Hatmi

HATMİ AÇIKLAMA 1

Diğer İsmi: Tıbbi hatmi.

Bitki: Anadolu ve dünyada yaygındır. 2 m' ye kadar yükselebilen yumuşak tüylü, çok yıllık otsu bir bitkidir. Yaprakları tam veya 3 loblu, kısa kalın, grimsi yeşil ve az parlaktır, 6-12 cm uzunluğunda ve 3-8 cm genişliğindedir. Alt yapraklar kalp şeklinde, üst yapraklar yumurta şeklinde Çiçekleri 5 parçalı pembemsi beyaz renklidir, dal uçlarında veya yaprak koltuklarında bulunur ve kısa saplıdır. Tohumları yarım ay şeklindedir. Kökleri başlangıçta iğ şeklindedir, daha sonra yatay parmak şeklinde yan kök oluşan dış rengi beyaz veya grimsi renklidir, çubuk veya silindir şeklindedir. Tam olanlarının boyu 20-25 cm çapı ise 0,5-2 cm 'dir, kolaylıkla kırılır, kırılmazsa yüzü liflidir, kokusu hafif, lezzeti tatlımsıdır. Yapraklan mayıstan haziran kadar, kökleri ekim kasım aylarında toplanır.

İlaç Etkili Kısmı: Kurutulmuş yapraklan, soyulmuş veya soyulmamışlari kullanılır. Bileşiminde: % 10-20 oranında yapışkan madde (polisakkarrit flavonoid, fenol karboksilik asit ve cumarin bulunur. Yapraklarında ayrıca az miktarda esans bulunur.

Etkısı: Yanma hissini azaltır, kaygan dokuyu (mukoza) korur, bağışıklık sistemini destekler. Kullanıldığı yerler: Yaprak ve kökleri ağız-boğaz kaygan dokusu tahrişine bağlı kuru öksürükte kullanılır, kökler ayrıca hafif mide iltihaplanmasında (gastrit vb.) kullanılır.

Kullanılmaması Gereken Haller: Yok

İstenmeyen Etkileri: Yok

İlaçlarla Uyumsuzluğu: Yok Diğer ilaçların emilmesi engellenebilir.

Kullanım Miktarı: Günlük ortalama kullanım miktarı 5 gr kurutulmuş yaprak veya 6 gr kurutulmuş köktür.

Kullanım şekli: Gargara için: İnce kıyılmış veya öğütülmüş 1 yemek kaşığı yaprak (veya 1 çay kaşığı kök) 150 ml soğuk suya konur, ara sıra karıştırılarak 1-2 saat bekletilir, süzülür, süzüntü kaynayana kadar ısıtılır. Bu su ile gün boyu gargara veya ağız yıkaması yapılır, ağızda 5-10 dakika tutulmalıdır.

Çay Şöyle Hazırlanır: İnce kıyılmış veya öğütülmüş 1yemek kaşığı yaprak (veya 1 çay kaşığı kök) 150 ml soğuk suya konur, sık sık karıştırarak 1-2 saat bekletilir, süzülür ve hafif ılıtılır. Gün boyu bu çaydan 3-4 fincan hazırlanarak içilebilir.

Uyarı: Dahilen hatmi çayı içilirken aynı zamanda başka ilaçlar alınıyorsa, ilaçların etkisini zayıflatacağı için hekime danışı1malıdır.

HATMİ AÇIKLAMA 2

Özellikleri

Haziran Ağustos aylarında pembemsi beyaz renkli çiçekler açan bir bitkidir.

Genellikle sulak çayırlar ve dere kenarlarında Avrupa, Amerika, Avustralya kıtalarında yer yer bulunan hatmi, ülkemizde de daha çok Marmara ve Akdeniz bölgeleri olmak üzere tüm Anadolu'da yaygındır.

Faydaları

* Hatminin kökünden, yaprağından ve çiçeklerinden ilaç elde edilebilir.

* En az 2 yıllık olan bitkinin, odunlaşmamış kökleri sonbaharda topraktan çıkarılır, suyla yıkanarak temizlenir, dış kabuğu soyulur, tam olarak veya parçalandıktan sonra güneşte kurutulur.

