Jüvenil Artrit

Jüvenil Artrit

Artrit eklem iltihaplanması anlamına gelen bir kelimedir; ağrı, şişme, sertlik hissi, ve eklemlerde hareket kaybına neden olmaktadır. Artrit kelimesi 100'den fazla romatizmal hastalık için kullanılan genel bir terimdir. Bu tür romatizmal hastalıklar da artrit gibi ağrı, şişme ve kaslarda, tendonlarda ve kemiklerde sertlik hissine yol açabilir. Bazı romatizmal hastalıklar iç organlar gibi vücudun diğer bölgelerini de etkilemektedir. Çocuklarda, tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi, artritin çeşitli türleri görülebilir; ancak artritin çocuklar arasında en sık görülen türü "jüvenil artrit" adı verilen çocukluk çağı artritidir.

Ulusal Sağlık Enstitüsü'ne göre, jüvenil romatoid artrit (JRA) 16 yaşından küçük çocuklarda 6 haftayı aşkın bir süre eklem yangısı ve eklem sertliğine neden olan bir artrit türüdür. Yangı kızarıklığa, şişmeye, eklemlerde sıcaklık hissine ve acıya neden olmaktadır. Ancak JRA hastası olan çocukların bir kısmı hastalığa rağmen hiçbir şikayette bulunmamaktadır. Eklemlerdeki yangı nedeniyle hastanın hareketliliği azalabilir. Doktorlar kanda bulunan ya da eksik olan antikorların cinsine ve hastada görülen belirtilere göre, artrit vakalarını 3 gruba ayırmıştır. "Pauciartiküler" artrit adı verilen hastalık JRA'nın en sık görülen türüdür. Bu hastalık diz gibi büyük eklemleri etkilemektedir. 8 yaşın altındaki kızlarda genellikle bu tip artrit vakaları görülmektedir. Birçok çocuk ergenlik çağına adım atana kadar Artrit probleminin olduğunu fark etmez. Ancak artrit göz sorunlarına da yol açar ve bazı göz sorunlarının varlığı artriti işaret edebilir.

JRA hastası olan insanların %30'u "poliartiküler" artrit sıruflandırması içinde yer almaktadır. Poliartiküler artritte 5 ya da daha fazla sayıda eklem hastalanmış-tır. El ve ayaklardaki eklemler gibi küçük yapılı eklemlerin hastalığı bu grupta yer alır Poliartiküler artrit daha büyük yapılı eklemleri de etkileyebilir. Poliartiküler JRA genellikle vücudun her iki kısmında yer alan eklemleri etkiler. JRAhastalığı "sistemik" türü eklemlerde şişmenin yanı sıra ateşe, açık pembe kızarıklara ve kalp, karaciğer, dalak ve lenf bezleri gibi iç organların fonksiyonlarının bozulmasına yol açabilir. Doktorlar bu durumu "Still" hastalığı adıyla anmaktadır. Still hastalığı yüksek ateş, geçici somon rengi döküntüler ve artrit ile karakterize olan ancak nedeni tam olarak anlaşılamamış bir hastalıktır. IRA hastası çocukların %20'si sistemik IRA sınıflandırması içinde yer almaktadır. Bu çocuklardan bazılarının eklemlerinde artrit oluşabilir ve durumları çok ciddi bir hal alabilir. Bu tür sorunlar ergenlik öneminde bile devam edebilir.

"Çocuk romatoid artriti" ve "erişkin romatoid artriti" arasındaki en önemli fark çocuk romatoid artritinin zaman içinde geçmesi, erişkin romatod artritinin belirtilerinin ömür boyu görülebilmesidir. Yapılan çalışmalardan çıkan sonuçlar, hasta olan çocukların yarısından fazlasında IRA belirtilerinin geçtiği ve erişkinlik döneminde devam etmediği yönündedir. Erişkinlerde görülen romatoid artritin tersine, IRA kemik gelişimini ve çocukların büyümesini etkiler.

