Sivas

Sivas'ta çok sayıda sıcak su kaynağı bulunmaktadır. Halk bunlara, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'nun bazı yörelerinde yaygın olduğu biçimde 'Çermik' adını vermiştir. Bu zengin görünüm, Sivas ekonomisinin hem canlı kalmasını sağlamakta, hem de toplumun büyük bir kesiminin yeni bir sektörle tanışmasına aracı olmaktadır. Sağlık turizmi, Sivas'ta, sadece yerli ziyaretçiye değil, yurtdışından gelen yabancı hastalara da hizmet verme yolunda olumlu adımlar atan bir sektör haline gelmiştir.

Sivas'taki şifalı su kaynakları, hemen tüm ilçe lere dağılmış durumdadır. Bunlar arasından; Zara ilçesindeki Pireverek Maden Suyu ile Ula Ş ilçesindeki ulaş Gölü Içmesi, göze çarpan ilk kaynaklardır. Divriği Kaplıcası, Erikli Kaplıcası ve Erikli Maden Suyu, Divriği ilçesinin sıcak su kaynaklarıdır. Mide, bağırsak, karaciğer ve safra kesesi rahatsızlıklarına iyi gelir. Erikli şifalı suları, ilçe merkezine 25 kilometre uzaklıkta, Erikli köyündedir. Hem içme, hem de kaplıca olarak rağbet gören bir maden suyudur.

Şarkışla ilçesinde de çok sayıda şifalı su kaynağı vardır. Belli başlıları şunlardır:

Tepecik Kaplıcası: Ilçe yakınlarında, Ortaköy'dedir. 'Ortaköy Çermiği' diye de anılır. Romatizma ve sinir hastalıklarına iyi gelen bir suya sahiptir. Elaman Çermiği: Şarkışla'ya 21 kilometre uzaklıkta, Akça kışla beldesine bağlı Alargan köyündedir. 'Akça kışla Çermiği' olarak da bilinir. Suyu, romatizma ve deri hastalıklarına iyi gelir.

Orta bucak Çermiği: Şarkışla'nın Orta bucağına 2 kilometre uzaklıkta, romatizma ve deri hastalıklarına iyi gelen şifalı bir su kaynağıdır. Sivas'ın Suşehri ilçesi de, çok sayıda şifalı suya ev sahipliği yapar. Şar yeri Maden Suyu, Uyuz Kaplıcası ve Müşekniş Çermiği bunların başlıcalarıdır. Müşekniş Çerrriği, aynı adla anılan köydedir. Basit tesislere sahip olmasına rağmen, yöre halkı tarafından çok tutulan bir kaplıcadır. Suşehri Çermiği ise, sadece Çermik diye bilinir. İlçenin 10 kilometre kuzeyindedir. 2728°C sıcaklıktaki suyu, romatizma, dolaşım ve sindirim sistemi rahatsızlıklarını giderir, sinir hastalıklarına iyi gelir.

Akça ağıl Çermiği, Suşehri'nin en tanınmış şifalı su kaynağıdır. İlçeye bağlı Akça ağıl köyündedir. Deniz seviyesinden 750 metre yükseklikte bulunan bu çermik, Kelkit Irmağı'nın güney kıyısındadır. Sodyum sülfat ve klorür içeren suyunun temperatürü 43°C, radyoaktivitesi 16.8 eman, pH değeri 7.1'dir. Suda bulunan serbest karbondioksit miktarı litrede 1.15 gram olduğundan içimi kolaydır. Içme tedavisi; karaciğer, safra yolları ve bağırsak hastalıklarına önerilir. Banyo tedavisi ise, romatizma, nevralji ve kadın hastalıklarında yararlıdır.

Banyo kürlerinin içme ile birlikte yapılması halinde, şişman hastalarda çok olumlu sonuçlar alınır. Kaplıcada, tedavi tesisi olarak iki adet genel havuz bulunur. Sosyal tesisler yeterli düzeydedir. Ancak konaklama için aynı şeyi söylemek mümkün değildir. Sıkıntı çekilen yörede bu boşluk, yaz aylarında kurulan çadırlarla giderilmeye çalışılmaktadır. Sivas'ın Yıldızeli ilçesi de, birçok hastalığa deva olan şifalı su kaynaklarıyla tanınmıştır. Bunların başında Sıcak Çermik gelir.

Sıcak Çermik, Sivas'ın 27 kilometre kuzeybatısında, Yıldızeli'ne 15 kilometre uzaklıkta, Direkli bucağındadır. Sivas Ankara karayoluna olan uzaklığı ise 1.5 kilometre kadardır. Kaplıca alanının denizden yüksekliği 1200 metredir. Çok sayıda kaynağın bulunduğu bu yörede tüm sular birleştirilmiş, bir kısmı banyo ve havuzlara, bir kısmı da otele verilmiştir. Özellikleri birbirine benzeyen bu suların içeriğinde; bikarbonat, sodyum, kalsiyum ve magnezyum bulunur. Madeni az ılıca ve içmeler grubunda değerlendirilmektedir. Temperatürü 42°C, pH değeri 6.5, radyoaktivitesi 3.91 emandır.

