Baş Agrılı Hastaya Sistematik Bir Klinik Yaklaşım

BAŞ AGRILI HASTAYA SİSTEMATİK BİR KLİNİK YAKLAŞIM
1.ANAMNEZ ALMA: Diyognostik savaş ekseriya ilk mücadelede kaybedilir veya kazanılır. Eğer baş ağrısı veya fasiyel ağrıdan şikâyet eden bir hasta ilk defa polikliniğin gürültülü ve çok meşgul bir anında görülürse problemi detaylı olarak tartışılabileceği bir başka zaman için randevu vermek muhtemelen daha iyisi olacaktır. Eğer başlangıçta tetkik için yeterli zaman verilirse hastaların çoğu tekrar ve özel araştırmaya gerek kalınmaksızın yeterli şekilde değerleri dirilebilecektir. Dilokatli sistematik bil' anemnez cluster baş ağrısı, tic douloureux gibi bazı bozuklukların kesin teşhisini koymayı, servikal spondylosis, oküler bozukluklar smüzit, migren veya tansiyon baş ağrısı olan hastalarda geçici teşhis koymayı muktedir kılacaktır. Baş ağrısının evolüsyonu temporal erterttis, serebral tümör, subdural hematoma gibi daha ciddi durumların şüphelerini doğurur. Anamnez baş ağrısı olan hastalarda fizik muayeneden çok daha önemlidir. Anamnea için uygulanan şekil vücudun herhangi bir yerindeki ağrı hakkında bilgi toplamak için kullanılanın ayrı isidir. Esas temel noktalar daima ayni sıra ile ayni başlıklar altında ka5'ıt edilirse; baş ağrısının şekli mümkün olan en kısa zamanda ortaya çıkar. Geveze bir hasta tarafından dikte ettirilen konudan konuya atlayıcı uzun bir hikaye yazmak, vakti çok olan için edebi bir egzersizdir. ancak diognostik hikaye kalıbının karanlıkta kalması, eğer hasta birden fazla şekil baş ağrısına sahipse, her birinin sınırlarının sözlü hayaller içinde ümitsizce bir birine karışması gibi bir dezavantaj taşır. Komptittir ile anamnez almada ayni problemleri taşır ancak büyük kliniklerde hazırlayıcı ve zaman kazandırıcı olarak denenebilir. Baş ağrılarını değerlendirirken sözle bir sıra izlenebilir. Baş ağrısı ne zamandan beri var, ne kadar süredir devam ediyor, Sıklığı nasıl, devamlı mı, nöbetler halinde mi? Her bir baş ağrısı geldiğinde ne kadar sürüyor? Baş ağrısının oturduğu yer neresi, nerelere nasıl yayılıyor. Kalitesi nasıl; zonklayıcı, şiddetli, hafif, sıkıcı, uyuşma tarzında, basınç yapan, artan, azalan,
Başlangıç zamanı: Herhangi bir zaman, sabah yataktan kalkınca, akşam Vii.
Başlangıç tarzı: Sadece baş ağrısı, önce gelen visyon bulanıklığı, parıltılur, Beraber Olduğu hususlar: Yok, bulantı. kusma, fotofobi, bulanık vizyon, kanlı gözler, diplopi, parestezi, bozulmuş konuşma vs.
Baş ağrısının seyri: Başlangıçta hafif sonra şiddetleniyor, hep ayni, zırvode ataksi ve vertigo ile beraber, yatışırken uyku, poliüri,
Presipite eden faktör: Stres, menstrüasyon, alkol, yağlı gıdalar, sebepsiz herhangi bir zaman.
