Akut Baş Ağrıları

A - AKUT BAŞ AGRILARı GÖRÜLEN DURUMLAR:
1 - Kafa travmaları
2 - Periostit ve osteamyeJit
3 - Ateşli hastalıklarda ve menenjizm
4 - Menenjit
5 - Subaraknoidal kanama
6 - Ansefalit
7 - Serebrovasküler hastalıklar
8 - Hipertansiyona bağlı akut baş ağrısı
9 - Lomber ponksiyonu takiben
10 - Zehirlenmeler
11 - Güneş çarpması ve yüksek hararet
12 - Asidiz. Alkolüz, elektrolit denge bozukluğu
13 - Akut sinüzit, otitis media, akut göz hastalıkları
B - KRONİK BAŞ AGRILAR! GÖRÜLEN DURUMLAR:
1 - Psikojenik
2 - Fokal inreksiyorılar
3 - Sindirim sistemi hastalıkları
4 - Hipertansiyon
5 - Hipotansiyon ve anemi
6 - Serebral arterioskleroz
7 - Hiperkolestrolemi ve hiperlipidemi
8 - Venöz basınç artması
9 - Göze ait sebepler
10 - Kronik nefrit ve üremi
11 - Migren
12 - Nevraljiler ve fibromiyozitler
13 - Posttravmatik
14 - Servikal vertebral hastalıklar
15 - Temporal arterit
16 - Beyin tümörleri
17 - Beyin apsesi ve subdural hematom.
A - AKUT BAŞ AGRILARI:
1 - KAFA TRAVMALARI : Her geçen gün artan sayıda görülmektedir. Travmanın şiddetine, yaptığı tahribata göre sınıflandırılabilir. Kommosyo serebri: Beyin sarsıntısı, klinik anlamda kısa bir süre bilinç kaybı demektir. Santral sinir sisteminde patolojik bir değişme olmadan yüksek beyin merkezleri arasındaki bağlantılarda fizyolojik bir «İrıterruptionı olmaktadır. Hastada amnezi vardır. Korıtüzyo ve Laserasyo serebri: Travma sonucu beyin dokusunda peteşial bir kanama ortaya çıkmasıdır. Laserasyonda beyin dokusunda bir yırtılma ve doku harabiyeti vardır. Kompresyo serebri: Kafa içi basıncını artırır değişik sebeple oluşursada travmada hemotom söz konusudur. Kranio - serebral trav malarda kranium kırıkları, sefal hematom. sefalhidrosel, karatid - kavernöz fistül ve anevrizma gibi komplikasyonlar oluşabilir. Travma şiddetine ve oluşan hasara göre kişi şuurlu veya komaya kadar giden bir şuur bozukluğu içinde olacaktır. Başlangıçta bir kaç gün süren şiddetli ve inatçı ağrının teşhisi bir problem oluşturmaz, ancak ilerki devrelerde kronikleşen baş ağrıları teşhis ve tedavide problem yaratırlar.
2 - PERİoSTİT VE OSTEOMYELİT GİBİ BAŞIN LOKAL İLTİHAPLARI: Kemik doku içindeki lokal bir ostreomyeIit ağrısrsdır. Zira kemikler hassas değildir, ancak o bölgedeki periost da iltihaba iştirak ederse, o zaman şiddetli bir ağrı oluşur. Lokal tazyik ile ağrı mevcuttur. FrontaL, ethmoid veya sfenoid sinüslerdeki akut iltihaplar periostu leze ederlerse akut ve şiddetli baş ağrısı oluşur. İlaveten akut infeksiyöz hastalığın belirtileri vardır, yüzde ve kafanın muhtelif yerlerinde ağrılar hissedilir.
