Spermatosel Nedir

SPERMATOSEL NEDİR

Bir epididim kistidir. Orta yaşlı erkeklerde, bunlara oldukça sıkrastlanır. Tehlikeli olmamakla beraber, aşırı büyüyüp, can sıkıcı olabilirler. Bazı vakalarda gergin ve ağrılı olduklarından, çıkartılmaları uygundur.

Spermatosel nedir ve hangi sıklıkta görülür?

Spermatosel; içinde sütümsü renkte sıvı bir madde bulunan kese şeklindeki bir oluşumdur. İçindeki sıvıda sperm bulunabildiği için “spermatik kist” olarak da adlandırılır. Testisten ayrı, testisin üst kutbuna komşu “epididim” adı verilen sperm taşıyıcı kanalda yerleşim gösterir. Erişkinlerde yapılan skrotal ultrasonografi uygulamalarında %30’lara varan oranda saptanabilmektedir.

Spermatoselin nedeni nedir?

İnsanda oluşma nedeni, kesin olarak bilinmemektedir. Nedeni ve oluşum mekanizması yalnızca farelerde araştırılmış olup, yaşlanmanın etkisiyle testisten çıkan sperm taşıyıcı kanalların ölü sperm hücreleri ile bu kanalların içini döşeyen hücrelerle tıkanması sonucunda oluştuğu öne sürülmüştür.

Spermatoselin Belirtileri ve Doğal Seyri
Sık görülmelerine rağmen, nispeten küçük olan boyutları ve kist sıvılarının mikrop öldürücü özellik göstermesi nedeniyle yıllar boyu ağrı ve iltihap gibi hiçbir belirti göstermeden kalabilirler. Kist çapı genellikle 1–2 cm.den küçüktür. Hiç büyümeden aynı boyutta kalabildiği gibi zamanla büyüyerek torbada ele gelen kitle ve nadiren de ağrı şikâyetine yol açabilir. Kistler iyi huyludur, kansere dönüşmezler ve yaşla birlikte görülme sıklığı artar. Erkek faktörüne bağlı çocuk sahibi olamayan (infertil) kişilerde saptanan spermatoselin içeriğinden elde edilen sperm, üremeye yardımcı tedavi yöntemlerinde kullanılabilmektedir.

Spermatosel Nasıl Teşhis Edilir?
Yavaş büyüyen, ağrısız kitle öyküsü ve fizik muayene ile tanı koymak genelde mümkündür. Hastalar bazen kendi kendilerine elle kitleyi hissedebilirler. Fizik muayenede spermatosel testisten ayrı, hareketli, yumuşak bir kitle olarak ele gelir ve transilluminasyon (ışık geçirgenliği) verir. Işık geçirgenliği, kitlenin sıvı ile dolu olduğunun göstergesidir. Genellikle tek görülürken bazen birden fazla sayıda kist de olabilir. Fizik muayeneye ek olarak skrotal ultrasonografi tetkiki ile tanı doğrulanabilir. Çabuk yapılabilen ve nispeten ucuz olan ultrasonografi incelemesinde iyi sınırlı, hipoekoik, düzgün konturlu, posterior akustik gölgelenme veren kistik kitle olarak tanımlanır. Tanı için başka tetkiklere gereksinim duyulmaz, bununla birlikte ultrasonografi incelemesinde şüpheli bulgular varsa gerçek tanıyı koymak için manyetik rezonans görüntüleme tetkiki yapılabilir.

Spermatosel Hastalığının Tedavisi
Küçük ve herhangi bir şikâyete neden olmayan spermatosellerin tedavi edilmesine gerek yoktur. Ağrı yakınması olan hastalara ağrı kesici ilaçlar verilebilir fakat bu ilaçlar kistleri ortadan kaldırmaz, sadece ağrıyı azaltmaya yönelik bir tedavidir. Ele gelen kitle, kozmetik görünüm bozukluğu ve ağrı gibi yakınmalara neden olan kistlerin cerrahi olarak çıkarılması önerilir. Tanısal ve tedavi amaçlı iğneyle boşaltma ve ardından kist içine ilaç verilmesinin (skleroterapi) spermatosel tedavisinde iltihap ve tekrarlama riski nedeniyle bir değeri yoktur. Ameliyat ile kasıktan veya torba üzerinden yapılan cerrahi bir kesi ile epididim ve vaz deferens denilen sperm taşıyıcı kanallara zarar vermeden spermatosel çıkartılır. Operasyon ile ilgili komplikasyonları azaltmak için mikro-cerrahi yöntemler (operasyon mikroskobu, görüntü büyütücü özel gözlükler) kullanılmalıdır. Operasyon lokal, genel, bölgesel (spinal veya epidural) anestezi altında uygulanabilir.