IRA bağışıklık sistemi fonksiyonlarının bozulması ile birlikte ortaya çıkmaktadır. Bu durumda vücut bazı hücrelerini ve dokularını "yabancı" olarak algılar. Bu durumun sonucunda vücutta kızarıklık, ateş, ağrı ve şişme görülmektedir. Doktorlar bağışıklık sisteminde ortaya çıkan bu durumun nedenini henüz açıklayamamaktadır ancak sorunun genetik kaynaklı olabileceği düşünülmektedir. Çocuğunuzun IRA'ya karşı bir eğilimi varsa, virüs gibi herhangi bir dış etken bile bu hastalığı tetikleyebilir.

lRA'nın bilinen bütün türlerinde yaygın olarak görülen belirtilerin arasında kas şişkinliği, ağrı ve gündüzleri özellikle hastanın yeni uyanıp yataktan kalktığı sırada hissettiği eklem sertliği yer almaktadır. Eklem ağrıları hastanın rahatça hareket etmesini engelleyebilir. Ancak birçok IRA hastası çocuğun eklem ağrısı çekmediği gözlemlenmektedir. lRA'nın gözlemlenebilen en erken belirtisi hastanın özellikle de uyandıktan sonra topallamaya başlamasıdır. Bunun nedeni dizlerdeki eklemlerin hastalıktan etkilenmesi olabilir. Eklem ağrılarının yanı sıra eklem yerlerinde görülen pembe renkli şişkinlikler de hastalığın habercisidir. Ateş, hastalığın en çok bilinen bir başka belirtisidir. Kızarıklar ve ateş birdenbire ortaya çıkabilir, aniden ortadan kaybolabilir. Sistemik lRA'nın da kızarıklara neden olduğu bilinmektedir. Pauciarticular IRA hastası olan çocuklarda gözde yangı ve iltihaplarıma görülebilir. Birçok vakada, belirtiler kendiliğinden geçer ancak nüksedebilir. lRA'nın seyri çocuktan çocuğa değişebilir. Bazı çocukların gelişimi bu hastalık nedeniyle yavaşlayabilir.

JRA İçin Önerilen Modern Tıp Tedavileri

Doktorlar şişkinliklerin giderilmesini, hasta olan eklemlerdeki hareketin eski haline gelebilmesini, ağrıyı dindirmeyi ve olası bir komplikasyonu önlemeyi amaçlamaktadır. Tıp literatüründe NSAlDs kısaltması ile bilinen nonsteroid antienflamatuar ilaçlar (örneğin, ibuprofen, naproxen ve hatta aspirin) hastalığın tedavi aşamasında kullanılmaktadır. Bu ilaçlarla herhangi bir gelişme kaydedilemezse, DMARDs kısaltması ile bilinen hastalığın seyrini değiştirebilecek nitelikte olan antiromatizmal ilaçlara başvurulmaktadır. Hidroksiklorokin, sülfazalazin, d-penisilamin ve metotrekzat, "DMARDs" türü ilaçlardandır. Özellikle de metotrekzat'ın kullanımı çocuklar arasında yaygındır, Kronik JRA hastası olan çocuklarda kortikosteroid türü ilaçlar kullanılmaktadır. Prednizon bu türden bir ilaçtır. Kortikosteroid ilaçlar ağır belirtilerin görülme olasılığını azaltmaktadır. Fizik tedavisi JRA hastası olan çocukların tedavi planının bir parçası haline gelmiştir.

Doğal Sağlık Tedavileri

• Homeopati alanında uygulanan tedaviler artrit tedavisinde olumlu sonuçlar doğurmaktadır. Homeopati alanında uygulanan artrit tedavileri uzun zaman alabilir. Ancak aşağıdaki tedavi türlerinin kısa süreli etkileri de görülebilir:

• Çit kökü adı verilen bitki şişmiş ve açık kırmızı renkli eklemler için kullanılabilir.

• "Narin acı çiğdem" adlı bitki sıcak havalarda daha belirgin hale gelen JRA'yı hafifletir.

• Açelyaya benzer bitki olan "hododendron'' rüzgarlı havalarda daha da şiddetli bir hal alan belirtilerin hafifletilmesi için uygundur.

• "Rhus Tox." adlı madde ağrı, sertlik gibi belirtilerin gerek istirahatten sonra harekete geçince gerek soğuk ve nemli havalarda hareket edince daha da belirginleşen belirtilerin giderilmesi için uygundur.