3 - ATEŞLİ HASTALIKLARDA: Akut ve kronik bir çok ateşli hastalık baş ağrısı ile başlar ve seyri süresince baş ağrısı değişik şiddette hastalığa iştirak eder. Dindirilmesi tedavinin önemli bir kısmını oluşturur. Çeşitli patojenlerin oluşturduğu akut solunum sistemi hastalığında baş ağrısı hemen daima vardır. Ateş, halsizlik gibi genel infeksiyoz belirtileri tabloyu oluşturur. Gribal infeksiyonlar. faranjit, anjin, besin intoksikasyonları şiddetli baş ağrısı ile başlar. Bu tip infeksiyonlarda ağrı mekanizması toksik ve arteriyel vazodilatasyondur. Bazı infeksiyonlarda ise şiddetli baş ağrısının sebebi BOS'taki artıştır. Bilhassa viralinteksiyonlarm seyrinde veya tifo, bruselloz gibi infeksiyonlarda husule gelen tabloda şiddetli baş ağrısı ense sertliği ile beraberdir. Aseptik bir menenjit meveudiyetinden bahsedilir. Serebral spinal sıvı basıncı artmıştır. Bu tabloya. menenjizm denir. Baş ağrısı ile seyreden enfeksiyon hastalıkların her birisinde genel enfeksiyon semptom ve işaretleri, muayene, laboratuar bulguları yanında özel bulgu ve kliniğinde bulunacağı ve böylece baş ağrısı ayıncı teşhisinde probleme sebep olmıyacağı düşünülür.
4 - MENENJİTLER: Beyin zarlarının çeşitli bakteriler, virüsler, spiroketler ve mantarlarta iltihaplanmasıdır. Mikroorganizmalar menenjlere kan yolu ile veya komşu dokularda'ki iltihabi hadiselerin yayılması ile geçebileceği gibi spinal anestezi, lomber ponksiyon, ventriküler grafi gibi müdahaleler veya baş travmaları esnasında geçebilir. Cerahatli menenjitler: Biyojen koklar sebeb olur. Erizephel, otitis media,mastoidit, paranazat sinüs iltihaplarının gidişiesnasında husule gelir. Likörde hücre miktarı çok artmıştır. Bu hücreler polimorf lökosttlerdir. Meningokoksik menenjitler: Etken Neisseria grubundan menıngococcustur, gram negatiftir, nasofarenks ve hastaların liköründen üretilebilir. İnfeksiyonun giriş kapısı ağız, burun boşluğudur , damlacık infeksiyonu illi bulaşır. Epidemihalinde şubat, mart, nisan aylarında sık görülür. Sebeb üst solunum yolu enfeksiyonlarının artışıdır. İnkübasyon müddeti 2 - 4 gündür. Bazı vakalarda birden bire ortaya çıkan titreme ateş, kusma ile başlar, bir kaç günlük prodrom devresi olabilir, bu devrede halsizlik, baş, adele, eklem ağrıları, nezle, öksürük, yutma zorluğu görülebilir, naso- Iarınks iltihaplıdır. Hastalığın ikinci devri meningokok sepsisidir, hafif veya ağır olabilir. Ağır formunda peteşiyal kanamalar. Damar duvarındaki nekroz ve trombüsler sebebi iledir. Sürrenal kortex harabiyeti görülebilir. Hafif formunda henüz meningeal belirtüer yoktur. Likör berraktır, deride döküntüler olabilir. Üçüncü devrede organ lalkalizasyonları vardır, eklemler, endokartta da leııyon olabilir. Piamater ve araknoideada cerrahatli bir eksüdasyon vardır. bu beynin bazalinde daha çoktur. Kranial basıncın artarak komplikasyona sebeb olmasından veya bizzat iltihaba iştiraklerinden dolayı 4. 6. 8 Kraniel sinirlere ait semptomlar görülür. Hastalık bir iki günde tipik şeklini alır. Maksimum şiddetine Ulaşır, şiddetli devamlı ve daha ziyade oksipital bölgede lokalize olan baş ağrısı ön planı işgal eder. Kolumna vertebralis, boyun ve bel bölgeleri spontan olarak. ağrılıdır. Başın arka kısmı processus spinosuslar basma ve vurma ile ileri derecede ağrındırlar. Iskeletm diğer kemikleride bilhassa ekstremitelerde vurma hassaslığı ve deride hiperestezi vardır. Ses ve ışık uyaranlara karşı hassasiyet bulunur. Bazı hastalar derin dalgmlık içinde oldukları halde sporrtan olaraik duydukları ağrıyı zaman zaman şiddetli bir bağırma ile açığa vururlar, Hastalığın başlangıcında eşikar bir ense sertliği vardır. Kernig ve brudzinski belirtileri mevcuttur. Refleksler çok canlıdır. Reflekslerin kayboluşu prognozun kötülüğürıü gösterir. Deri sert bir cisimde çizilirse kırmızı şerit oluşur. Papillitis vardır, N. acustikus leze olabilir. sağırlık oluşur. Pupillalar anizokoriktir. Refleksleri bozuktur. Ateş 39 40C dir. Genel paraliziler görülebilir. Solunum sisteminde çoğu kez bronşit, brorıkopnömoni. lobor pnömeni görülebilir. İştahsızlık, şiddetli kusmalar. kabızlık olabilir. Dal~k büyüktür. Kanda lökositoz sık tır. likör basıncı çok artmıştır, bulanıktır, alburnin artmış, hücre sayısı çok yük selmiştir. Prognoz çok ağırdır. İyileşme halinde rıekahat uzun süre rezidiv kalabilir. Baş ağrıları, epileptiforın konvülzyonlar, spastik paraliziler, görme, işitme, zeka bozuklukları kronik hidrosefali gibi sekeller kalabilir. Teşhiste ilk gelenlerde pozitif kan kültürü. erken lomber ponksiyon, likörde meningokokların tesbiti önemlidir.
