Abdest Bölümü

S- Hangi hallerde abdest alınması farz olur?
C- Farz olsun, nâfile olsun namaz kılmak için, cenâze namazı kılmak için, tilâvet secdesi yapmak için, Kur‘an-ı Kerim‘e dokunmak için abdest almak farz olur.
S- Abdestin farzları nelerdir?
C- Bir defa yüzü yıkamak. Birer defa iki kolu dirsekleri ile birlikte yıkamak. Bir defa başının dörtte birini ıslak eli ile mesh etmek. Birer defa iki ayağını topukları ile birlikte yıkamak farzdır.
S- Abdestin yanlızca farzlarını yerine getiren kişi, bu abdesti ile namaz kılabilir mi?
C- Suların bol olduğu yerlerde, abdestin sünnetlerini terk ederse mekruh olur. Çeşmelerin akmadığı ve suların kıt olduğu yerlerde kerâhetsiz (sakıncasız) kılabilir.
S- Abdeste başlamadan önce, yapılması gerekenler nelerdir?
C- Tuvalete gitme zorunluluğu varken, abdest alınması ve namaz kılınması mekruh olduğu için, önce tuvalete gidilmesi, güzelce istincâ ve istibrâ yaptıktan sonra abdest alınması gerekir.
S- İstincâ ve istibrâ ne demektir?
C- Tuvalette ön ve ardından gelen necâseti (pisliği) temizlemeğe “İstincâ” denir ve idrar sızıntısının kesilmesini beklemeye “İstibrâ” denir. Gerek tuvalette ve gerek dışarıda ayakta işemek mekruhtur ve tıbbî açıdan zararlıdır. Kişinin önü ve arkası kıbleye gelmeyecek şekilde tuvalette oturmalı ve sol eli ile edep yerlerini yıkadıktan sonra, öksürerek, hareket ederek veya ayaklarını sertçe yere vurarak idrar sızıntısının kesilmesini biraz beklemelidir. Tuvaletten çıkar çıkmaz abdest almaya başlayan kişiden, abdest alırken veya abdest aldıktan sonra bir damlacık idrar sızıntısı gelirse, abdesti bozulur. İleri yaşlarda olanlardan daha fazla ve gençlerde daha az olmakla birlikte, her kişiden idrardan sonra akıntı gelebilir.
S- Farzları, sünnetleri ve âdapları ile abdest nasıl alınır?
C- Abdest almaya “Besmele” ile niyet ederek başlamak sünnettir. Abdest alırken kıbleye dönmek, dünya kelâmı konuşmamak ve özürsüz başkalarından yardım istememek abdestin âdaplarındandır. Abdest alırken suyu israf etmek mekruhtur. Önce elleri bileklere kadar üç defa yıkamak sünnettir. Parmak aralarının kuru kalmaması için parmaklarla araları hillallanır (sıvazlanır) ve yüzük oynatılarak altı ıslatılır. (Erkeklerin altın yüzük takınmaları haramdır.) Sağ eli ile üç defa ağzına su verir ve her seferinde ağzının içini güzelce çalkalar. Oruçlu olduğu zaman, boğazına su kaçmasın diye dikkatli davranır. Ağız yıkanırken misvak kullanmak sünnettir. Misvak olmadığı zaman parmakları ile veya temiz (domuz kılından olmayan)diş fırçası ile dişlerini fırçalar. Üç defa sağ eli ile burnuna su verir ve her seferinde sol eli ile burnunu temizler. Alında saç bitiminden, çene altına ve iki kulak arasına yüz denir. Yüzü bir defa yıkamak farzdır. İlk yıkamada yüzün tamamı ıslanır ve kuru yer kalmazsa farz yerine gelir. İkinci ve üçüncü yıkamalar sünnet yerine geçer. Yüz yıkanırken, kaşların, bıyıkların ve seyrek sakalın hafifçe ovulması ve göz çukurlarının ıslanması gereklidir. Kolları, dirsekleri ile beraber birer defa yıkamak farz, ikinci ve üçüncü yıkamalar sünnettir. Ayrıca sağdan başlamak ve önce sağ kolu yıkamak da sünnettir. Dirseklerin tamamının yıkanması farz olduğu için kolları sıvarken buna dikkat edilmesi ve özellikle kış günlerinde kalın kazaklar giyildiği için daha dikkatli davranılması gereklidir.

Başın dörtte birini mesh etmek, (Hanefî‘de) farzdır. Herkesin avuç içi başının dörtte biri kadardır. Parmaklarla birlikte avuç içinin tamamı ıslatılarak alın tarafından başın üstüne konulur ve hafifçe oynatılarak, farz yerine gelmiş olur. Dileyen iki avucunu ıslatarak, iki eli ile başının tamamını mesh ederse, hem farz ve hem de sünnet sevabı alır. Buna “Kaplama mesh” denir. Hanefî‘de sünnet, Malikî‘de farz‘dır.

Başını mesh ettikten sonra, parmaklarının uç ve iç tarafları ile kulaklarını ve parmaklarının dış tarafı ile ensesini mesh eder. Boyun mesh edilmez. Son olarak, önce sağ ve sonra sol ayağını yıkar. Sık olan ayak parmaklarının aralarını, elinin parmakları ile hilâller ve ayağının tabanını avucu ile ovalar. Ökçelerini ve Kur‘an‘da “Kâ‘beyn” denilen, ayak bileklerinde şişliği oluşturan kemiklerin üstüne kadar her tarafını güzelce yıkar. Abdest alırken ara vermemek, sırası ile yıkamak ve ovmak sünnettir.