Diphyllobothrium Latum Nedir?
Diphyllobothrium Latum Nedir? : Eş adlar : Taenia lata, Bothriocephalus latus, Dibothriocephalus latus, balık şeridi.Çeşitli ülkelerin göller bölgelerinde, özellikle Baltık çevresinde ve Rusyada rastlanan Diphyllobothrium latum insanın ince barsağmda yerleşerek, ağır anemi ile seyredebilen bir hastalık olan diphyllobothriasis etkeni olmaktadır.
Morfoloji ve evrim
Diphyllobothrium latum sarımsı gri renkli olup baş, boyun ve halkalardan yapılan vücudu 3-12 metre boyunda, 1-2 cm enindedir; bazen daha uzun olabilir.Armut şeklinde olan ortalama 3 mm boyunda ve 1 mm enindeki baş (skoleks) üzerinde emme çukuru (bothria) adı verilen iki derin oluk vardır (Şekil 33). Rostellum veya çengeller yoktur. Boyun kısmından meydanagelen enleri boylarından daha fazla (10x3 mm) ve sayıları 3000- 4000 kadar olan halkalar erkek ve dişi génital organları taşırlar.
Sayılan 800 ü bulabilen testislerden ayrılan vas efferensler birleşerek vas deferen- si yaparlar. Bu da yüzeydeki génital deliğe açılır; son kısmında séminal keseler ve birleşme organı vardır. Halkanın arka kısmında iki loblu yumurtalık yer alır. Loblar arasında bulunan ootipin üst kısmındaki vagi- na dar ve kıvnntılı bir boru şeklindedir; bir ucu uterusda sonlanır, diğer ucu génital deliğe açılır; uç kısmında ovidukt ve vitellin kanalı bulunur. Ootipte döllenen yumurta uterusta yerleşir. Utérus kıvnntılı tüp şeklindedir, gebe halkada bir rozete benzer
Çıplak gözle halkanın ortasında bulunan kahverengi bir leke şeklinde görülen utérus, vagina deliği yakınında, yumurtaların vücuttan atılmasını sağlayan ufak bir delikle sonlanır. Böylece helmintin karın yüzünde önden arkaya doğru erkek ve dişi génital delikle utérus deliği yer alır.Diphyllobothrium latum, günde 1000 kadar yumurta yumurtlayabilir. Sarı-kahverengi yumurtaları kapaklı geniş, oval ve kalın kabukludur
Enleri 40;u, boyları 70 n kadardır. Orta kısımlarında bulunan yumurta hücresinin çevresinde besleyici hücreler yer alır. Konağın dışkısıyla çıkarıldıklarında embriyon taşımazlar ve bu yumurtalarla insana bulaşma olmaz.Kuruluğa karşı çok duyarlı olan yumurtanın içinde yumurtlandığm- da embriyon yoktur. Dışkıyla çok sayıda çıkan yumurtaların gelişmeleri için 15°-25°Cdeki suda bulunmaları gerekir. Göl veya nehirdeki tatlı suda 9-15 gün sonra yumurtanın içinde embriyofor adı verilen kirpikli zarla çevrili olan onkosfer (heksakant embriyon) oluşur. Daha sonra kapağın açılmasıyla yumurtadan çıkan ve zarlarmdan ayrılan altı çengelli, kirpikli embriyon korasidyum adını alır
Ortalama 40 ¡ı çapında olan korasidyum suda en fazla 24 saat kadar canlı kalır ve kirpiklerinin yardımıyla yüzer. Bu süre içinde kopepoda takımına ait siklops veya Dicptomus cinsinden kabuklular tarafından yutulacak olursa evrim devam eder; aksi halde kurtçuk ölür. Ara konağın barsağında korasid- yumun kirpikli örtüsü kaybolur ve vücut boşluğunda proserkoid adı verilen kurtçuk meydana gelir.