Meningitis Tubercülosa: Menenjitler arasında en Sık görülendir. Çocusıardaki primer infeksiyon gelişmesi esnasında kan yolu ile oluşur. Erişkinlerde iSe kazeifize olmuş lezyonun damara açılması ile hematojen yol ile gelişir. Küçük çocuklarda daha sıktır, kızamik ve boğmacayı izleyebilir. MeninksIerin yanı sıra çeşitli kranial sinirlerde Olaya katıldığı için göz adelelerinde paraliziler, akustik sinir lezyonları. optik nevrit, racıaııs paralizisi ,görülür. 2-3 hafta devam eden pnodrom döneminde baş ağrısı, uyku bozukluğu, yorgunıuk, eklem ağrıları, iştahsızlık, huzursuzluk vardır. Konuvülzyonlar ile ateş görülebilir, şiddetli baş ağrısı vardır, kusma, fototobi bulunur. Kafa içi basınç artması devresi: Irrıtasyon belirtileri, kusma ve baş ağrısı azalır, bu fazda ense sertliği, kernig ve Brudzinski belirtileri ortaya çıkar. Hasta tüfek tetiği şeklinde yatar, dalgın ama irritedir, karnı çöküktür, midriyazis vardır. Dalha sonraki safhada koma gelişir. Likör basıncı artmıştır, berraktır, alburnin fazladır. şeker klorür azalmıştır, likör biraz durunca örümcek ağı şeklini alır, bunun içinde tüberküloz basili bulunabilir. Mmı de 100 - 200 hücre vardır, hepsi lenfasittir. Tedavi geç kalırsa veya yetersiz olursa sekeller daha sık görmektir .
Aseptik menenjitler: En sıklıkla virusların yaptığı bakteri dışı ajanlarca oluşturulan menenjitlerdir. Ateş, baş ağrısı, ense sertligi birden bıre naşıar, körde hücre miktarı artmıştır, fakat bakteri bulunmaz, Kabaıkulak, herpes, poııo infeksiyöz mononukleoz, ECHO, coxsachie sebep olucu ajanlar arasında sayıra bilir. Genel bir özet olarak çeşitli patojenlerce meydana getirilen menenjitlerde "şiddetli, baş ağrısı, ense sertliği vardır. Baş ağrısı yalnız tepede veya nutun baştadır. devamlı veya zonkıayıcı vasıftadır. Baş hareketleri ağrıyı arttırır, ILKor deki basınç artışı va sinir köklerinin irritasyonu neticesi husule gelen acele kasılmalarından dolayı hasta bacaklarını karım üzerine büker ve yana yaıar, en sesertliği sebebi ile baş öne eğilmez, zorlu baş fleksiyonu şiddetli agrı uyandırır. Hasta oturtulunca veya uyluklara fleksiyorı yaptırılınca dizler de bükülür. (Brudzinski i) Bir tarafta uyluk ve hacağa fleksiyon yaptırılınca diğer diz de bükülür (Brudzinski LI) Bütün refleksler artmıştır, Göz dibinde papilla stazı vardır. Bulantılı veya bulantısız kusmalar olur. Kesin teşhis lomber ponksiyon ile konur. Normalde 100 - 200 mm su olan basınç artmıştır, normalde mm- 'te beşi aşmayan hücreler yüzlerce sayıya ulaşmıştır. Normal likörde sodyum klorür yüzde 750 İng, klor ise, yüzde 450 mg dır. Menenjitte klor azalır, normalde yüzde 25 - 30 mg olan protein de artmıştır. Ani ve çok şiddetli baş ağrısı yapan en önemli hastalıklardandır. Arasnoıd altı boşluğunda kan birikmesidir. Beyin kaidesmdeki Willis poligonu arterlerinden birinde veya onlardan çıkan büyük arterlerde mevcut bulunan konjenital anevrizmalardan biri ani olarak yırtılmıştır. Septik em bolnerden sorıra oluşan mıkotık anevrizmalar, beyin arteryosklerozu, sifilitik arterit, doğum travması, gibi sebepler etyolojide sayılabilir. Öksürme, kusma, bağırma ile veya sebepsiz