İyileştirici hafifletici faktörler: Dinlenme,' gebelik, tatilde iken hafifleme, aspirin, ergotamin, alınması. Hastanın şikayet ve semptomlarına göre bu sorular her bir baş ağrısı formu için özelleşecek ve çeşitlenecektir. Baş ağrısının ilk meydana çıktığı zamanki hastanın durumu ile zaman içindeki evolüsyonu mutlaka iyice değerlendirilmelidir. Uzun bir süre içinde hastanın iki ayrı baş ağrısından zaman zaman şikayetçi Olduğu vakidir. Mesela zaman zaman gelen migren atakları yanısıra hipertansiyona bağlı veya adele kasilması baş ağrısından da yakmabilir. Bu konuya ayrıca dikkat gösterilmelidir. Baş ağrısı formu tayin edilince dikkatlice o baş ağrısı ile ilgili diğer tamamlayıcı bilgilerin alınmasına gayret etmelidir. Hastanın genel sağlık durumu önemlidir. Başlangıçta baş ağrısının sistemik bir hastalığın bir semptomu mu yoksa izole bir problem mi Olduğunun tayini çok önemlidir. Kilo almakta güçlük çeken veya süratle zayıflayan, iyi gözükmeyen, baş ağrısından şikayet eden bir hasta tasa verici bir problemdir. Serebral tümör, tüberküloz menenjit, lösemi veya bir başka kronik ciddi pregnozlu hastalık ilk akla gelecek Olanlardır. Süratli başlangıçlı bazı hastalıklarda sadece primer olarak intrakraniaı orijinli olmayan baş ağrısı gösteren müphem bir rahatsızlık 'hali bulunabilir. Mesela akut nefrit üriner semptomlar olmaksızın baş ağrısı,hipertansiyon, ve papilla ödemi ile ortaya çıkabilir. Diğer taraftan kronik enfeksiyonlar,kellegen hastalıklar ve endokrin bozuklukların hepsinde baş ağrısı gelişmez deri önce hastanın sıhhatinde gözden kaçmıyacak bir bozukluğa sebep olabilecektir. Herhangi bir 'yaşta kilo kaybı ile genel durum bozukluğu maliri hastalık ihtimalini düşündürürsede bu yaşlılarda daha sıklıkla düşünülmeli ayrıca embeş yaş üzerindekilerde genel halsizlik, kilo kaybı, gece terlemesi: ile baş ağrısının temporal artertte bağlı da olabileceği gözden uzak tutulmalıdır.
Sistem muayenesi: Baş ağrısı. olan hastada genel sistem muayenesi, nörolojik muayene yapılırken bilhassa baş ağrısının sistemik bir hastalığa bağlı olması ihtimali göz önünde tutulmalıdır. Ayrıca gözler, kulaklar. burun, boğaz dişler ve boyun bu gözden geçirmeye hem genel hemde baş ağrısına sebebiyet verebilecek hastalıkları yönünden dahil edilmelidir. Bir veya her iki burundeliğinde tıkanma vasometör rhinitte, kronik tıkarıması veya kronik respiratuvar sistem infaksiyonu, sinüstt ihtimalini akla getirir. Göz retroorbital bir tümör, ile veya frontal smüsten orbita içine mukosel projekte olması ile öne doğru proptose olabilir. Visyon azalması, ışığın etrafında haleler görülmesi glokomun başlangıcını belirler. Bozulmuş görme şikayetleri visüel sinir yollarına bir kom prosyona dikkati çeker. Papilla ödemi semptomsuz olabilir veya hasta başını ileriye doğru yönelttiğinde visyon bulanması fark edilebilir. Tersiye retrobulber nevrittr visyon kaybı ciddidir ve tam olabilir. Bir yere kaplayıcı lezyon veya progresif hidrosefalus gibi diğer bir intrakranial olayda ortaya çıkan baş ağrısının şu semptomlar ile birlikte olması çok daha sık ve muhtonıeldlr: Uygun olmayan zamanlarda uyuklamak, aşikar sebep olmaksızın kusma, konvulzif