Yağların Sindirim ve Emilimi

Sindirim. Mideden duodenuma geçen kimusta yağlar (trigliserid, kolesterol ve fosfolipidler), başlıca pankreas salgısında bulunan enzirnlerle parçalanırlar. Mide ve ince Bağırsak salgılarmdaki lipazların önemi azdır. İnce Bağırsaklarda yağların emülsiyon haline geçmesinde serbest yağ asitleri ve monogliseritler roloynar; son zamanlarda yapılan deneyler safra asitlerinin etkisinin az olduğunu göstermiştir.

Yağlan parçalayan enzimler yağ-su ara yüzeyinde etkili olur. Pankreatik lipaz için optimum pH = 6.5 oluşumunda safra asitlerinin rolü büyüktür. Kolesterol esterleri kolesterol esterazla; fosfolipidler (örneğin lesitin) fosfolipazla; 'I'rigliseridler de lipazla uzun zincirli yağ asitleriyle kolesterol, izolesitin ve monogliseridlere parçalanırlar,

Emilim. Kısa ve orta uzunluktaki yağ asidi zincirleri, lumenden doğrudan doğruya enterositlere, oradan da kana emilirler. Uzun-zincirli yağ asitleri ve kolesterol ise lümende miçeller oluşturur. Safra asitleri pH 6-6.5 olan ince Bağırsak içeriğinde polar moleküllerdir. 2-5 mmol /l konsantrasyondan daha yoğun oldukları zaman (kritik miçel konsantrasyonu) safra asitlerinin hidrofilik uçları dışarıya gelmek üzere uzun zincirli yağ asitleri, kolesterin ve lesitin etrafında dizilerek miçeller oluştururlar. Bu miçellerin içeriği, enterosit yüzeyinden enerji tüketimi olmadan hücreye difüzyona uğrar. Safra asitlerinin entero-hepatik dolaşımı bilinmekle beraber, bu asitlerin hücreye giriş mekanizmaları bilinmemektedir. Yağ' asitleri enterosit içinde bir taşıyıcı proteine (yağ asidi bağlıyan protein) bağlanır.

Hücre içine alınmış olan yağların parçalanma ürünlerinden yeniden trigliseridler, fosfolipid, kolesterol esteleri oluşturulur.

Trigliserid ve fosfolipidlerin endoplazmik retikulumdaki sente zi sırasında asetü coenzim A, aktive edilmiş yağ asitleri ve ATP tüketilir.

Enterositlerin Golgi apareyinde yağlar, apoproteinlerle birleşerek lipoproteinlere dönüştürülür. Böylece şilomikronlar ve çok düşük dansiteli-lipoproteinler (VLDL) oluşıır. Düşük dansiteli lipoproteinler (LDL) ve yüksek dansiteli lipoproteinler (HDL) karaciğerde yapılarak kana verilir. Lipoproteinlerin dansiteleri (büyüklük ve molekül ağırlıkları) arasındaki fark bile-şimlerinden kaynaklanır. Örneğin, şilomikronlar % 85-90 trigliserid, % 6-8 fosfolipid, % 2-4 kolesterol esteri ve % 2 protein içerir. Buna karşılık VLD de çok az miktarda trigliserid daha çok protein bulunur.

Enterositlerden serbestliyen lipoproteinler villusların ortasında yer alan merkezi lenf kanallan yolu ile lenf dolaşımına geçer ve duktus torasikus ile sistemik dolaşıma katılırlar ( 408). Yağlı bir yemekten sonra kan plazmasında bulunan fazla miktardaki lipoproteinler plazmaya süt manzarasında bir bulanıklık verir: Sindirim hiperlipemisi.

Ağızdan alınan yağlardaki trigliseridlerin % 95 i, kolesterolün % 20-50 kadarı absorbe olur. Kanşık bir beslenmede günde anca ci g yağ dışkı ile atılır. Yağsız beslenmede günde, dışkıyla çıkarılan 3 g kadar yağ epitel hücrelerinden ve safradan kaynaklanır.