Trıchınella Spiralis Nedir?
Trıchınella Spiralis Nedir? : Eş adlar : Trichina spiralis, trişin.Trichinella spiralis, aslında farelerin bir parazitidir. Bununla beraber ayı, domuz, kedi, köpek ve insanda da bulunur. Bütün dünyada domuz etinin sık yendiği ülkelerde, özellikle Amerika Birleşik Devletlerinde ve Avrupada ender olmayarak rastlanan bir helminttir. Asya ve Afrikada pek bulunmaz.
Morfoloji ve evrim
Erkek 2 mm boyunda ve 0,04 mm enindedir. Çok ufak olduğundançıplak gözle görülemez. Arka ucunda iki büyük papilla vardır. Dişi 3 mm kadar uzunlukta ve 0,06 mm enindedir; vivipardır, yani doğrudan doğruya embriyon doğurur. Vulvası ön uca yakın bulunan dişi iki ay kadar canlı kalabilir ve bu sürede çok sayıda embriyon doğurur.Yeni doğmuş olan kurtçuk 0,1 mm boyunda ve 5/ı enindedir. Kaslarda yerleştiği zaman da hemen hemen aynı büyüklüktedir.
Trichinella spirulis’in evriminde diğer birçok helmintden farklı olan özellik hem erişkin helmintin, hem de kurtçuklarının aynı konakta bulunmasıdır. Vücudunda kurtçukları taşıyan bir canlıyı yiyen sağlam birkonağın ince barsağında serbest kalan kurtçuklardan 24 saat içinde erişkin erkek ve dişiler meydana gelir. Bunlar, barsak mukozasına yapışık olarak bulunurlar. Çiftleşmeden sonra erkekler ölürler. Barsak duvarında, mezenter lenf düğümlerinde yerleşen dişiler buralarda kurtçukları doğururlar. Altı haftalık bir sürede her dişinin 1500 e varan sayıda doğurduğu ve bazıları dışkıyla çıkabilen kurtçukların çoğu önce lenf ve kan dolaşımı yoluyla bütün vücuda dağılır.
Bununla beraber, yalnız çizgili kaslarda, özellikle diyafrağma, dil, larinks, karın duvarı ve göğüs kaslarında yerleşenler büyürler ve iki hafta kadar sonra bulaştıncı olurlar. Kas trişinleri adı verüen bu kurtçuklar 1 mm kadar boya erişirler ve vücutları kendi üzerine kıvrılır. Etraflarını çeviren elips şeklinde bir kapsül vardır. Çoğunlukla bir yıl içinde kireçleşen bu kurtçuklar bazen de yıllarca canlı kalabilirler; hatta 30 yıl sonra canlı olanlar bildirilmiştir. Ender olarak bir kapsülde birden fazla kurtçuk bulunabilir. Konak organizma bunların bulunduğu etleri yediği zaman, kapsül midede enzimler tarafından eritilir. Barsaktaki kurtçuklar gelişerek erişkin Trichinella spiralis haline geçerler.
Patogenez ve klinik belirtiler
Barsakta yerleşen erişkin helmintin etkisiyle barsak mukozasındaki hemorajiler, ödem ve yaralanma sonucunda bir enterit meydana gelebilir. Bununla beraber, ishal ve bulantı, kusma gibi belirtiler genellikle hafiftir.Kurtçuklar vücuttaki göçleri sırasında akciğerden geçerken bu organda hemorajilere, ödeme ve infiltrasyona neden olduğunda pnömoni belirtileri görülür. Göç esnasında ateş yükselmesi, baş ağrısı, terleme, yüzde ödem ve deride dökmeler bulunabilir.
Trichinosis (trichinelliasis) adı verilen klinik tabloda patolojik değişikliklerden çizgili kaslara ait olanlar ön plandadır. Kurtçuk tarafından tutulan kaslarda bir miyozit oluşur. Bu kaslarda ağrı, duyarlık vardır, hastanın ateşi yükselir. Kurtçuk kalp kasında yerleştiğinde, bazen elektrokardiyogram ile de saptanabilen, fakat geçici olan patolojik değişmeler meydana çıkar. Çok ender olarak merkez sinir sisteminin tutulmasıyla meninjit ya da ensefalit belirtileri görülebilir. Gözde yerleşme durumunda, bu organ için özel belirtilerden önce göz dışı ödem belirir ve bu, tanıda yardımcı olur.
Hastalarda lökositoz, özellikle bazı vakalarda % 90 a kadar yükselen eozinofili vardır. Vakaların ağırlığı ya da hafifliği, bireyin vücut direncine, helmint sayısına ve tutulan dokularm önemine bağlıdır.
Tanı
Klinik belirtiler birçok hastalıkları akla getirebilir ve bunlara dayanarak kesin tanı başarılamaz. Domuz eti yiyen bir hastada eozinofili ve miyozit varsa kuşku duyulabilir. Parazitoloji laboratuvarında tanı için, dışkıda erişkin ya da kurtçuk şeklindeki Trichinella spiralis aranabilir. Bunların görülmesi olanağının en fazla olduğu zaman infeksiyonun ikinci haftasıdır, ishalli hastalarda bu incelemeden olumlu sonuç almak daha çok olasıdır. Kurtçukların kan, beyin omurilik sıvısı, safra ve eksudalar gibi muayene maddelerinde bulunabilmesi çok defa olanaksızdır. Bu bakımdan tanıda en fazla olumlu sonuç kas biyopsileriyle alınabilir. Alınan kas parçası iki lam arasında ezilerek mikroskopta incelenebilir veya deney tüpünde yapay olarak sindirildikten sonra bu inceleme yapılır. Kurtçuklar ancak bir ay kadar sonra belli bir büyüklüğe vardıklarında mikroskopla bulunabilirler.
İndirekt tanı yöntemleri de tanı için faydalı olmaktadır. Bunlardan en çok kullanılanlar, kurtçuklardan hazırlanan özel antijenler ile uygulanan presipitasyon, lamda yapılan flokülasyon ve kompleman birleşmesi deneyleridir. Deri içine özel şekilde hazırlanan antijen (trichinellin) şırıngasıyla uygulanan allerjik deneyin de tanıda yeri olduğu bildirilmektedir.
Tedavi
Trişinoz (trichinosis) tedavisi için etkili özgül ilaçlar yoktur. Erken vakalarda barsaktaki erişkin Trichinella spiralis’e karşı müshiller ve genellikle etkisiz kalan antihelmintik ilaçlar denenebilir. Tiabendazol veya dietilkarbamazinin etkili olabileceği yazılmıştır. Ender yakalanabilen, henüz erişkin şeklin gelişmediği hastalarda bağışık serumlar verilerek bu gelişme önlenmeye çalışılabilir. Son yıllarda ufak dozlarda böbrek üstü bezi hormonlarının faydalı olabileceği ileri sürülmektedir.
Epidemiyoloji
Trichinella spiralis, genellikle yaşamını fareler arasında geçiren bir helminttir. Fareleri yiyen domuz, tilki, ayı gibi hayvanlar da helminti ve kurtçuklarını vücutlarında taşıyabilirler. Çiğ ya da iyi pişmemiş infekte domuz etlerini yemekle insana bulaşma olur. Trişinoz vakalarına kış aylarında daha çok rastlanır. Ender olarak anne kamındaki çocuğa bulaşabildiği bildirilmiştir.KorunmaYenecek olan domuz etlerinin kontrol edilmesi, iyice pişirilmesiyle korunma sağlanır. Toplum, hastalığın bulaşması ve tehlikeleri hakkında uyarılmalıdır.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
