Yağlar Hangi Besinlerde Bulunur?

09-04-2015 --
0 Yorum

Yağlar hangi besinlerde bulunur?

•Tereyağ
•Margarin
•İçyağ (Et, Sakatat)
•Süt ve süt ürünleri (süt - peynir - yoğurt - krema - kaymak - dondurma)
•Hindistan cevizi
•Palmiye yağı
•Kakao yağı
•Kümes hayvanlarının derisi
•Yumurta sarısı
•Marketlerde satılan özel işlem görmüş yiyecekler, örneğin bisküviler ve kekler raf ömürlerini uzatmak için çoğunlukla doymuş yağla yapılırlar
•Doymuş yağlar, tercih edilmemesi gereken besin maddeleri arasında yer alırlar çünkü sağlığa son derece zararlıdırlar
•Doymuş yağlar vücutta kolesterolün yükselmesine neden olur Bu da kalp hastalığı riskini artırır

Ne işe yararlar?

-Yağlar vücuda, aynı miktardaki karbonhidrat ve proteinlerin 2 katından fazla enerji verirler 1 gram yağ, 9 kilokalori enerji sağlar
-Özellikle balık ve su ürünlerinde bulunan yağlar, retina ve beyin gelişimi için gereklidir Kalp ve damar hastalıklarını önlemek için bu besinlerde bulunan Omega 3 yağı, daha fazla tüketilmelidir
-Vücut için mutlaka gerekli olan elzem yağ asidi, zeytinyağı ile alınır
-A, D, E ve K vitaminlerinin vücutta kullanılmasını sağlarlar
-Derinin altında bulunan yağ tabakası, vücut ısısının kaybını önler
-İç organları çevreleyerek, onları dış etkenlerden korurlar
-Midenin boşalmasını geciktirerek, tokluk hissi verirler
-Östrojen ve testesteron hormonunun yapısında bulunurlar Yeterince yağ alınmazsa, salgılanma bozulur
Vücudun yağa ne kadar ihtiyacı vardır?
Tükettiğimiz yağlar, görünür ve görünmez olarak ikiye ayrılır Tereyağı, sıvıyağ gibi yağlar görünür yağlar iken; et, süt gibi daha çok hayvansal kaynaklarda bulunan yağlar görünmez yağlardır Vücuda alınan yağların yarısı, görünmez yağlardan oluşur
Sağlıklı bir bireyin alması gereken yağ miktarı, kilosu, boyu gibi kişisel özelliklerine göre belirlenir Genel olarak günlük alınan enerjinin yüzde 30’u yağlardan karşılanmalıdır Buna göre herkes 1 gram yağın 9 kilokalori olduğunu unutmadan, kendi kişisel özelliklerine göre tüketeceği yağ miktarını düzenlemelidir

Yağlar Nedir?

Yağlar, bitkisel ve hayvansal yapı maddeleri ve enerji deposu maddelerdir. Beslenme fizyolojisi açısından en önemlileri trigliseritler (katı ve sıvı yağlar), fosfolipitler (örn.: lesitin) ve kolesteroldür.

Yağların Yapısı

Trigliseritler ve fosfolipitler gliserolünyağ asitlerine bağlanmasıyla oluşur. Trigliseritlerde üç alkol grubu, fosfolipitlerdeyalnız iki alkol grubu yağ asitleriyle bağlıdır (A). Biyosentezyolunun zorunlu sonucu olarak yağ asitlerinde daima çift sayılı C atomları bulunur. Bu asitler, zincirin uzunluğuna ve çift bağların sayısı, konumları ve dizilişlerine bağlı olarak çeşitlilik gösterir.

Yiyeceklerde en çok 16 ila 20 C atomlu zincirden oluşan yağ asitleri bulunur (B). Yeni kısa yazılış biçimiyle zincirin uzunluğu. çift bağların sayısı ve çift bağın zincir sonuna (omega-C atomu) göre konumu parantez içinde yazılır. Buna göre örn. yağ asidinde (18:1. omega-9) 18 karbon atomu ve 9. karbon atomunda çift bağ bulunur. Enerji metabolizmasında trigliseritler tamamen ayrışıp karbondioksite ve suya dönüşür. Kolesterol halka biçimli biryağ alkolüdür. Enerji sağlamaz.