* Hatmi yaprakları mayıs ve haziran aylarında toplanır ve tozdan saklı bir yere serpilerek kendi kendine kurumağa terk edilmek suretiyle ilaç maddesi elde edilir.

* Hatminin kurutulmuş kökleri, yaprakları veya çiçekleri soğuk suda birkaç saat bırakılarak içilir.

* Gargara yapılacak ise kaynatılmalıdır

* Hatmi yumuşatıcı ve tahriş giderici etkilere sahiptir. Ağız ve boğaz iltihaplarında gastritte, öksürükten ileri gelen solunum yolu tahrişlerinde, cilt yaralanmalarında yumuşatıcı, dolayısıyla tahriş giderici olarak kullanılabilir.

* Boğaza gargara yapılacaksa içine birkaç damla oksijenli su katılması etkiyi daha da arttırır.

* Ayrıca yumuşatıcı etkisi de idrar yolları tahrişinden kaynaklanan ağrılara fayda sağlar.

* Kabız ve haricen basit yaraları iyi edici özelliği tanenden ileri gelmektedir.

HATMİ AÇIKLAMA 3

(HITML, KITMl, KITMI GÜL, GÜL HATEM)

Arapçası: Biiziir el-Haımi, El-İdris, El-Gısl, Htlmf
Farsçası: Hatrnı, Endi, Encifek
Latincesi: Aithaea officinalis

Yetiştiği Yer ve Çeşitleri: Nemli topraklarda ve ovalarda yetişir.

Kullanılan Maddesi: Kökü ve çiçekleri

Tıbbi Özellik ve Faydaları
a) Çiçekleri mor pembe, bazan da beyaz bir bitkidir. Yapraklan ise tüylüdür. Çiçekleri Temmuz ve Ağustos aylarında, kökleri ise sonbahar da toplanır ve kurutulur. Umumiyetle müsekkin olarak kullanılır.
b) Çiçekleri ve kökünden 10 gramı bir litre suda haşlanarak kullanılırsa göğsü yumuşatır, nezleyi ve öksürüğü geçirir.
c) Suyu ile gargara yapılırsa ve bu suya biraz oksijenli su ilave edilirse boğaz yollanndaki iltihapları geçirir.
ç) Rahim hastalıklarında vagina yoluyla fitil yapılıp kullanılırsa faydası görülür.
d) Sirke ile karıştırılıp vücutta ve yüzde olan lekelere sürülüp sonra güneşte oturularak ovulursa dehal lekeler geçer.
e) Bağırsaklardaki iltihaplarda hatmi ile hazırlanmış olan lavmanlar iltihabın çabuk geçmesini sağlar.
f) Tohumu yenildiğinde böbreklerdeki taşları eritip düşürür.
g) Şiddetli öksürüğe, zatürree ve kan tükürmelere faydalıdır.
ğ) Sıcaktan ve soğuktan meydana gelen ağrılara yakısı konursa ağrıyı dindirir.
h) Sirke ile kaynatıldıktan sonra ılık su ile ağız mazmaza edildiğinde, diş ağrısını dindirir.
ı) Hatminin kaynamış suyu bağırsak yaralarma şifa verir.
j) Köklerinin ve yapraklarının kaynamış suyu kulunca ve baş ağnsına, hayız sökmesine, meni artmasına, felce ve daha birçok hastalıklara fayda eder.

HATMİ AÇIKLAMA 4

(Hıtmi, Kumi, Gül hatmi)

İçindekiler: % 35 Müsilaj (kökünde) % 38 Nişasta % 10 Pektin Ham şeker Aspagin «% 7 mineraller C vitamini Licitine U~ madde

Yan Tesiri: Bilinen herhangi bir yan yoktur.

