Evimizdeki Demanslı Hastanın Yemek Yemesi Ve Yemek Yeme Ortamı Ne Şekilde Olmalıdır?

Evimizdeki Demanslı Hastanın Yemek Yemesi Ve Yemek Yeme Ortamı Ne Şekilde Olmalıdır? : Demans, Bunama hastalarının bir kısmı yemek yemeyi reddederken bir kısmı gün boyu atıştırmayı ister. Hastalar çatal-bıçak kullanmada sıklıkla güçlük yaşarlar ve hatta bu çatal bıçak onlar için tehlike teşkil edebilir. Yemek yeme esnasında, • Yemek yenecek ortamı sessiz ve rahat olacak şekilde ayarlamalıyız. • Gürültü ve hastanın dikkatini dağıtacak eşyaların ortadan kaldırılması ilginin yemeğe toplanmasına yardımcı olacaktır. Buna dikkat etmeliyiz. • Yemeklerin çiğnemesi ve hazmı kolay yapıda olmasına dikkat edilmeli ve yemekler kaşıkla yenecek kadar küçük boyutlarda olmalıdır. • Elle yenebilen gıdaların da sofrada bulunması hastaya kolaylık sağlar. • Yemeklerin çukur bir tabakta servis edilmesi hastaya rahatlık sağlayacaktır. Çünkü yemekler ozaman kaşıkla daha kolay alınarak ağza götürülür. • Yemek için uzun zaman ayrılmalıdır. Genellikle yavaş yemek yiyen hastalar bu konuda zorlanmamalıdır. Yutma güçlüğü olup olmadığı gözlenip, gerektiğinde doktorla konuşulmalıdır. • Ana öğünlerin arasında küçük atıştırmalara izin verilebilir. Burada önemli olan yiyeceği şeyin besleyici olması ve boğazına kaçar tarzda şeyler olmamasıdır. • Hastanın sıvılarını alacağı bardağın kırılmaz özellikte olmasına çok dikkat edilmelidir. Çünkü zaten Demanslı hastalar farkına varmadan bile kendilerine zarar verirler. Cam parçalarınm zararlı olabileceğini ileri aşamada kavrayamayabilirler.

YAŞLILARDA BUNAMA (DEMANS)

İnsan Belleğinin Normalden Demansa Kadar Evreleri:

1. Normal

2. Basit unutkanlık

3. Hafif Bellek Bozukluğu

4. Demans

Demans; ilerleyici ve ölümcül bir hastalıktır. Hafızada bozukluk, günlük yaşam aktivitelerinde ilerleyici gerileme, çeşitli psikiyatrik semptomlar ve davranış bozukluklarıyla karakterizedir. Alzheimer hastalığı demansın en sık nedenidir.

Alzehimer hastalığı genetik bir hastalıktır. Genetik yatkınlığı olan kişilerin hastalık için riski yüksektir. Ancak bazı faktörlere sahip olanlarda hastalık daha yüksek oranlarda görülür.

Risk Faktörleri:

• İleri yaş

• Ailede Alzheimer hastası olması

• Bazı yatkınlık genlerine sahip olma

• Düşük eğitim seviyesi

• Ciddi kafa travması geçirmiş olmak

• Kadın cinsiyet

• Depresyon

• Aluminyum, bakır,demir,çinko gibi ağır metallerle intoksikasyon

• Hipertansiyon

Demans yaşlılarda sık görülen bir sorundur. Altmış beş yaş üzerinde %5, seksen yaş üzerinde %50 oranında görülür. Hastalık başlangıçta sinsi bir unutkanlıkla başlayabileceğinden yaşlılıkta izlenen unutkanlık normal olarak görülmemelidir.

Alzheimer ilerleyici bir hastalıktır. Günümüzde mevcut olan ilaçlar ile erken yakalanan vakalarda son noktaya gidiş süresi uzatılmakta, hastanın öz bakım süresi uzatılıp bakıcı yükü azaltılmaktadır.

Unutkanlığın altından öncelikle sıklıkla modern yaşam tarzının getirdiği ruhsal sıkıntılar ve hastalıklar (depresyon, anksiyete, uyum bozukluğu gibi) aranmalıdır. Bazı vitamin eksiklikleri (B12 ve folat) ve guatr bezi bozuklukları da unutkanlığa neden olabilir ve araştırılması gereklidir.