fenomen, ani düşme atağı (şuur kaybı olmayabilir), herhangi bir çeşit (mental bozukluk, koklarna, görme, işitme ile ilgili) ilerleyici nörolojik defisit, çift görme, yüz veya ekstremitelerde bir veya diğer tarafta kuvvetsizlik veya sensosyal bozukluk, Vertigo ile birlikte veya ayrı koordinasyon bozukluğu, denge kaybı. Pollürt, po Hdıpsi, Hipofiz bez fonksiyonları ile ilgili progresir değişiklik Hipopitutarizmi gösteren semptomlar; asteni, azalmış libido, vücut kıllarında azalma, erkekte traş olma sıklığında azalma, kadında mens bozuklukları, geciıkıne, cildin yumuşaması, ve incelmesı. her iki sekste de buruşması, ve çocukta pubertenin gecikmesi. Diğer taraftan hiperpitutiarızm aşırı büyüme, erken puberte, seste kaInılaşma yetişkinde el ve çenede büyümenin sorumlusu olabilir. Geçmişe ait anamnezde önemlidir. Son iki yıl içinde herhangi bir zamanda vaki olan kafa travması baş ağrısı sebebi olabilir. Kronik subdural hematom başa isabet eden hastada önemsiz sayılan bir darbeyi takip edebilir. Ense sertliği ile birlikte olan şiddetli baş ağrısı bir kanama şüphesi uyandırmalıdır. Arıarnnezde tamamlayıcı faydalı bilgi baş ağrısının başlangıcmdan bir kaç saat veya gün sonra sırtta, kalçada, ve uylukta suparaknoid boşlukta karım kanda ekinaya doğru iniş yolunu takip ederek oluşan sinir kökü ağrısı gelişimidir. Her hangi bir operasyon kayıt edilmelidir. Uzun seneler önce çıkarılmış bir nevus bu günkü kranial metastaz yapan melanoma ile ilişkili olabilir. Uyuklama ve uyuşukluğa yıllarca önce geçirilmiş tüberküloz sebep olabilir. Her hangi bir zayıf düşürücü hastalık veya korsikosteroid kullanımı tüberküloz lezyonlarını tekrar aktive edebilecektir. Sinmit ve tekrarlıyan kulak iltihapları bilhassa çotıklarda olmak üzere önemlidir. çocukluk çağında kusma atakları ve taşıt tutması daha sonraki hayatta migren görülebileceğinin habercisidir.
Aile Hikayesi: Hem migren. hem tansion baş ağrısı ailevi olarak görülür, buna karşılık clustur baş ağrısında ayni duruma karşı az bir yakınlık vardır. Malinite, tüberküloz, hipertansiyon ve baş ağrısı problemi ile ilişkili olabilen diğerbozukluklara karşı allevi eğilim hakkında bilgi edinilebilir.
Personalite Problemleri: Hastanın işide önemli olabilir. Mezbaha işçilerinde Q humması gibi muayyen infeksiyonlarm ve ilişkili baş ağrısının görülmesi, bazı kimyasal maddelerle uğraşanlarda bunların toksik tesiri, gürültü çevrede tekrarlayıcı bir işin verdiği can sıkıntısı gelişen baş ağrısından sorumlu olabilir. Hastanın işindeki alakası bir çok sebepler ile kaybolmuş olabilir belki işinin sonunu görmesindeki yetersizlik veya nefes aldırmayan ağır iş yükleyen bir düzenleme de sebep olabilir. Orta yaştaki bir kfşirıtn ileriye ait bir tahmini, bazı rüyalarının hiç bir zaman gerçekleşmiyeceğine ait oluşan fikir anksiyete, depfesyon ve bağlı olarak sıkıcı baş ağrılarının sebebini Oluşturacaktır. Çocuk,adolesan, evlenmemiş, yetişkin veya evli çiftlerin anksiyetelerinin altında yatabilen hala çok psikolojik sebep vardır. Kişiye bir başan elde etme baskısı daha ilk okulda ve büyük çapta başlamaktadır. Ebeveynler tarafından çocuklarının önünekonan hedefler sıklıkla