Litresinde 2.5 gram total mineralizasyon içeren bu suyun, dış uygulamalarda sedatif etkisinden yararlanılır. Içme olarak da değerlendirilir. Toprak kalevili unsurların egemen olması nedeniyle, karaciğer, safra kesesi, mide ve bağırsak üzerinde, metabolizma hastalıklarında, bu arada özellikle hafif diyabetlilerde olumlu etki yapar. Banyo tedavisi; her çeşit romatizma, nevralji, nevrit ve kadın hastalıklarına önerilmektedir.

Kaplıcada; ikisinin üstü açık, üç adet genel havuz ve çok sayıda özel banyo bulunur. Sosyal tesisler yeterli düzeydedir. ISlodada 350 yatakla hizmet veren iki yıldızlı Sıcak Çermik Hotel, Ankara karayolu üzerindedir. Kaplıca suyunun kullanıldığı tek bu otelle konaklama sorununun halledilmesinde yetersiz kalınmaktadır. Yıldızeli ilçecinde bulunan şifalı su kaynakları sadece bununla sınırlı değildir. Ilçenin güneydoğusunda, Menteşe köyünde yer alan Menteşe Kaplıcası, Aşağı Çermik ve Ilıca Çermiği, adından söz edilebilecek değerde kaynaklardır.

Özellikle Ilıca Çermiği'nin suyu, bağırsak ve böbrek hastalıklarına iyi gelmekte, böbrek taşları üzerinde düşürücü etki yapmaktadır. Çermik, ilçeye 8 kilometre uzaklıktaki Ilıca köyündedir. Yıldızeli'nin Kaman Maden Suyu da ünlü bir su olarak dikkati çeker. Sivas Ankara karayolunun 65'inci kilometresindeki yaraş Beli'nden sağa ayrılan 12 kilometrelik bir yolun sonunda, Kaman köyü sınırları içindedir. Maden suyu kaynağı köyün 500 metre kuzeyine düşer.

Sodyum bikarbonatlı ve kalsiyum sülfatlı olan suyu, ayrıca karbondioksit de içerir. Temperatürü 14°C, pH değeri 6.4, radyoaktivitesi 0.77 emandır. Liet,rehinde 5.5 gram civarında total mineralizasyon içeren bu su, kalevi ve toprak kalevici, acı, bikarbonatlı bir maden suyudur. Bileşiminde 1 gramın üstünde karbondioksit vardır. Içme kürleri halinde kullanıldığında, karaciğer ve safra yolları üzerinde etki yapar.

Kronik safra kesesi iltihaplarında, sistinezillerde, intra ve ekstra hepatit safra yollarının iltihaplarından arta kalan safra spazmlarının drenajında, tıkanma sarılığı geçirenlerde, ameliyattan sonra veya taş düştükten sonra kan seviyesinde arta kalan pigment maddelerinin temizlenmesinde, hepatit geçirenlerin sekel fonksiyonel pertübasyonlarında bu kürler çok yararlıdır. Ayrıca, mide ve bağırsaklarda sindirimi kolaylaştırıcı etkisi vardır. Kaman Maden Suyu'nun şişelenmesi düşünülebilir. Sular, yemeklerden önce, aç karnına günde 34 kez olmak üzere 50100 cm. küplük ufak miktarlarda alınmaya başlanır ve günde 3 kez 150 cm. küpe kadar çıkarılır. Kür esnasında ani kilo artışı görülmesi halinde, küre ara verilmelidir. Keza, kürün ilk anlarında bulantı, kusma, başarıları, hazımsızlık hali vs. görülebilir. Bu gibi durumlarda, ağrı kesici ve müshil ilaçları kullanılarak vücuttan tuz ve su çekilir, ağrı lı hallere son verilir.

Kaman Maden Suyu, tüm bu özellikleriyle, yurdun sayılı maden suları arasında dikkati çekmekte ve halkın yoğun talebiyle karşı karşıya kalmaktadır. Sivas, Sıcak Çermik'le tanındığı gibi, Soğuk Çermiği ile de ün kazanmış bir ilinizdir. Soğuk Çermik, ilin 17 ,kilometre kuzeydoğusunda, Kızılca ve Bey pınar köyleri arasında yer alan bir vadide bulunmaktadır. Suyunun sıcaklığı diğerlerine göre daha düşük olduğundan, halk buraya Soğuk Çermik adını vermiştir.

