Bursa Şifalı Suları

Vakıfbahçe - Bademlibahçe Sularının

GENEL DEĞERLENDİRİLMESİ VE ENDİKASYONLARI

BURSA KAPLICALARI :

1 - Vakıfbahçe (Çekirge)

2 - Bademlibahçe suları

Esasen Bursa'nın şifalı suları Uludağ'ın kuzeyetekleri boyunca kaynar. Uludağ Bursa ile birlikte diğer komşu illerinin şifalı suları için bir depo görevini yapar. Bursa'daki şifalı sular, Uludağ'-

ın kuzey eteğinden Çekirge'de bugünki Gelik Palas Otelinin bulunduğu yere doğru 20 ila 50 derecelik bir meyille jeolojik bir yarık boyunca çıkar.

Denizden 240 m. yükseklikte olan bu jeolojik yarıktan çıkan suların terkibi birbirine çok benzerlik gösterirler.

Kaynaklardaki şifalı suların hemen hepsi oligometalik (madeni az sular), hiper termal (sıcak) sulardır. Bademlibahçe bölgesindeki şifalı sularından olan Kaynarca Yeni kaplıca ve Kükürtlü kaynaklarında çok az kükürt ve H2S vardır. Suların temperatürleri 500C nin üstündedir. Vakıfbahçe bölgesindeki sularda, mağnezyum, kalsiyum ve bikarbonat iyonları daha çok vardır. Suların temperatürleri 500C altındadır.

Bursa halkı, 40 dereceden sıcak olanlara «Dişi Su», 40 dereceden aşağı olanlara «Erkek Su» adını vermiştir. Makbul olan ve tutulan Dişi sulardır.

Çekirge suları içinde 0,00015 gr. kadar bikarbonat halinde demir olduğundan aktığı yerleri kırmızı pas rengine boyar. Onun için bu sulara «çelikli» adı verilir. Demir yüzünden bu sular içildiği zaman birkaç günlük kabızlık yapar, ancak sonraları düzelir.

Kabızlığın önüne geçmek için ilk günlerde yemeklerden önce Bursa'nın meşhur şertalıslnt ve diğer meyveleri yemek gerekmektedir.

Ayrıca hatırlatmak gerekirki Bursa'daki Çekirge (Vakıfbahçe) sularının tedavi şekli banyodur.

Bursa'daki şifalı suları daha önce, Vakıfbahçe, Bademlibahçe bölgesi sulan diye iki gruba ayırmıştık. Birinci grup :

1 - VAKIFBAHÇE GRUBU SULARI

Bursa Çekirge' de bulunan ve Türkiye' dermatoloji ve Rehabilitasyon merkezi bulunannüm,

Çekirgenin Şifalı sularının en önemlisi Çekirgenin yukarı bölgesindeki Vakıfbahçe denilen yerden kaynayan şifalı sudur. Tünellerle aşağı indirilir. Yolda diğer bir kaynak suyu da esas suya bağlanır. Esas kaynak yeri Vakıfbahçe olup suyun temperatürü 48-50 derece dolaylarındadır. Çelilt Palas'ın suyu bu kaynaktan gider. Vakıfbahçeden başka Zeyn! Nine, Iskara membaları vardır. Askeri kaplıca ile bölgedeki bütün otel banyoları bu membalardan beslenmektedir. Askeri kaplıca, Vakıfbahçe, Iskara ve Zeyni Nine sulannın karışımı ile beslenir. Ayrıca yeri Vakıfbahçe suları grubuna giren diğerleri Çekirge'deki «Erkek su» tabir edilen ve ana kaynakları kaçak olan sular vardır. Garipler altı, Küplüce, Horhor hamam ve Cıkcık sular bunlardandır. Horhor Eski kaplıcanın avlusundan çıkmaktadır. Bu üç kaynağın da suları aynı benzerlikte olup yalnız temperatUrleri değişmektedir. Yeri «Erkek su» denilen sulard-r ve temperatürleri 36-37 dolaylarındadır.