Yağların İşlevi

Trigliseritler yağ dokusunda depolanır ve vücut yağının 9690'ını oluşturur. Öncelikle enerji deposu ve ısı yalıtkanı olarak görev yaparlar (C). Yağ, tüm besinler arasında en yüksek enerjiyi sağlayan (9.3 kkal/28 jul/ g) ve çok az miktarda su içerdiği için depolanması sırasında en az yer kaplayan maddedir. Fosfolipitler bjyolojik membranların ana öğeleridir. Suya direnç gösteren yağ asitleri asıl membranı oluşturur.Doymamış yağ asitleri bir veya daha çok sayıda çift bağ içerir. Beslenme fizyolojisi açısından önemleri büyüktür

Linoleik asit (18:2) elzemdir (örn. ayçiçeği ve mısırözü yağında). Araşidonik asit in (20:4) oluşmasını sağlar. Hücre membranlarının esnekliğini sağlayan bu asit aynı zamanda önemli aracı maddelerin (prostaglandinler ve lökotrienler) sentezinin hammaddesidir. Balık yağında bulunan eikosapentaenoik asit (20:5, omega-3) ve dokosaheksaonik asit (22:6, omega-3), yağ metabolizmasına ve yangılı hastalıklara sağladıkları olumlu etkilerle ve trombozkoruyucu özellikleriyle önem kazanmışlardır. Kolesterol, biyolojik membranların dengeleyici bileşeni ve steroid hormonların (östrojen v.b.) sentezi için hammadde olarak görev yapar. En önemli ayrışım maddeleri safra asitleridir

Günde yaklaşık 1000 mg kolesterol vücut tarafından üretilir, yaklaşık 500 mg da gıdayla alınır.Yağ MetabolizmasıTrigliseritler ve fosfolipitler, lipazlar tarafından kısmî olarak parçalandıktan sonra bağırsak hücreleri tarafından hemen hemen tamamjyla emilir. Kolesterolün 9620 ila 9680'i emilir. Yağlar bağırsak hücrelerinde yağ bağlayıcı proteinlerde (lipoproteinler) toplanıp mikroskopla görülemeyecek küçüklükte yağ damlacıkları (şilomikronlar) halinde kana verilerek karaciğere ve yağ dokusuna taşınırlar. Karaciğer, yağ metabolizmasının merkezî düzenleme organlarındandır. Burada fazla karbonhidratlardan ve proteinlerden trigliseritler oluşturulur: trigliseritler yağ dokusunda depolanır. Karaciğer, enerjiye gereksinim duyulduğunda trigliseritleriyağ dokularından alır. Yiyecekle alınan kolesterolün az olması durumunda kolesterol sentezi karaciğer tarafından artırılır. Yağlar, kanda taşınmaları için lipoproteinlere bağlanır. Bunlar, yoğunluklarına göre sınıflanır (yüksek yağ oranı = düşükyoğunluk). Karaciğer, trigli- seritleri ve kolesterolü very low density lipoprotein ler'e (çok düşük yoğunluklu lipoproteinler. VLDL) bağlayarak kana verir. Trigliseritler burada ayrılıp enerji kaynağı olarak dokuya verilir. Geriye kolesterol zengini (olumsuz özellik) low density lipoproteinler (düşükyoğunluklu lipoproteinler. LDL) kalır. Kolesterolün dokulardan karaciğere geri taşınması high density lipoproteinler (yüksekyoğunluklu lipoproteinler, HDL: D) üzerinden gerçekleşir. HDL böylece kan- kolesterol düzeyinin düşmesini kolaylaştırır.

Beslenme Filolojisi Açısından Önemi

Günümüzde enerji gereksiniminin 9640-50'si yağlardan, büyük ölçüde de hayvansal yağlardan karşılanmaktadır: bu durum hiperlipidemi (-* s. 139) ve fazla kilo oluşumunda rol oynamaktadır. Ancak yağlar aynı zamanda yağda çözünen vitaminlerin (vit. A, E, D, K) ve elzem (temel) yağ asitlerinin taşıyıcısı ve tat maddelerinin aktarıcısı olarak da görev yapar.