gerçekçi olmamakta ve stress sebebi teşkil etmektedir. Yt'torsiz1iğin hissedilmesi ve boşuna uğraşma ise seyrek değildir. Ebeveyne ait ayrı yaşama, geçimsizlik, boşanma veya çocukların aşkına zorlama ile evliliğin edinmesi çocukta emniyetsislik gerginlik, davranış bozukluğunun genel, mutad uboplerı olarak karşımıza çıkmaktadır. Herhangi bir yaşta seksüel problemler önemli olabilir. Gençlikte şiddetli seksüel isteğin tatmindeki sınırlamaları, olgunluk çağı yıllarında çalışma gerginliği arasında evlilik seksüel hayatının yeterince idamesi çocuk doğması her biri beraberinde problemler getirecektir Her hangi bir yaştaki evlenmemiş kişi hayat çizgisinin sonuna kadar yalnızlık heyulası ile birlikte istikrarsızlık sıkıntısı içinde yaşıyacaktır. Hastanın hayat tarzı hakkında volenter olarak alınmış bütün bilgi, hastanın taşıdığı stress onun baş ağrısının sebebi olarak değerlendirilmeye kafi olmadığı halde mutlak göz önünde tutulmalıdır. Hastanın ananınezi esnasında alkol, sigara alışkanlığı, baş ağrısı hapları, ve diğer drogları kullanımı sorulmalıdır. Günlük olarak ekseriya aspirin, kafein, fenasetinli haplardan çok sayıda alma ihtiyacı tensiorı baş ağrısı olan hastalarda seyrek değildir. Bu konu, hekimi analjeziklerin uzun müddet kullanımından dolayı oluşabilecek kronik renal hastalığa veya methem oglobinemiye karşı uyarmalıdır. Muayyen gıda maddeleri eğilimli kişilerde baş ağrısını presipite edebilir. Bir çok rnigrerıli hasta yağlı gıdaları, çukulata ve bilhassa portakal gibi belirli meyvalan baş ağrısı için sorumlu tutarlar. Son zamanlarda baş ağrısının enteresan bir formu monosodyum glutamat kullanılarak hazırlanan gıdaları yiyenlerde «Çin restoranı baş ağrısı» olarak tarif edilmiştir. Ekseriya sarhoşluk meydana getirenin altındaki bir dozda şarap, tyramin ve histarnin ihtiva ett1ği için migren veya diğer vasküler baş ağrılarını provoke edebilecektir. Kronik alkolik bir kişi ise nadiren baş ağrısından şikayet eder, ettiğinde böyle birinde kronik sub dural hematom ihtimali düşünülmelidir.
Emosyonel durum: Kişisel anamnez alınırken hastanın semptomlarını yalnızlık, ve iç gözlem ile kötüleştirdiğinde veya aktif canlı bir hayata sahip olup önemsemediği tetkik edilmelidir. Arıarrınez kayıt edilirken hastanın problemlere karşı boyun gerginliği, başını sallaması, çenesını dişlerini sıkması kaşlarını çatrnası gibi fiziksel gerilim belirtileri ile reaksiyon verip vermediğinin izlenmesi mümkün olabilir. Daha evvelki aktivitelerinin devamı veya azalması, evde kalmak bir köşeye çekilmek isteği iş, ev hayatı veya kişisel faaliyetlerinde ilgi azalması gibi depresyon semptomlarının gözlenmesi önemlidir. Kronik baş ağrılarında depresif şikayetlerin bulunması tedaviye yaklaşım bakımından çok önemlidir. Anamnez esnasında gösterilecek dikkat ve sistematik bir yaklaşım baş ağrısı hakkında teşhise götürücü değerli bilgiler verecektir. Ananınez almak aktif bir proçastır, hastanın ve hastalığın her bir yönünü soruşturmak bilinmeyen bileşimdeki bir madde içine ayıraç ilave ederek ne vukuu bulduğunu gözlemeye benzer. Her adım baş ağrısının klasifi kasyonunda ve böylece tanımlanmasında yardımcı olacaktır.
