Opısthorchıs Felıneus Nedir?
Opısthorchıs Felıneus Nedir? : Eş adlar : Opisthorchis tenuicollis, Distoma tenuicollis, Distoma felineum, Distoma sibiricum.Dünyanın birçok yerinde daha çok kedilerin safra yollarında, karaciğerinde ve ender olarak pankreaslarında rastlanan Opisthorchis feli- neus’un, özellikle Polonya, Prusya ve Sibiryada insanda da safra yollarında yerleşerek hastalık (opistorkiyaz, opistorchiasis) yapabildiği bildirilmiştir. .
Morfoloji ve evrim
Opisthorchis felineus ortalama 1 cm uzunluğunda, 2 mm genişliğinde, lanset şeklinde, kırmızımsı renkte yarı saydam bir trematoddur. Hel- mintin birer ağız ve karın çekmeni vardır. Ön ucunda ağız çekmeninin çevrelediği ağız yer alır. Bunu yutak, kısa bir yemek borusu, sağ ve sol tarafta kör olarak sonlanan barsaklar izler. Vücudun arka kısmında çıkartı kesesi, ardarda duran loplara ayrılmış iki testis ve ufak bir yumurtalık bulunur. Kıvrıntılı borular şeklinde olan uterus karın çekmeninin hemen önünde genital atriuma açılır. Opisthorchis felineus yumurtası oval, bir ampul şeklinde olup, 30xl2;u büyüklüğünde ve kapaklıdır; sarımsı kahverengidir. Kapağın bulunduğu ucun aksi yönündeki alt ucunda kabuğun bir çıkıntı yapacak şekilde hafif kabarık olduğu görülür. Yumurta, içinde asimetrik yapıda mirasidyum gelişmiş olarak, dışkıyla çıkarılır.
Dışkıyla çıkarılan ve mirasidyum taşıyan yumurtalar sularda yaşayan belirli yumuşakçalar tarafından alınırsa bunların vücudunda önce sırayla sporosist ve redyalar meydana gelir. Daha sonra yumuşakça dokularında 0,1 mm büyüklüğünde ve kendinden daha uzun bir kuyruğu olan serkaryalar görülür. Bunlar, suya geçerek belirli türlerden balıklar tarafından yutulunca balığın kaslarında bir ay içinde kuyruklarını kaybederler, etraflarını bir kist çevirir ve böylece metaserkarya haline dönüşürler. Son konaklar bu balıkları çiğ ya da az pişmiş olarak yiyince kurtçuk duodenumda açığa çıkarak safra yollarına geçer ve 3-4 hafta içinde gelişerek erişkin helmint meydana gelir.
Patogenez ve klinik belirtiler
Safra yollarında binlerce Opisthorchis felineus yerleşerek karaciğer hücrelerini tahrip edebilir. Safra yollarında iltihaba ve giderek fibroz oluşmasına neden olabilir. Bunun sonucunda ağır klinik belirtiler meydana gelir. Çok sayıda helmintin etken olduğu böyle vakalarda sanlık, kaşeksi gözlenir. Pek çok sayıda helmint toksemi belirtilerine yol açabilir; titremeler, kramplar, mental depresyon görülebilir. Ayrıca, bazı vakalar basınç sonucu hücrelerin nekrozuyla siroza kadar ilerleyebilir. Kolesistiti ve pankreatiti taklit eden opisthorchiasis felineus vakaları vardır.
Bazen helmintin yumurtalarının nüvesini oluşturduğu taşlar meydana gelebilir. Vücudunda birkaç yüz Opisthorchis felineus taşıyan hastada safra yollarında kalınlaşma, karaciğer parenkiminde atrofi olabilir. Bu durumda, bulgu olarak hepatomegali ve ödem bulunur. Az sayıda, örneğin 40-50 helmint ile meydana gelen vakalarda değişiklikler hafiftir, dolayısıyla klinik belirtiler genellikle yoktur.
Tanı
Kesin tam için, tipik yumurtaların hastanın dışkısında veya sonda ile duodenumdan alman muayene maddesinde görülmesine çalışılır.
Tedavi
Kas içine nitrofurantoin şırıngasıyla ya da ağızdan jansiyan moru (7 gün süreyle günde 30 mg lık 3 draje) veya klorokin kullanılarak bazen iyi sonuç alınabilir. Timol de tedavide faydalı olabilir. Erişkin için doz, birer saat arayla dört defa 1 gr dır. Gerekirse bir hafta sonra tekrarlanır.
Epldemiyoloji
Opisthorchis felineus’un asıl son konakları kedi, köpek, domuz, tilki gibi balık yiyen hayvanlardır. Bu rezervuarların dışkısıyla kirlenen sular bulaşmada rol oynar. Helmint insana pişmemiş ya da az pişmiş balıkların yenmesiyle bulaşır. Yurdumuzda kedilerde varlığı saptanmıştır. Avrupanm çeşitli ülkelerinden insandaki vakalar bildirilmiştir. Doğu Prusyada ve Rusyada Tomsk ve yakınlarında insanlarda Opisthorchis felineus’a pek sık rastlanır, hatta ikinci bölgede bazı toplumlarda sıklığın % 81 e kadar yükseldiği bildirilmiştir. Uzak Doğuda Clonorchis sinensis’- in bulunmadığı bölgelerde opisthorchiasis vakalarına rastlanmıştır.
Korunma
Tatlı su balıklarının iyice pişirilmeden yenmemesi, dışkıyla suların kirlenmesinin önlenmesi gerekir.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