Şifası: Soğuk menşeli hastalıklara nafidir. Soğuktan kaynaklanan rahatsızlıklarda hatmi, yalnız başına ya da ıhlamur, kekik, nane gibi bitkilerle kaynatılır, balla tatlandırılıp sıcak olarak içilmeye devam edilirse, nezle, grip, balgam, öksürük gibi soğuk menşeli rahatsızlıklara nafidir. Akciğer rahatsızlıkları: Hatmi tek başına ya da biberiye, sinir otu gibi bitkilerle kaynatılıp balla tatlandınlıp ılık olarak içilmeye devam edilirse, nefes darlığı, göğüs ağrısı gibi akciger ve bronş rahatsızlıklarına nafidir. Cilt bakımı: Hatmi tohumları öğütülüp sirke ile karıştırılıp cilde sürülür, sonra güneşe gidip oturulur ve ciltteki lekeler ovulursa hamilelik sonrası ya da güneşten olan cilt lekelerini giderir. Böbrek taşları: Hatmi tohumu böbrek taşlan için faydalıdır (kaynatılıp içilir) Ağrı dindirici: Hatmi tohumları öğütulüp sirke ile kaynatılıp ağızda gargara yapılırsa diş ağrısıın dindirir. Yakı olarak başa vurulursa baş ağnsını geçirir. İltihap kurucutu Hatmi tek başına ya da kekik, papatya, meşe yaprağı gibi bitkilerle kaynatılıp, alla tatlandınlarak içilmeye devam edilirse boğaz, mide, barsak ve böbrek iltihabını kurutur. . fide rahatsızlıkları: Hatmi tek başına ya da çam yaprağı, meşe yaprağı, papatya, nane, kantarın gibi bitkilerle kaynatılıp balla tatlandınlarak aç kamına günde 23 su bardağı içilmeye devam edilirse, mide yanması, gastrit, mide ekşimesi ve uzun süre kullanılırsa ülsere faydalıdır. kabızlık: Hatmi kaynatılıp balla tatlandınlarak ılık olarak içilmeye devam edilir.

HATMİ AÇIKLAMA 5

Latince Adı: Althaea Officinalis.

Bitki: Haziran-Ağustos aylarında pembemsi beyaz renkli çiçekler açan bir bitkidir.

Yetiştiği Yerler: Genellikle sulak çayırlar ve dere kenarlarında Avrupa, Amerika, Avustralya kıtalarında bulunan hatmi, ülkemizde daha çok Marmara ve Akdeniz bölgeleri olmak üzere tüm Anadolu'da yaygındır.

Kullanılışı: Hatminin kökünden, yaprağından ve çiçeklerinden ilaç elde edilebilir. En az 2 yıllık olan bitkinin, odunlaş-mamış kökleri sonbaharda topraktan çıkarılır, suyla yıkanarak temizlenir, dış kabuğu soyulumuş olarak veya parçalandıktan sonra güneşte kurutulur.

Hatmi yaprakları mayıs ve haziran aylarında toplanır ve tozdan saklı biryere serpilerek kendi kendine kurumağa terkedilmek suretiyle ilaç maddesi elde edilir.

Çiçeklerde yapraklar gibi toplandıktan sonra temiz bir yerde tutulur.

Hatminin kurutulmuş kökleri, yaprakları veya çiçekleri soğuk suda birkaç saat bırakılarak içilir. Gargara yapılacak ise kaynatılmalıdır.

Ayrıca hatmi kökü tatlımsı lezzeti sebebiyle kamp ateşlerinde kızartılmak suretiyle veya sadece, şekerleme gibi yiyeceklerin yapımında kullanılmaktadır. Önce haşlannı.ş sonrada tereyağında kızartılmış hatmi kökü eski Romalılarda meşhur bir yemekti.

İçindeki Maddeler: Asparagin, müsilaj, pektin, nişasta, uçucu yağ ve sabit yağ, şekerler bulunmaktadır.

Tıbbi Etkiler: Hatmi yumuşatıcı ve tahriş giderici etkilere sahiptir. Ağız ve boğaz iltihaplarında gastritte, öksürükten ileri gelen solunum yolu tahrişlerinde, cilt yaralanmalarında yumuşatıcı, dolayısıyla tahriş giderici olarak kullanılabilir. Boğaza gargara yapılacaksa içine birkaç damla oksijenli su katılması etkiyi daha da arttırır.

Hatminin diğer bir etkisi idrar arttırıcı olmasıdır. Ayrıca yumuşatıcı etkisi de idrar yolları tahrişinden kaynaklanan ağrılara fayda sağlar. 50 gr. hatmi 1 lt. su içinde kaynatıIır. Günde 4 kez yarım bardak içilir.

Arı sokmalarında, yapraklarla ovulduğunda ağrı ve kızarıklık giderilir.