Hastalığın uzunluğu: Hastanın baş ağrısı ile rahatsızlık duyduğu zamanın uzunluğu, daha fazla araştırmayı gerektirecek bazı ilerleyici nörolojik bozukluklar veya maliniteleri önceden haber veren bir semptorn mu olduğuna dair ilk uyarıcı rehberdir. Skalanın bir ucundaki muhtemelen şuurun bozulması veya nörolojik fokal bulgular ile takip edilen ani başlangıçlı şiddetli baş ağrısı, menenjit veya su baraknoid kanama gibi ciddi hastalıkları düşündürtır. Diğer uçta ise yirmi otuz senedir devam eden çok muhtemel vasküler baş ağrısının bazı formları (migren veya varyetesi) veya kronik adale kontraksiyonu baş ağrısı gibi baş ağrılarına sahip bir hasta vardır. Hasta tarafından yaşanan ilk migren atağı önceden görülen karekteristik semptomlar tarafından başlatılmadıkça karıştırılabilir ve sistemik enfeksiyon ensefalit veya menenjit baş ağrılarında hadiseyi yorumlamak çok güçtür. Subakut baş ağrıları bazen oküler sebepler veya sinüzit gibi nispeten kolay izah edilebilirse de daha az rastlanan ancak çok daha letal olan subdural hematom. serebral tümör, veya artmış intra kranial basıncın diğer sebepleri ile 55 - 70 yaş grubunda görülen sinsi başlangıçta temporal arterit gibi patolojilere karşı uyanık olunmalıdır.
Baş ağrısının sıklığı ve şiddeti: Bu iki parametre teşhiste çok mühim yer alır. Tekrarlıyan şekilde görülen baş ağrıları sıklıkla migren, cluster baş ağrısı,trigerninal nevraljı, terısion baş ağrısı, ve tension vasküler baş ağrılarıdır. Migren haftalık, veya yılık intervallerde düzensiz olarak görülebilir. Menstrual sıkıusa bağlı olabilir veya hiç bir aşikar sebep olmaksızın her ay bir defadan on defaya kadar ortaya çıkabilir, sadece gebelik esnasında, tatilde, hastaneye yatırılınca, veya diğer uzamış istirahat periotlarında ortadan kaybolur. Bir kaç saatten bir kaç güne kadar sürebilir ancak ekseriya bir müteakip atak başlamazdan önce, baş ağrısız bir periyod bulunur. Cluster baş ağrısı ilki haftadan üç aya kadar süren kuvvetli bir nöbet halinde tekrarlar ve sonra üç aydan dört yıla kadar tamamen ortdan kaybolur. Hücum devresinde baş ağrısı yirmi dört saatte iki veya daha fazla olarak tekrarlar ve her defasında on dakikadan iki saate kadar sürer. Trigerninal nevralji ağrısı geçici ve sımşekvan ağrı dürtmalerı şeklinde tekrarlar her bir ağrı saniyelerden parçaları kadar sürer, Ancak şimşekvari şekil tekrarlayıcıdır. Trigeminal nevralji ile culster eaş 'ağrısı teşhisleri pratikte karıştırılmaktadır. Tension baş ağrıları bunlardan seyri esnasında periodisite ve paroksisması olmaması ile ayrılır. Bu baş ağrılarının akut formları eksertyetle günltik streslerle geçen bir iş günti veya evde yorucu ev işleri ve yaramaz çocuklar ile uğraşılarak geçirilen bir günün sonunda görülmesine rağmen, hastada genellikle devamlı bir gizlenmiş baş ağrısı hikayesi bulunur. Böyle hastalar her gün ve gün boyunca baş ağrısının bazı çeşitlerini yaşarlar ve seçkin ilaçları olan kafein ihtiva eden aneljezikleri aldıktan sonraki bir iki saatlik dönem hariç olmak üzere hiç bir zaman gerçekten baş ağrısından kurtulamazlar. Bir başka şekil baş ağrısı da tensıon vasküler tiptir, daha ciddi zonklama şeklinde baş ağrısı dalgaları, ile diğer yandan monoton olarak devam eden devamlı bir huzursuzluk, rahatsızlık zemininde birkaç gün veya haftada bir ortaya çıkar.