olarak anevrizma patıayabilir. Her yaşta görülebilir, beyin anevrizmaları yavaş geliştfklertnden çoğunlukla nörolojik semptom vermezler, bazen ise anevrızma gelişmesi esnasında beyin dokusuna ve kafa sınırlar verme basınç ile çeşitli semptomlar oluşabilir. " Hastalarda baş ağrısına çok sıklıkla rastlanır ve ağrı kronik olarak sürer, sirkiller karekterli olup migreni hatırlatır. Yırtılma halinde oluşan baş ağrısı ani ve çok şiddetlidir. Apopleksi şeklindeki kanama ani olarak meydana geldiğinden hasta bir kaç dakikada şuurunu kaybeder. Kusma, ateş yükselmesi vardır. Likör içine kanamadan dolayı basınç çok yükselmiştir. Ense sertliği hemen gelişir. Bilateral babiriski pozitiftir, kernig potitiftir, hemiparezi, afazi, konvülzyonlar bulunabilir. Karın cildi refleksler yoktur. Okülomotor sinir paralizisi. papilla stazı, chayrie stokes solunumu vardır.
Laboratuarda BOS basıncı yüksek, kanlıdır. eskimiş vakalarda ksantokroması vardır. Protein "miktarı yüksektir, klniiğe ilaveten anjiograü teşhiste önem taşır. Hasta kanama sonucu ölmez ise bir, iki haftada düzelir, ilk haftada ani ölüm sıktır. ilk günlerde kanlılikör ponksiyone edilerek basınç düşürülmelidir, ancak basıncın birden düşmesi yeniden kanamaya sebep olabilir. Hastaya ancak baş ağrısını azaltacak kadar az ve icabında sık panksiyon yapılmalıdır. ikinci, üçüncü kanamalar ile hasta kaybedilebilir, bu sebeple ilk kanamadan sonra anjiografi ve cerrahi operasyon gereklidir.
6 - Ansefalitler : Merkez sinir sisteminde her yabancı etkene karşı ana tomopatoLojik yönden iltihap olarak değerlendirilen bir takım degişiklikler mey dana gelir. Ansefalit başlığı altında toplanan bu patoloji viralolanlar ve olmayanlar diye ayrılabilir. Sinir sistemini etkileyen çeşitli viruslar arasında arboviruslar, entereviruslar, mikroviruslar. herpes viruslar, porıksviruslar, ve latent viruslar sayılabilir. Viral ansefalitlerin klinik seyrinde asemptomatik abortif, ruımman, ve atipikformlar vardır. Klinik olarak menenjitıere benzerler. Aseptik menenjit teşhisi konabilir, ateş, ense sertliği dalgınlık, sayıklama, hemipareziler, ataksi. duyu bozukluklarda, patolojik refleksler, göz hareketlerinde bozukluklar, mesane atorileri şuur kaybı bulunabilir. Bazı hastalarda serebral semptomlar hafif, meninksirritasyon ve likör bulgulan ön plandadır. Konvülzyonlar, disfazrler, kemik veter refleksleri asimetrisi, patolojik refleksleriri varlığı; irade dışı hareketler myonklonik jerkler, kranial felçler vardır. Baş ağrısı kardinal bir semptom olarak mevcuttur ve en çok frontal olmakla birlikte oksibital veya diffüz bir yerleşimli olabilir. Genellikle hafif lökositoz vardır. BOS'ta parçalılar bazende lenfositler ha kimdir. Arbo viruslarla olanlar için bir çok ansefalit tarif edilmiştir. Entero viruslar arasında en önemlisi polio virusu ve bunun yaptığı ansefalittir. Mikso viruslardan influenza, kabakulak. kızamık, kuduz, en önemlileridir. Bunlatdan kızamik subakut sklerozan panansefalit sebebi olarak ayrı bir öneme haizdir. Virus kökenli olmayanları ansefalit ajanları arasında Riketsiya, Boğmaca, Bruselloz protozoonlar, sifilis sayılabilir.