• Rüzgargülü bitkisi bir eklemden diğerine kayan ağrılar için uygundur.

• Balarısı bitkisi ağrıyan eklem yerlerinde hissedilen ateş hissini dindirir.

• Çocuğunuza aşı yapılmışsa, aşının zararlı etkilerinden korunmak için sertifikası Sağlık Bakanlığı'nca onaylanmış bir homeopati uzmanına gidiniz.

• Geleneksel Çin terapileri vücudun dengesini korumak amacıyla bitkileri ve akupunktur yöntemini kullanmaktadır. Artrit tedavisinde geleneksel Çin terapileri uygulanabilir. Geleneksel Çin terapilerini uygulayan uzmanlar, eklem ağrısının nem ve soğuktan kaynaklandığını düşünmektedir. Bu vücudun belirli bölgelerinin nem ve soğuk etkisi ile istila edildiği ve uygulanacak olan tedavinin vücudun bu bölgelerini hedeflemesi anlamına gelmektedir.

• Akırkarha ya da koyungözü olarak bilinen ve homeopati alanında "feverfew" adıyla anılan bitki artrit tedavisi için uygundur.

• Keçisakalı, beyaz söğüt ve kereviz tohumu artrit tedavisinde kullanılan diğer bitkilerdendir. Homeopati uzmanlarının hazırladığı içerikler verilen tavsiyelere göre kullanılır. Bu nedenle sertifikası Sağlık Bakanlığı'nca onaylanmış olan bir homeopati uzmanına gitmeniz bitkisel tedavileri doğru ve zararsız bir şekilde kullanmanızı sağlayacaktır.

• Sibirya ginsengi romatoid artrit tedavisinde kullanılmaktadır.

• Ağır bacaklar, varisli damar gibi damar problemlerini tedavi eden ürünlerde kullanılan aktif maddeleri içeren bir bitki türü olan ve homeopati alanında "cypress" olarak bilinen servi bitkisinin yağı detoks etkisine sahiptir. Limon ve servi yağlarını banyoda ve masajda kullanabilirsiniz. Bu şekilde vücuttaki zehirin atılmasını da sağlarsınız. Bu yağlar çok güçlü yağlar olduğundan çocuklar için kullanımı uygun değildir. Ancak 6 yaşın üstündeki çocuklar için her iki yağdan da küçük birer damla kullanmanız çocuklarda görülen IRA belirtilerini hafifletecektir.

• Papatya ve lavanta yağları antienflamatuar ve ağrı kesici etkileri sayesinde masaj ve kompres yoluyla hastayı rahatlatır.

• Okaliptüs artritli bölgede kan dolaşımını düzenler ve sertliği azaltır.

• A, C ve E vitaminleri ile selenyum gibi antioksidanların artrit üzerinde olumlu

etkisi kabul edilmiştir. C Vitamini antienflamatuar etkisi nedeniyle ağrıyı keser ve vücuda zarar veren radikallere karşı güçlü bir savaşçı gibi roloynar. Çocuğunuzun beslenme sisteminde, adı geçen vitaminlere yeteri ölçüde yer verin ve gerekiyorsa vitamin takviyesi kullanın.

• Bağışıklık sistemi alerji nedeniyle bile güçsüzleşebilir. Be nedenle çocuğunuzun beslenme sistemine hangi yiyecekleri dahil edip etmemeniz gerektiği konusunda önemli kararlar alın.

• Bağışıklık sisteminin güçsüzleşmesi sonucunda ortaya çıkan bir hastalık, bağışıklık sisteminin harekete geçirilmesi ile yenilebilir. Bu nedenle çocuğunuzun bağışıklık sistemini harekete geçirecek önlemler alın.

• Bağışıklık sistemi sorunlarının bir nedeni de sızıntılı bağırsak sendromudur. Bu

nedenle çocuğunuzun sızıntılı bağırsak sorunu olup olmadığını tespit edin.

• Çuha çiçeği yağı artrit ile mücadeleyi hızlandıran ve kolaylaştıran bir yağdır.