Ilk kaplıca tesislerinin Sivas eski valilerinden Reşit Paşa tarafından yaptırıldığı bu yöre, aynı zamanda güzel bir mesire yeri olarak değerlendirilmektedir. Bikarbonatlı, kalsiyumlu, magnezyumlu ve karbondioksitli olan suyunun temperatürü 28°(, pH değeri 6.3, radyoaktivitesi 0.57 emandır. Sıcaklığı düşük olan bir sudur. Bileşimi, Sıcak Çermik'in özellikleriyle benzerlik gösterir. Total mineralizasyonu Fitrede 2 gramdır. Dış uygulamalarda. biraz ısıtıldığı takdirde sedatif ve periferik vazodilatatör bir etki gösterir. Içme kürlerinde, mide, bağırsak, karaciğer ve safra kesesi fonksiyonları üzerinde yatıştırıcı etkisi görülür. Banyo uygulaması, romatizmal hastalıklarda, bünyesel ve sinirsel hastalıkların tedavisinde yararlıdır. İki adet genel tedavi havuzunun bulunduğu kaplıcada, konaklama yetersiz kalmaktadır.

Toplam yatak sayısı 200'ü geçmez. Bunda il merkezine olan yakınlığının etkisi olsa gerektir. Ziyaretçiler, Sivas kent merkezindeki otellerde rahatlıkla kalabilirler. Sivas ili, ayrıca karbogazöz suların özelliklerini gösteren Gazoz Maden Suyu ile de tanınmış olup, bu sudan yerel gazoz üretiminde yararlanılması cihetine gidilebilir. Ancak, ilin yurt içinde olduğu kadar yurt dışında da tanınmasını sağlayan şifalı su kaynağı, Kangal ilçesinde bulunan Balıklı Çermik'tir. Balıklı Çermik, Sivas'a yaklaşık 96 kilometre uzaklıkta, ilçe merkezi Kangal'a 13 kilometre mesafededir. Ilçenin kuzeydoğusuna düşen Kavak Deresi vadisinde yer alır.

Yörenin deniz seviyesinden yüksekliği 1500 metredir. Kaplıcanın bulunduğu alan,T 917 yılında sazlık ve sulak bir bölgeymiş. Ayağında yara olan bir çobanın tesadüfleri tedavi olmasından sonra, yöre halkı açtığı ilkel çukurlardan yararlanmaya başlamış. Kaplıcaya 'Yılanlı Çermik' denilmesi bu tarihlere rastlar. Daha sonra suda, nereden geldiği bilinmeyen küçük balıklar görülmeye başlanmış. Balıklar, çukurlara girenlerin vücudundaki yara kabuklarını, sivile başlarını koparır, bu şekilde temizlenen yaralar da, suyun şifalı etkisinin de tesiriyle çok çabuk iyileşirmiş.

Suyun hızlı bir şekilde tanınmasına neden olan etkenlerin başında geldiğinden, balıklar kaplıcanın sembolü olmuş ve yöre bu kez 'Balıklı 'Çermik' diye anılmaya başlanmış. Halk, 3536°( sıcaklıkta yaşayan, gribe renkli, 2 1O cm. boyundaki binlerce balığın kutsallığına inanır ve onlara dokunmazlar. Sodyum bikarbonatlı, kalsiyumlu ve magnezyumlu olan kaplıcanın suyu, oligometalik ılıca ve içmeler grubunda değerlendirilmiştir. Temperatürü 3S36.S C, pH değeri 7.3, radyoaktivitesi 1.8 emandır. Kaynaklar, güney doğrultusunda sıralanmış olup beş ayrı yerden çıkmaktadır. Benzer özellikler gösteren bu kaynakların debisi yüksektir. (130 lt/sn) ve günde 5760 kişinin yararlanabileceği bir potansiyele sahiptir.

Banyo tedavisi; ruhsal yorgunluklara, kalp hastalıklarına, deri hastalıklarına, her türlü romatizmal hastalıklara, nevralji, nevrit, hemipleji, parapleji gibi sinir hastalıklarına, kırıkçıkık sekellerine, travmatik eklem ve kas hastalıklarına, banyo ve lavaj uygulaması suretiyle kadın hastalıklarına ve bazı cilt hastalıklarına önerilmektedir. Içme tedavisi; böbreklerde kum ve taş oluşumunda, tekrarlayan durumlarda etkili olur.

Kaplıcanın en önemli özelliği ise, artık dünyaca 'Doktor Balıklar' namı altında ün yapan bu balıklardan, tıbben olmasa bile, tıbba yardımcı bir unsur olarak yararlanılmasıdır. 'Cyprinide=Sazangiller' familyasına dahil 'Cyprinion MacrostamusBeni Balığı' ile, Kayabalığı türlerinden 'Garra rufa=Yağlı Balık' cinsi bu balıklar; delici, emici ve pansumancı olmak üzere üç gruba ayrılırlar. Tahriş olmuş durumdaki veya herhangi bir enfeksiyon sonucu oluşmuş cilt dokusundaki yaraları, egzema, cerahatli siviiceler ve sedef hastalığı oluşumla . rıhı iyileştirmekte yardımcı olurlar.

