak iltihaplı organın yanında bulunan peritonun tahrişi nedeniyle oluşurlar. Buna lokal peritonit denir. Uzun müddet sürdüğü takdirde genel peritonite dönüşebilir.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
