Epidemiyoloji Nedir?
Epidemiyoloji Nedir? : Amöbyaz daha ziyade tropikal ve subtropikal bölgelerin hastalığı olarak bilinir. Bunun asıl nedeni, bu bölgelerde hijyen kurallarına daha az dikkat edilmesidir. Tropikal ve subtropikal bölgelerde birçok vakaların daha akut seyretmesinin nedeni ise ısı ve nem etkisi ile insanların vücut direncinin azalmasıdır. Belirti vermeden dışkısında kist çıkaranların oranı toplumun sanitasyon durumuna göre °lo 1-50 arasında değişebilir. Türki- yede çeşitli bölgelerde yapılan çalışmalarda °!o 0,3 - % 17,2 oranları arasında değişen bulgular bildirilmiştir.
Morfolojik olarak Entamoeba histolytica’ya. benzeyen amipler kedi, köpek, domuz, sıçan ve maymunlardan elde edilmişse de amöbyazda tek önemli rezervuar insandır. Trofozoit şekiller vücut dışmda çabuk öldükleri ve canlı olarak yutulsalar bile midedeki asit reaksiyon ve sindirim enzimleri ile tahrip edildikleri için bulaşmanın hemen sadece kistlerle olduğu kabul edilir. Bu nedenle dışkılarında sadece trofozoit şekiller bulunan akut dizanterili hastaların bulaşmada önemi azdır. Belirti vermeden dışkıları ile kist çıkaranlar ise etrafları için büyük tehlike oluştururlar.
E. histolytica’nın bulaşmasında insan dışkısının gübre olarak kullanılmasının, suların lağımlardan kirlenmesinin, sineklerin, hamam böceklerinin, farelerin, kist çıkaran belirtisiz infeksiyonlu kimselerle sıkı direkt temasın önemi vardır. İnsan dışkısının sebze bahçelerinde gübre olarak kullanılması kistlerin bilhassa çiğ yenen yeşil sebzeleri kirletmesine ve_ bu yolla yeni kimseleri infekte etmesine yol açar. İçme sularının lağım suları veya insan dışkısı ile kirlenmesi sonucu epidemiler meydana gelebilir. Karasineklerin dışkısında, insan dışkısıyla beslendikten 24-48 saat sonra,canlı kistler bulunmuştur. Kist çıkaran kimselerin kirli elleriyle birçok defa temas, direkt bulaşmaya yol açar. Bu şekilde yetimhane, akıl hastanesi, kışla ve hapishanelerde salgınlar meydana gelir. Bir aile içinde bir kişinin hastalanması ve bilhassa ev kadınının dışkısında kist çıkarması ailenin diğer bireylerini de tehlikeye koyar. Kist çıkaran belirtisiz infek- siyonlu kimselerin besin maddeleri hazırlaması veya satması infeksiyonun yayılmasını kolaylaştırır.
Korunma
Entamoeba histolytica’nın rezervuarının insan olması ve dışkıyla çıkarılan kistlerle sindirim yolundan bulaşması korunmada hijyen kurallarına uymanın ve dışkının serbest dağılımının önlenmesinin önemini ortaya koyar. Amöbyazm yüksek insidensde görüldüğü toplumlarda bu insidensi azaltmak için kronik vakalar ve belirti vermeden kist çıkaran kimseler tedavi edilmeli, böyle kimseler besin maddeleri ile ilgili işlerde çalıştırılmamalıdır. Bulaşmada kirli sular en önemli rolü oynarlar. Lağımların içme sularına karışmasının önlenmesi ve temiz içme suyu sağlanması toplumdaki insidensi süratle düşürür. Suların filtrasyonla temizlenmesi klorlanmasından daha faydalıdır. İnsan dışkısının gübre olarak kullanılmaması, sinek savaşı, besinlerin temiz hazırlanması, halkın eğitilmesi önemli hususlardır. Yetimhane, akıl hastanesi, kışla ve hapishanelerde toplu tedavi ve kişisel hijyen kurallarının yerleştirilmesi başarılı sonuçlar verir.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