2 - BADEMLİBAHÇE GRUBU SULARI :

Bademlibahçe suları ise Karamustafa-Kaynarca yeni kaplıca ve Kükürtlü kaynaklarıdır-. BademIibahçe suları radon bakırların Vakıfbahçe sularından başkalık gösterir. Karamustafa kaplıcası radonu 48 emandır. Bir diğu değişikHkte Kükürtlü hamamının ve otellerin bulunduğu bahçede çıkan III. kaynaktır, Bu bölgenin kükürtlü hidrojen bakımından en zengin kaynağıdır. (Kükürtlü suların özelliklerine bakınız).

VAKIFBAHÇE VE BADEMLİBAHÇE SULARININ GENEL ENDİKASYONLARI : (D)

Bursa kaplıcalarında tedavi edilen hastaların başında, romatizma ve nevraljililer gelir, Buyyo romatizması, ateş düştükten sonra Bursa'nın Türk hamamlannda çabuk şifa bulur, Romatoit artritislerde, daha ziyade banyo tedavisi iyi gelir.

Artrozlarda ise Türk banyosunda terleme ve buğulamadan çok faydalanılır. Bu hastalarda esasen Nörovejetatif sistem düzensizliği bulunduğu gibi, beslenme bozukluğu ve hormon değişikliği de vardır. Bursa'nın radyoaktif sulan, bu bozuklukların düzelmesinde yüksek değer taşır.

Radyoaktif maddeler, vücuda fazla miktarda girerse, toksit ve tahrip edici tesir yapar. ilk önce kalp üzerinde sonra da epitel hücreleri - üzerinde tesiri görülür. Bundan başka radyoaktivitenin tenasül uzııvları, sinir ve dimağ üzerinde de büyük tesiri vardır.

İlk zamanlarda radyoaktivite tesiriyle bu uzuvlarda bir kan dolaşımı artması görülürken radyoaktivitenin tesiri arttıkça dokular harap olur. Bu hale göre radyoaktiviteyi her hastalığa göre bir döngü ile kullanmak lazımdır.

Kaplıca tedavisinde hücreleri faaliyete etlrlot eksite edici tesir yapacak kadar radyoaktivite makbuldur.

İşte Bursa'nın Çekirge ve Karamustafa suları bu özelliği taşımaktadır.

Emanasyon halinde bulunan radyoaktivite banyo içinde deriden ve nefes yollarından vücuda girer. Hücreler içine kadar yayılan emanasyonun asit ürik üzerinde eritici tesiri vardır.

Radyo aktif banyolardan sonra, idrarda asit ürik miktarı artar, kanda azalır. Bunun sonunda mafsa Bardaki tofüsler erir, kaybolur. Bu sebeple gutlu hastalarda Çekirge ve Karamustafa suları ile tedaviden çok iyi sonuçlar alınır. Kobaylar üzerinde torüs husule getirdikten sonra, emanasyon tedavisi ile bunların kaydolduğu görülmüştür.

Emanesyonun ayrıca idrar verici tesiri de vardır.

Az miktarda vücuda giren emanasyon bütün hücrelerde büyük bir faaliyet yaratır. Uzviyetteki diyastazların tesir kudreti artar, eksik hormonların ifrazında çoğalma olur.

Nöro-vejetatif sinir sisteminin işlenmesi hormonlara çok sıkı bağlıdır.

Emanasyon tesiri ile hormonların nisbeti normale döndügü gibi, sempatik sistem denkleşmesi de sağIanır.

Emanasyonun, Iükositler üzerine tesiri pek önemlidir. Lökositlerin sayısını çoğaıtmaz. Fakat lökositleri parçalayarak çok nüveli likositler husule getirir.

Lökosit nüvelerinin, diyastasların doğmasında büyük rolü vardır. Bökositlerde geçen bu hadise dolayısı ile, kandaki fermanlar çoğalıyor ve emanasyonun antitoksik ve asit üriği eri tic i tesir meydana geliyor.

Emanasyon damarları genişletir, kan tazyikini düşürür.

Fakat bunların hepsinin üstünde, sinir sistemi üzerindeki teskin edici tesir ile, nevraljilerin çabuk şifasını sağlar. Nevrit ve polinevritlerde sinirin erken rejenere olmasını temin eder.

Yine emanasyonun beslenme faaliyetini artırmasından, adele atrofilerinde iyi gelir. Çekirge askeri hastahanesinde, istiklal harbi aylardan beri tutmayan kemik kırıklarında, Çekirge ılıcaları ile yapılan banyolardan sonra, çok kısa zamanda kalın teşekkül ettiğini ve atrofilerin geçtiğini gördüm.

