Annelıda Bölümü Hırudınea Sınıfı Sülükler

26-12-2014 --
0 Yorum

Annelıda Bölümü Hırudınea Sınıfı Sülükler : Sülükler helmintlerin Annelida bölümünde ve Hirudinae sınıfında bulunan canlılardır. Bunlardan yurdumuz için tıbbî önemi olan iki tanesi, Hirudo medicinalis ve Limnatis nilotica’dır.

Morfoloji ve evrim

Bunların vücutları ortalama 10 cm boyunda, 1-2 cm genişliğinde, silindir şeklindedir. Bu sülüklerin dışında birkaç mm büyüklüğünde olanlar bulunduğu gibi, bazılarının boyu 30 cm kadar olabilir. Sülüklerin vücutları birçok m e t a m e r adı verilen halkalar gösterir. Ön ve arka uçlarında birer çekmen vardır; arkadaki çekmen daha geniştir. Vücudu kütiküla, epidermis, bağ dokusu ve kas tabakası kaplar. Renkleri yeşilimsidir, üzerlerinde sarı - kırmızı - turuncu şerit veya lekeler bulunabilir. Ağız, ön çekmen boşluğunu izler ve 3 dudakla çevrilidir. Çenelerde 50 - 100 diş bir sıra halinde dizilmiştir.

Ağzın açıldığı yutağın çevresinde kanın pıhtılaşmasını önleyen bir madde olan h i r u d i n salgılayan hücreler vardır. Sindirim boşluğu tam olup anüsle sonlanır. Bazı sülükler kanemer, bazıları ise ölü hayvanlar üzerinde ve böcek kurtçuklarıyla beslenirler.Vücudun her iki yanında uzanan iki kan damarından ibaret bir dolaşım sistemi vardır. Sinir sistemi gangliyonlardan yapılmıştır. Tam gelişmemiş basit duyu organları bulunur.Sülükler, hermafrodittirler. Hirudo medicinalis döllendikten 1 - 2 ay sonra çamurlara açtığı tünele yumurtaların bırakarak etraflarına bir koza örür. Ortalama bir ayda kozadan yavru sülükler çıkar. Limnatis ni- lotica’nın gelişmesi de buna benzer.

Patogenez ve klinik belirtiler

Hirudo medicinalis’in erişkinleri kan emmek için memelilere, bu arada insana saldırır; suda yaşayan hayvanlardan da kan emebilir. Limnatis nilotica’nın ise genç şekilleri çeşme ve derelerden su içen hayvanların veya insanın ağız ve boğazına yapışır.Sülüklerin parazitliğine hirudinyaz (hirudiniasis) denir. YurdumuzdaLimnatis nilotica ile iç parazitliğe rastlanır.

Bunlar ağız, burun, boğaz boşluğuna yapışarak kan emerler ve büyürler. Isırmaları ağrı oluşturmazsa da çeşitli genel belirtiler ve kanamalar gözlenir. Sülükler bazen solunum yollarına geçerek tıkanmaya neden olabilirler; ayrıca, genital yollarda ve idrar yollarında, konjunktivada da yerleşebilirler. Böy- lece sülük yapıştığı yere göre, baş ağrısına, öksürüğe, solunum, yutkunma ve konuşma güçlüğüne ve bulantıya yol açabilir. Limnatis maculosa, Limnatis af ricana, Limnatis mysomalas dünyanın çeşitli yerlerinde yaşayan ve iç hirudinyaz etkeni olan diğer sülüklerdir.

Tedavi

Sülüklerle iç parazitlikte doku, kokain veya prokain ile uyuşturularak sülükler toplanmaya çalışılır veya hipertonik tuzlu su eriyikleri ile sülüklerin dokudan ayrılmaları sağlanır. Ağır vakalarda trakeotomi zorunlu olabilir. Dış parazitlikte tuzlu su, alkol veya sigara ateşinden faydalanarak sülüklerin deriden ayrılması sağlanır. Kuvvet kullanarak zorla çekilecek olurlarsa bir yara meydana gelebilir.

Epidemiyoloji

Hirudo medicinalis ile doğal parazitliğe yurdumuzda rastlanmaz. Bu sülük, halk hekimliğinde kan. almak için kullanılır. Ancak, sülüğün Plasmodium, Trypanosoma, Salmonella, Borrelia rècurrentis, Leptospira icterohaemorrhagiae ve Rickettsia prowazeki için mekanik vektör ödevi görerek bu mikroorganizmaları sağlam insanlara bulaştırabilmesi önemli bir noktadır.Tropikal ülkelerde Haemadipsa zeylanica ve Haemadipsa sylvestris gibi kara sülükleri bitkilerden insan ve diğer memelilerin derilerine geçip yapışır ve kan emerler.

Korunma

Sağlığa zararlı olma olasılığı bulunan suları içmekten, kullanmaktan kaçınmak, sülüklere etküi repellentlerden faydalanmak gerekir.