Baş ağrısının oturduğu yer: Baş ağrılarından bir kısmı tek taraflıdır bunlar: Migren atakları (yaklaşık üçte ikisi tek tararlıdır) cluster baş ağrısı, tic douloureux, göz, sinüs, saçlı deri, kafatasındaki lokal lezyonlar ve bir serebral hemisferde btiyüyen yer kaplayıcı lezyonların ağrılarıdır. İnternal karotıs arterin bir anevrızması rüptüre olmaksızın büyüyerek bir gözün arkasında ağrıya sebep olabilir. Anevrizma veya angiomadan dolayı. oluşan subaraknoid hemoraji, lokalize ağrı ile başlıyabilir, ancak daha sonra genelleşen ve boynun arkasına yayılan baş ağrısı oluşur. Yer kaplıyan lezyonlar damarları iterek tek taraflı ağrıya sebep oldukları gibi, eğer BOS yollarını tıkanırsa ağrı bilateral1eşecektir . Baş ağrısının oturduğu yer serebral tümör lokalizasyonunu gösterme bakımından güvenilebilir değildir. Karotis interna trombozlarmda baş ağrısı tek taraflıdır, vertebrobasilIer yetmezlik ağrısı oksıbital alanı bilateralolarak içine alır. Nadir olarak migren vasküler ağacın muayyen bir kısmına sınırlı kalabilir, frontal, temporal ve oksibital olabilir veya «alt yarım' baş ağrısı» olarak bilinen fasiyal ağrıyı oluşturabilir. Cluster baş ağrısı karekteristlik olarak bir tarafta frontal bölgeyi ve gözü tutar syni tarafta aşağı doğru burun ve yanağa yayılabilir.Tic douloureux'un ağrısı trigemirıal sırarın bir veya daha fazla bölümünde hissedilir. Terısıon ' baş ağrısı ekseriya bilateraldir fakat bazen asimetrik muskuler kontraksiyon sebebi ile ve bilhassa çiğnemedeki yetersizlik mevcut ise onunla birlikte bulunarak tek taraflı olabilir. Temporo mandibuler artrıtın dengesiz veya sınırlı çiğnemeden dolayı meydana gelen ağrısı kulak önündeki eklemden bütün etrafına yayılabilir ve şakak ile yüzü tutabilir.
Ağrının kalitesi: En önemli yanı vasküler orijinli pulsasyon ağrısı ile devamlı bir zonklama ağrısının aynımasıdır. Migren genel olarak donuk, sıkıcı,bir baş ağrısı ile başlar, sonra zonklayıcı karekter gelişir ve ciddi devamlı bir ağrı halini alır. Muhtemelen arteriyel duvar ödematöz hale gelmiştir ve her bir vurum ile daha az gerilmektedir. Cluster baş ağrısı derin, delici, yoğun olarak tanımlanır. Tic douloureux geçici, vurucu, bıçaklanır gibi yoğun şiddette bir ağrıdır. Tension baş ağrısı eksertya donuk sıkıntı verici devamlı, başı mengene gibi sıkan,basınç yapan şekildedir. Hikayenin süslenmesi histerik karekteri veya obsesyorıel personaliteyi gösterebilir (kafatasın binlerce parçaya bölünecek gibi ağrıyor vs.) Baş ağrısının abartılmış şiddeti daima diagnosttk öneme sahiptir.