7 - Serebrovasküler hastalıklar: Serebral arter embolisi, trombüsü ve kanaması, nadiren baş ağrısına sebep olur. Hasta ya birden kamlıoyagirer, veya hafif vakalarda sadece nörolojik defisitlere ait semptom ve işaretler vardır, baş ağrısı ön planda değildir, Mamafih koma ile sonuçlarımıyan bazı serebral tromboz ve kanamalarda hasta birden baş ağrısı hissedebilir «Beyrıimden bir damar koptu» diye tarif edebilir. İntrakrarual kanamanın bir çok sebebi varsada bunlardan hipertansif ıntraserebral kanarna ve yırtılmış sakküler anevrizma en önemlileridir. Diğer bazı başka sebepler: lösemi aptastik arıemi. karaciğer hastalığı, antikoagülan tedavi, komplikasyorıu, beyin tümörlerinden kanama v.b dir. Hipertansif intra serebral kanama iyi tanınmış bir klinik tabloya sahiptir. Kan basıncı bazen 160 - 170/90 mm iken de görülürsede genellikle daha yüksek olduğunda oluşur. Kanama beyin içine gelişir, kan ventrikiller sisteme geçtiğinden BOS yüzde doksan vakada kanlıdır. Arteriyoskleroz önemli bir temel faktör olabilir, kanamalar en çok bazal ganglicnların yaptığı kapsüla internadadır. Talamus, serebellar hemıster. pons seviyesinde de sıktır. Elli yaşın üzerinde erkeklerde daha sık rastlanır. Klinik: Başlangıç anidir (apopleksi) ve hızla gelişir. Prodrom olarak bazen başağrısı görülebilir. Vakalann çoğu hasta aktif iken gelişir. Hasta hızla komaya girer, cheyne - stokes solunumu vardır, ateş yüksektir, hiperglisemi bulunabilir, fokal rıörolojik defisitler vardır, bunlar kanamanın büyüklüğüne bağlı olup kalıcıdır. Kanama seviyesine uygun lokalizasyorılar gösterir. Prognoz değişıktır. beyindeki kanamanın çapı, yırtılan anevrizmanın büyüklüğü ile ilgilidir, genel olarak prognoz ağırdır, çoğu vakada nörolojik defisitlerin düzelmesi uzun zaman alır ve şekel bırakır.
Beyin trombüsü: Etyolojisinde arteryoskleroz önemli yer tutar, bundan başka infeksiyonlar intoksikasyon ve kollagen hastalıklar, travmalarda rol oynayabilir. Prodromal devrede baş dönmesi hafif baş ağrısı, uyuklama, mental konfüzyon görülebilir. Geçici iskemi belirtileri olarak monoparezi, monopleji, hemipleji, dizartri, hernianopsi, parestezi, nöbetleri günler, aylar bazen yıllarca sürebilir. Hastaların kan basıncı normal bazen yüksektir. Genelolarak ileri yaşlarda görülür. İskemi nöbetleri arasında hasta şuurunu bozmayan bir apopleksi meydana gelir, bu devreden sonra paralizi. hemipleji, dizartri, afaziler oluşur, hastalarda dikkat hafızası azalır ve heyecan kontrolleri bozulur. Anjiografi ve CT teşhiste en değerli kriterlerdir. Prognoz değişir, tam şifa nadirdir. Nörolojik deftsifler kalır.
Beyin embolisi: Doku, kan pıhtısı vb. unsurların beyin damarlarını tıkaması ile oluşur. Ka1b hastalıkları ilk• sırayı alan etyolojik unsurdur. Daha ziyade sol hemısıere yerleşir semptom ve işaretler sağda hemiparezi, pleji, afazidir. Üst ekstremitelerde bariz alt ekstremitelerde hafiftir. Baoinski erken devrede pozitiftir. BOS normaldir, anjiografi ile kesin teşhis konur, prognoz tıkanan damarın çapına göre değişir.