Kadın hastalıklarından, anekart (Tuba ve yumurtalıkların iltihabı) para ve parametrit (döl yatağı hücre dokusunun iltihabı), amanore (adetin kesilmesi "veya hiç olmaması), dismonore (ağrılı adet görmek), vakalarında vajen duşundan ve banyolardan pek çok faydalanılır.

Çekirge sulan ile, kobaylar üzerinde yaptığım denemeler sonunda, bu suların antianafilaktik tesiri olduğu tesbit edilmiştir.

Bu sebeple Bursa ılıcaları ürtiker, ekzema, astım gibi bazı alerjik hastalıklarda da iyi gelmektedir. Kaplıcalardan bayka, 2500 metre yükseklikteki ULUDAĞ‘ın Bursa için büyük değeri vardır. Bir taraftan 26 km. uzaklıktaki denize, diğer taraftan 40 km.lik bir yolun sonunda Uludağın karlı tepelerine ulaşılabilmesi, Bursa'nın sağlık bakımından olduğu kadar, turizm yönünden de Türkiye için önemli bir servet olduğu anlatır. Bugün Uludağ, sanatoryumları ve kayak sporunda gördüğü rağbetIe, büyük bir gelişme yolundadır.

TIBBİ DEĞERLENDİRME : (Y)

Çekirge Vakıfbahçe grubu suları kalevi maden suları grubuna girer. İçinde sülfat anyon bulunduğu için karışık, acı kaleviler diye tasnif ederiz. Katyon olarak kalsiyum ve magnezyum gibi toprak kalevilerinin hakim olduğunu görüyoruz. Şu halde toprak kalevili acı bikarbonatlı su diye değerlendirdiğimiz Vakıfbahçe'nin sıcak suları banyo tarzında kullanıldığında, Yalova sularında saydığımız endikasyonları tekrarlamak icap eder.

Ancak tometer teşrik edildiğinde bunların ihtiva ettikleri bikarbonat sülfat ve topralt ltalevileri ile bilhassa karaciğer ve safra yolları üzerinde etkileri artar. Bu hafif bikarbonatlı sular organizmada tutulmazlar. t;u halde süratle geçtikleri yerlerden bazı artıkları sürükler ve idrar yolundan dışarı atılmasını temin ederler.

Metabolizma (hafif, şeker, ıliabet, kriz devıcler-nın haricinde gut hastalığı kanında fazla miktarda yağ birikinti eri görülen şişmanlarda) hastalıklarında sular içme ve banyo tatbikleri şeklinde kullanıldığında değer kazanırlar.

Kükürtlü hamamı suyu karbondioksit ve az miktarda kükürt ihtiva etmektedir. Bu suretle yukarıda saydığımız endikasyonlara karbondioksitin müessir olduğu periferik damar hastalıkları da ilavedir, Diğer taraftan kükürtün müessir eşiğin birazcık üstünde olmasından dolayı kronik iltihaplı hastalıklarda

(müzinin iltihaplı kadın hastalıkları, keza müzmin iltihaplı ve bol balgamlı bronşlektaziler-) , intani romatizmalar (tabiatiyle spesifik bir sebebe bağlı tüberküloz gibi intani hastalıklar ve akciğerin ilerleme gösteren bahis urları kontrendikedir) kükürtüden istifade ederler.

Ancak suların bütün bu saydğım yönlerde değerlendirilmelerini mümkün kılacak modern tesisata ihtiyaç vardır.

Bademlibahçe kaynaklarından Karamustafa ve Kaynarca sularının terkibi havalinin diğer suları ile anatasntrte, aynı sınıfa girmektedir. Karamustafada lrarbondioksit miktarı müessir hudu

dun altında kalmaktadır. Buna mukabil radyoaktivitesi bu havall

sularının içinde en yüksek seviyeye ulaşmaktadır. Buna göre ekendikasyon olarak radyoaktif suların sükun verici hassası göz önünde tutulur ve yine akciğer yoluyla organizmaya dahil olan bu

radyoaktivitenin endokrin sistem üzerindeki münebbih tesiri dikkate alınır. Bu Cıns suların tetkiki esnasında metabolizmanın süratlendiğini ve ürik asit itrahının arttığını biliyoruz.