Demans hastaları genel olarak erken, orta ve ileri olmak üzere üç evreye ayrılır. Hastalar zaman içerisinde erken evreden ileri evreye ilerlerler. Evreler arası geçiş süreleri hastadan hastaya farklılık göstermekle birlikte ortalama 2-5 yıldır. Alzheimer hastalığında başlangıçta hafif bir unutkanlık vardır. Örneğin hasta randevularını, yemeğin altını, bakkaldan alacaklarını unutmaya, namazda rekâtları karıştırma, duaları unutma başlamıştır. Alışveriş listesi, yapılacak işler listesi gibi listeler yapılmaya başlanır. Zamanla unutkanlık giderek artar ve hasta yeni olayları hiç kaydedemeye başlar. Örneğin beş dakika önce sorduğu soruyu tekrar tekrar sorabilir. Torunlarının isimlerini unutabilir. Koyduğu eşyaların yerini hatırlamaz.

Yeni bilgileri öğrenmekte, kaydetmekte ve hatırlamakta güçlük çeker. Buna karşın hasta geçmişini özellikle de gençliğini şaşırtıcı bir ayrıntıyla anlatabilir. Yani yakın hafıza bozukluğu söz konusudur.

Erken Evre

• Unutkanlık, kelime bulmada zorluk

• Kişilik değişikliği

• Hesaplamada zorluklar

• Eşyaları kaybetme, yerini karıştırma

• Soru veya cümlelerin tekrarı

• Kişi, yer ve zaman kavramının karıştırılması

Orta Evre

• Bellek kaybında artış

• Uygunsuz kelime kullanma

• Basit bakım yetenekleri kaybolur

• Kişilik değişikliği, gece-gündüz ayırımının kaybı

• Uzak akraba, arkadaş hatırlayamama

• İletişim zorluğu

• Aşırı sinirlilik, amaçsız gezinme, hayal görme

İleri Evre

• Beslenmede yetersizlik

• İdrar ve dışkı kaçırma

• Hareket yeteneğinde kayıp-yatağa bağımlılık

• Son dönemde tüm hareket, konuşma ve yeme fonksiyonlarının kaybı.

Demanslı hastalarda unutkanlık dışında davranış bozuklukları da görülebilir. Hastalar daha önceden olmayan bir şekilde içlerine kapanabilir, isteksiz, şevksiz görülebilirler. Uykusuzluk veya tam tersi uykuya düşkünlük başlayabilir. Hastalar uğraş ve hobilerini terk edebilir. Hasta televizyon seyretmek, kitap gazete okumak, komşuya gitmek gibi daha önce yapılan faaliyetlere ilgisiz kalabilir. Hasta yakınları artık onu tanıyamadıklarından şikayet ederler (Benim annem böyle değildi, babam böyle yapmazdı gibi). Eskiden çok güzel yemek yapan kişi, lezzetsiz yemekler yapabilir. Karmaşık alet kullanımı zorlaşır. Para hesabında güçlük olabilir. Bankamatikten para çekmek, fatura yatırmak hastalar için zor veya yapılamaz işler haline gelebilir. Bunlar ile beraber bir takım psikiyatrik bulgular da olabilir. Hastalar olmayan şeylerden bahsedebilir, onları gördüğünü, işittiğini söyleyebilir. Akrabaları dahil herkesten şüphelenmeye başlar. Yakınlarını hırsızlıkla, kendini aldatmakla suçlayabilir.

Fonksiyonel ve Davranış Problemleri

• Yüksek dereceli günlük yaşam aktivitelerinde bozulma (çek yazma, toplu taşıma araçlarını kullanma)

• Temel günlük yaşam aktivitelerinde bozulma (yemek yeme, giyinme, tuvaleti kullanma)

• Ruhsal durum değişiklikleri, erken evrede içe kapanma, donukluk.

• Orta ve ileri evrede hayal görme, şüphecilik, aşırı sinirlilik hırsızlıkla, kendini aldatmakla suçlayabilir.

Demans Hastasında Sağlığı Koruma Önlemleri

• Düzenli egzersiz

• Diğer medikal hastalıkların takibi

• Yıllık influenza aşısı, 5 yılda bir pnömokok aşısı

• Ağız ve diş hijyeni

• Gözlük gereksinimi

• İşitme problemleriyle başa çıkma

İleri evrede:

∗ Beslenme desteği

∗ Su ihtiyacının karşılanması

∗ Deri bakımı

Demans kişinin değil, ailenin hastalığıdır. Demanslı hastaların yakınlarına da büyük görev düşmektedir.

Bakım Verenlere Düşen Görevler

• Hastanın bakımı

• İlaçlarının verilmesi

• Destek tedavilerinin uygulanması

• Hastanın genel sağlığı ve hayat kalitesinin sağlanması

• Ev içinde güvenliliği sağlamak

• Maddi işlerde yardım