Yapılan bir çalışmada, artrit hastalarının %60'ının çuha çiçeği yağı tedavisinin

sonucunda ilaç almayı bıraktığı görülmüştür. Bu çalışmaya denek olarak katı-lan hastaların %25' i ise çuha çiçeği yağı sayesinde artrit ilaçlarının dozunu yarıya indirmiş ve bu şekilde ilaçların yan etkilerini hafifletmiştir.

• Balık yağı da artrit tedavisinde kullanılabilir. Birçok çalışma balık yağı haplarının gergin kaslar ve sabahları eklemlerde hissedilen gerginliğe iyi geldiğini göstermiştir.

• Ananas bitkisinden elde edilen ve protein sindirici bir enzim olan "bromelain" tümör oluşumu ve gelişiminde önemli roloynayan ardaki-donik asitten türeyen prostaglandis üretimini düzenleyerek proteinlerin vücut tarafından sindirilmesini kolaylaştırmaktadır.

• "Amino şeker" olarak sınıflandırılan glükozamin tırnak, tendon, deri, göz, kemik, kıkırdak ve kalp kapakçıklarının oluşumunda önemli roloynamaktadır.Glükozamin artrit tedavisinde de olumlu sonuçlar vermektedir. Takviye ltaplar şeklinde satılan glükozamin hapları alerjiye de iyi gelmektedir. Glükozamin kullanımı çocuklar için de uygundur, ancak her homeopati ürününün ve şifalı otların kullanımı gibi glükozamin de sertifıkası Sağlık Bakanlığı tarafından onaylanmış olan bir doğal sağlık uzmanının gözetimi ve denetimi altında kullanılmalıdır .

• Biber, patlıcan, domates ve beyaz patates tüketiminden kaçınmaya çalışın. Bu" sebzeler "solanin" adı verilen bir madde içerdiklerinden bazı artrit hastalarına dokunabilir. Artrit hastaları genellikle solanin maddesine karşı hassasiyet göstermektedir çünkü bu madde kaslardaki enzimlere müdahale edici bir etkiye sahiptir ve ağrıya neden olabilir.

• IRA hastası çocukların doku onarımım hızlandırmak için "serbest amino asit" killianmaları tavsiye edilmektedir. Arnino asit ancak ehil bir doğal sağlık uzmanın denetiminde kullanılmalıdır.

Faydalı terapiler

Homeopati, herbalizm, geleneksel Çin tıbbı, akupunktur, besin terapileri, refleksoloji, ve hipnoterapi IRA hastalığı için uygun görülmektedir. Bağışıklık sistemini güçlendiren her türlü terapi ve stresi azaltan tedaviler de IRA tedavisinde kullanılabilir.

Evde yapabilecekleriniz

• Eklem deformasyonunu önlemek ve ağrıları hafifletmek için yapılabilecek en önemli şey düzenli egzersizdir. Artrit nedeniyle zarar gören eklemleri zorlamadan yapılacak egzersizler hastaya daha çok faydalı olacaktır. Egzersizlerin kemikleri, kıkırdakları ve kasları güçlendirmesi hedeflenmelidir. Bisiklet binmek, yürümek, yüzmek ve hatta dans etmek bile IRA hastalarını rahatlatacaktır.

• Çocuğunuza sabırla yaklaşın. Arkadaşlarının özgürce yapabildiği birçok hareketi yapamamak artrit hastası çocuklar için oldukça üzücüdür. Çocuğunuzun hissettiği acıya rağmen hayata olumlu bir bakış açısından bakmasını sağlamak için çiçek esansları ile gerçekleştirilen terapileri deneyin.

•Çocuğunuzu artrit hastası diğer çocukların da katıldığı gruplarla tanıştırın. Bu problemi yaşayan başka çocuklar ve hastalarla karşılaşmak size moral kazandırır ve paylaşımlarınızı artırarak hastaların tecrübelerinden de yararlarımanı-zı sağlar.

• Çocuğunuzun öğretmeni ile konuşarak kendisini durumdan haberdar edin.Artritli çocuklar yavaş hareket etmek zorunda kalabilir. Bu nedenle teneffüste bir derslikten diğer dersliğe geçmek zorunda kalan çocuklara daha fazla zaman tanınarak acele edip strese girmeleri engellenebilir.