Spermatosel Tedavisinin Komplikasyonları
Spermatosel tedavisinin önemli komplikasyonları; hidrosel (testis etrafında sıvı toplanması), epididim ve vaz deferensin yaralanması, ameliyat bölgesinde ödem, kızarıklık ve yara enfeksiyonu gelişmesidir. Yine testis ve testisi besleyen damarlar hasar görebilir, bu durum testis iltihabı ve testisin küçülmesine neden olabilir. Torba içinde kan pıhtısı birikebilir. Bu durum torba içinde şişliğe ve ağrıya neden olabilir. Komplikasyon gelişmesi durumunda ek bir cerrahi girişim gerekebilir. Hastalığın tekrar oluşması kistin tam olmayan çıkarılmasına bağlı olabileceği gibi, gözle görülemeyen mikroskobik boyuttaki kistlerin zamanla büyümesi sonucunda görülebilir.

Ayrıca operasyon sırasında uygulanan anestezi tipine göre (genel, bölgesel, lokal) ek bazı riskler vardır. Lokal anestezik maddelere karşı alerji, yüksek doza bağlı konvülsiyon, kalp ritim bozukluğu, tansiyon düşmesi ve şuur kaybı, ağız ve dil çevresinde uyuşma ve kulak çınlamaları gözlenebilir. Spinal veya epidural anesteziler sonrası sırt ve baş ağrıları, geçici bir süre idrar yapamama, tansiyon düşmesi ve kalp ritim hızında düşe, solunum yetmezliği, epidural veya subdural hematom, menenjit, nörolojik ve kalp-dolaşım sistemi bozuklukları gelişebilir. Genel anestezi uygulanan olgularda da hava yolu hasarları (diş, çene kemiği, gırtlak ve ses telleri), hava embolisi, gözde bozukluklar (kornea sıyrığı, optik nörit) ve yine kalp-dolaşım sistemi bozuklukları olabilir.

Şişman, kontrolsüz şeker hastalığı olan ve sigara içen kişilerde akciğer ve yara iltihabı riski, kalp ve akciğer komplikasyonları, tromboz riski artmıştır.
Yukarıdaki durumlarda gelişen komplikasyona bağlı tedavi ve girişim uygulanır.

Cerrahi Girişimin Süresi ve Hastanede Kalış Süresi
Ameliyat, günü cerrahisi (hastanın operasyon günü gelip operasyondan belirli bir süre sonra aynı gün evine dönmesi) şeklinde olabileceği gibi, ameliyatın gidişatı ve anesteziye bağlı değişiklikler nedeniyle, hasta geceyi hastanede geçirip ertesi gün hastaneden taburcu edilebilir. Spermatosel tedavisinde işlem uygulayan kişi ve hastaya bağlı değişkenlik göstermekle birlikte tek taraflı hastalıkta 30–45 dakika, her iki tarafta hastalık varlığında 45–60 dakika civarındadır. Çıkartılan materyal hekim tarafından gerekli görülürse patolojik değerlendirmeye alınabilir.

Spermatosel tedavisinin sonuçları nelerdir?
Acil olmayan şartlarda yapılan ve komplikasyon gelişmeyen ameliyatlarda başarı (torbadaki kistin tamamen çıkarılması) oranı %90’ın üzerindedir. Operasyon sonrasında komplikasyon gelişen ve çocuk sahibi olmayan yada ileride çocuk sahibi olmak isteyen erkeklerde uzun dönemde kısırlık sorunları ortaya çıkabilir.

Tedavi sonrası dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir?
Spermatosel operasyonu sonrası genellikle evde 1 günlük dinlenmeden sonra günlük işler yapılabilir. Cilt için vücut tarafından emilen dikiş materyali kullanıldığından yaklaşık 7 gün sonra dikişler kendiliğinden erir, bu nedenle dikiş aldırmak gerekmez ve bu süre sonunda banyo yapılabilir. Operasyon sonrası torbanın yukarıya kaldırılıp desteklenmesi için hastaya genellikle suspansuar külot giydirilir ve bu külotun en az bir hafta devamlı giyilmesi tavsiye edilir. Genellikle operasyon sonrası bir hafta koruyucu antibiyotik, ağrı ve inflamasyon için analjezik-antiinflamatuar ilaç tedavisi verilir ve hastanın bunları ağızdan kullanması önerilir. Yaklaşık iki hafta sonra cinsel ilişkiye girilmesine ve dört hafta sonra ağır aktivitelere ve spor aktivitelerine izin verilir. Operasyondan 7–10 gün sonra yara yeri iyileşmesi ve iltihap kontrolü açısından, 3 ay sonrada genel kontrole gelinmesi önerilir. Daha sonra tedavi sonrası rutin bir izleme gerek yoktur.