Kaplıcada, havuza giren kişilerin etrafında toplanan ince ve kahverengigribej renkli balıklar, derhal faaliyete geçer ve vücut çevresinde dolaşmaya başlayarak hastalık belirtisi olan yerleri temizler neye girişirler. Dişleri olmayan bu balıklar, 36°C sıcaklıktaki suyun yumuşatmış olduğu kabarmış yara kabuklarını kopararak, cildi pürüzsüz hale gelinceye kadar temizlerler.

Cilt üzerinde belirgin bir yara izi kalmaz. Tedaviden olumlu sonuç alınabilmesi için, bir günde belirli aralıklarla havuza giren ve kaplıcanın şifalı suyundan sabahları aç karnına 35 bardak içen hastalar, 21 gün süreyle bu tedavilerini sürdürecek olurlarsa, % 98 oranında amaçlarına ulaşmış olurlar. Diğer taraftan, yerden kaynayan su içindeki küçük kabarcıkların ve balıkların vücut üzerine yaptıkları ufak darbelerin etkisiyle, vücutta bir gevşeme ve dinlenme hali görülür. Bu tedavi tamamen yan etkisiz olup, kesinlikle herhangi bir i1aca gereksinim duyulmamaktadır. Suyun içeriğinde, cilt hastalıklarının tedavisinde etkili olduğu bilinen selenyum maddesinin bulunması, sedef hastalığı gibi psikolojik kökenli olan ve telkine çok yatkın bulunan hastalıklarda başarılı sonuçların alınmasına neden olmaktadır.

Sedef hastalığı, nedeni kesin olarak bilinmeyen bir hastalıktır. Tıp dilinde 'Psoriasis' olarak bilinir. Kalıtsal ve sinirsel kökenlidir. Daha çok baş derisinde, diz ve dirseklerde, tırnaklarda meydana gelen düzensiz kırmızı lekeler halinde kendini gösterir. Lekeler gümüş renginde ve pul olup, deri seviyesinin üstündedir. Kaşıntı yapmazlar. İsrail‘de bulunan Lup Gölü'ndeki benzer özelliklere haiz tedavi tesislerinden sonra, Balıklı Çermik'in devreye sokulması, modern tıbbın bugüne kadar kesin çözüm bulamadığı bu tür hastalıklar için ayrıca bir ümit kaynağı olmaktadır.

Bir kere, kaplıcaya girmekle sağlanan etkilenme önemli ölçüde psikolojiktir. Kişiler, şöhretini bildikleri bir yere bu şekildeki bir etkilenmeye hazır halde girerler. Buradaki sıcak, sakin ve rahat ortamda stresten uzak kalırlar.

Ayrıca, aynı soruna sahip kişilerce oluşturulan dertleşme ortamının da, doğal bir grup tedavi seansı şeklinde cereyan ettiğini de söylemek mümkündür. Sağlık turizminde dünya çapında önemli bir konuma yükselen Balıklı Çermik'teki ilk modern tesisleşme çalışması 19S0'li yıllarda başlamış ve aradan geçen süre zarfında tesisleşme daha da ileri götürülerek, bugün yılın on iki ayında yurtiçi ve yurtdışından gelen hastalara hizmet veren dünyanın sayılı kaplıcalarından biri haline gelmiştir.

Kaplıcada; biri kapalı, biri yarı açık, diğer ikisi tam açık dört adet tedavi havuzu ile bir adet olimpik ölçülerde yüzme havuzu vardır. Kapalı olan havuz sadece yaralı ve hastalara, açık havuzlardan biri erkeklere, diğer ikisi ise kadınlara ayrılmıştır. Olimpik havuz ise herkese açıktır. Konaklama; 150 odada 300 yatakla hizmet veren Balıklı Kaplıca Oteli'nde yapılmaktadır. Bunun dışında, birtakım motel ve pansiyon türü yerler de vardır. Ancak, sezon süresince yatak sayısı yeterli olmadığından, ı 000 civarında çadır da kurulmakta, yine kaplıca sınırları içinde Avrupai nitelikte kamp ve karavan turizmine göre düzenlenmiş özel bir alan da bulunmaktadır.

Sivas'ın şifa değerleri yüksek sıcak su kaynaklarından yararlanmak ve bu arada konaklama olanakları hakkında bilgi almak isteyenler, Sivas Turizm Danışma Bürosu'na başvurmak suretiyle istedikleri bilgileri alabilirler.