Başlangıç zamanı: Hipertansiyon sebebi ile oluşan baş ağrısı hasta uyanırken mevcuttur, hasta kalkınca hafifler veya geçer. Migren, tensıo , vasküler baş ağrıları da hasta uyandığında mevcut olabilir. Cluster baş ağrısı gündüz olduğu kadar gece de görülür ve sıklıkla hasta yattılktan bir iki saat sonra hastayı uyandırır. Terısıon baş ağrısı vasküler komponent eklenmedikçe geceleri hastayı uyandırma . Gergin bir hasta baş ağrısı ile veya olmaksızın uyanabilir ancak günlük aktivite başlar başlamaz. alışılmış mutad histerin farkına varmaya başlar. Baş ağrısının başlangıç zamanı diagnostik yönden ziyade tedavi açısından önemlidir. Migren atağı başında etkili olacak olan ergotamin tartarat baş ağrısı yerleşik yerleşmediği bir sırada faydasızdır. İlaç sabah episodunu önlemek için gece önceden verilmelidir. Kel yatarkan verilecek metisergide veya ergotamin tartar at enjeksiyonu noktürnal cluster baş ağrısı nöbetini önleyecektir.
Başlangıç şekli: Taninabilir prodroma sahip yegane baş ağrısı formu migrendir. Baş ağrısından on ile kırk dakika önce visüel hallusınasyonjaı- veya nörolejik semptomlar görülebilir. Visüel hallüsinasyonlar parıltılı, zigzaglar çizen, gerisinde skotom bırakarı ışıklı görüntüler, visyon bulanması, ve hemiorıopstlerdir,
Eşlik eden fenomenler: Migren baş ağrısına [otofabi, gastroentestinal bozukluklar, sıvı retansiyonu rokal nörolojik densıtıer, eşlik edebüır. Cluster :baş ağrısında kırmızılaşmış alın, yaşaran göz, çökmüş, konjoktiva, Horner sendromu görülebilir. Tutulmuş tarafta burun bloke olabilir veya aşırı sıvı salgılanır, Subnraknoid kanama, menenjit ve ensefaHtte meningeal irritasyon sebebi ile klinikte ense sertliği olarak ortaya çıkan ekstensor kasların koruyucu bir refleksi olan adale spazmı vardır. Üçüncü ventr kuıde BOS'nın akışını bloke eden bir kollold kist ile meydana gelen ani bir baş ağrısı bacaklarda ani kuvvet kaybı atak ile görülen retiküller formasyonun orta hattına komresyon ile oluşan «dropntak, ile beraber görülebilir. Şuur kaybı olması şart değildir. Yer kaplıyan lezyon veya prograsif hydrosefalus bulunan bir hastada sık sık esneme veya bulantısız kusma görülür. Sara nöbeti veya diğer fokal kortikal irritasyon semptomları baş ağrısının önüne geçebilir. Diplopi temporal lopu aşağı tentoryal değil doğru iten genişliyen bir kitlenin kötü bir belirtisi olan üçüncü kranial sinirin kompresyonunun habercisi olabilir. Akut enfeksiyonlarda baş ağrısına enfeksiyon arazları eşlik edecektir. Baş ağrısına sebep olucu ve kötüleştirici faktörler: Hipoglisemi, sarhoşluk, intrakranial tümör sebebi ile oluşan bir vasküler baş ağrısı sarsılma, başın ani hareketi, öksürme, aksırma. Ve ya zorlama ile kötüleşir. Başı ileri doğru eğmek üçüncü ventrikülde kollord kisti olan hastalarda paroksismal şiddetli baş ağrısına sebep olurlar. ışığa karşı hassasiyet migrenin yanısıra ensefalit, menenjit gibi diffüz ıntrakrarıial hadiselerde de görülür. Göz kamaştıran ışık, yüksek ses, gürültü, kuvvetli kokular mıgrenı olduğu kadar tensıorı baş ağrısınıda kötüleştirir ve tekrarlatır. EgzerSiz vasküler baş ağrısının herhangi bir tipini kötüleştirir. Cinsi münasebet vasküler veya tension - vasküler baş ağrısı-na sebep olabilir. Ayni zamanda bu