Birkaç hafta sonunda bunun boyu 0,5 mm kadar olur; altı çengelli ve yuvarlak kuyruğu vardır. Kopepodu yutan küçük balıklarda veya bunları yiyen turna balığı, yayın balığı, alabalık gibi belirli tatlı su balıklarında mezenter yağ dokusuna, kaslara ve çeşitli organlara yerleşen kurtçuk farklılaşır ve pleroserkoid (sparganum) adını alır. Ön ve arkasında iki deliği bulunan pleroserkoid 1-1,5 cm boyunda ve 2 mm enindedir. Bunu taşıyan balığı çiğ ya da az pişmiş yiyeninsanların barsağmda kurtçuk skoleksi ile barsak duvarına tutunur ve bir ay içinde erişkin Diphyllobothrium latum halini alır.
Barsakda yaşayan helmintin ömrü 20 yıl kadar uzun olabilir.Patogenez ve klinik belirtilerinsan barsağmda, genellikle ileum boşluğunda çok defa bir tek hel- mint vardır; bazen daha fazla bulunabilir. Bir kısım vakalarda hiçbir klinik belirti olmadan infeksiyon kendiliğinden sonlanır. Diphyllobothrium latum genellikle barsak mukozasına zarar vermez.
Bazı durumlarda barsak tıkanması yapabilir ya da metabolizma ürünleri toksemiye neden olur. Hastalarda karın ağrısı, bulantı, kusma, ishal veya kabız, iştahsızlık, zayıflama vardır. Hafif lökositoz, eozinofili olabilir. Konağın dirençsiz, helmintin fazla patojen olduğu ve jejunumda yerleştiği ağır vakalarda, özellikle Finlilerde pernisiyöz tipte hiperkrom anemi gözlenir. Bunun nedeni helmintin büyük ölçüde B12 vitamini depo etmesidir. Bazı hastalarda hipokrom ya da normokrom anemi de olabilir.TanıDiphyllobothrium latum’& ait kapaklı tipik yumurtaların dışkıda görülmesiyle kesin tanı sağlanır. Ayrıca hastanın dışkısında uterusun bulunduğu orta kısımları kahverengi lekeli halkaları görmek de olasıdır.
Tedavi
Niklosamid, diklorofen, atebrin ve akranil gibi taeniasis vakalarında etkili olan ilaçlarla hastalık başarıyla tedavi edilir. Anemi için B12 vitaminiyle özel tedavi uygulanır.EpîdemiyolojiDiphyllobothriasis latum Orta Avrupa, Baltık ülkeleri, Rusya, Çin, Japonya, Mançurya ve Kuzey Amerikada göllerin bulunduğu yerlerde rastlanan bir hastalıktır. Özellikle, çiğ ya da az pişmiş balık yiyen top- lumlarda görülür. Yurdumuzda insanlarda bulunduğu bildirilmiş ise de bu husus geniş araştırmalarla kesin olarak doğrulanmamıştır, özellikle Finlilerde hastalığın seyrinde ağır anemi oluştuğu saptanır.
Ara konak olan kabuklular yukarıda adı geçen coğrafya bölgelerinde yaşarlar. İkinci ara konak ödevi gören balıklar, çeşitli tatlı su balıklarıdır. Bunların iyi pişirilmeden yenmesiyle, bir de böyle balıkları pişirmek üzere hazırlayanlara kirlenmiş elleri aracılığıyla bulaşma olur. İnsan dışında helmin- ti taşıyabilen son konaklar, köpekler ve daha az oranda domuz, kedi, tilki ve ayı gibi balık yiyen hayvanlardır. Helmintin göçlerle yeni bölgeleretaşınması olasıdır. Örneğin, Kuzey Amerikaya Baltık göçmenleri tarafından getirilmiştir.
Korunma
Diphyllobothrium latum’un bulaşmasından korunmak için tatlı su balıkları iyice pişirilerek yenmelidir. Bu balıkları temizleyen ev kadını ve aşçılar elleriyle kendilerini infekte edebileceklerinden, dikkatli olmalıdırlar. Balıklar —10°Cde iki gün saklanarak veya 10 dakika pişirilerek bulaşma tehlikesi önlenebilir Helmintiyazın endemik bulunduğu yerlerden balık gönderilmesi önlenmeli, dışkıların göl ve akarsulara yayılmasını önleyici önlemler alınmalıdır. Göl veya nehire akıtılacak kanalizasyonlarda yumurtaların tahribi öngörülür. Bulaşma yollan hakkında toplumun eğitilmesi ile yeni diphyllobothriasis vakaları önlenebilir.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