subaraknoid hernorajiyi presipite edici olarakta bilinir. Bazı kişiler yemek vaktini kaçırınca veya yemekten saatlerce sonra sıkıntılı, sersemletici, donuk biır vasküler baş ağrısına eğilimli olurlar, hipoglisemi migren atağını eğilimli kişilerde provake edebilir. Muayyen gıdaların migreni provake ettiği söylenir se de çikolata, yağlı gıdalar, portakal gibi gı-daların spesifik olarak mı, yoksa psikolojik olarak mı tesir ettikleri şüpheli bir konudur. vasxüler reaıktivitenin hormorıal denge ile değişmesinde ile migren arasında ilişki olmasını doğurur. Alkol cluster baş ağrısında tetik faktör olabilmektedir. ,Hasta eğilimli devrede ise migren atağı da doğurabilmektedir. Tic douloureux'un explosive ağrısı trigeminal sınırın merve ettiği herharıg! bir alanın stimüle edilmesi ile uyanabilir. Konuşmak Çİğnemek, yutkunmak, aş olmak, tetik fatkörleridir. Dişlerden kaynaklanan ağrı eksertya ağız içinde sıcak veya soğuk sıvı tutulması ile şiddetlenir. Çenenin hareketi temporomandibuler artritin ağrısında artmaya sebep olur. Baro metrik basınç değişiklikleri sinüzit ağrısını arttırabilir. Migrende ayni şekilde etkilenecektir. Servikal spondiloziste baş ağrısı boyun hareketleri ile artar, ayni şekilde göz yorgunluğunda okuma veya yakın çalışma ile adale kontraksiyonu baş ağrısı oluşması gibi. Tension baş ağrısı oldukça sıkı bir şekilde kaygı,kızgınlık, heyecan periyotlan ile ilişkili olabilir kronik şeklinde ise mental durumda dalgalanmalar olmaksızında görülebilir, Migrende stress sırasında görülebilir ama daha Ziyade stresten kurtulup hasta gevşedikten saatler sonra görülür. Hafta sonu migreni gibi.
Hafifletici, iyileştirici faktörleri: Gerilmiş sıkalp arterleri üzerine veya tutulmuş tarafın karotis kornunisi üzerine basınç, sıcak ve soğuk konıpreslerin kullanılışı migrende eksertya faydalıdır. Migrende hasta ekseriya karanlık bir odada yatmayı tercih ederken cıuster baş ağrısından muzdarip biri elini rahatsız taraftaki gözü üzerinde tutarak oturmayı veya döşemeyi adımlamayı tercih eder. Kağıttan bir keseye üst üste solumanın migrende vesokonstriktif safhayı kısalttığı söylenir. Hipertansiyonun saoah gelen baş ağrısı dik pozisyona genellikle hafifler. Hipoglisemik baş ağrısı bir şeyler atıştırmaca geçer. Sinüzitte hastalık tedavisi baş ağrısını sonlandıracaktır. Dinlenmek intrakranial vasküler baş ağrısını iyileştirmek için esastır. Bir tarafta çiğnemeden kaçınma ve aşırı çene sıkılması temporomandibuler artrit veya gerginlikten dolayı olan ağrryı dental itina elde edilince ye kadar yaştıracaktır. Alnın ve çene eklem adalelerinin volenter relaksasyonu tension baş ağrısının şiddetini azaltacaktır. Aspirin çocukluk çağı baş ağrısını durdururken ileri yaşlarda testrsizdir, ancak diğer orta şiddetteki baş ağrılarında formlarında faydalıdır. Anamnezde iyi yönetilmiş sorular hastanın bahsetmekte ihmal ettiği önemli noktaları ortaya çıkarabilir. Eğer anamnezden sonra teşhis eşikar değilse en azından hekim fizik muayenede ne arayacağını bilmek keza daha ileri metodlar ile araştırmaya gerek olup olmadığı hakkında bir fikir sahibi olmak avantajını kazanmalıdır. Ümit edilirki bu şekillenmesine onun ait olduğu grup muhtemel sebebi hakkında bir düşünce oluşmasına imkan tanır.