Horoz Gülü (Nevruz Gülü)

Düğün çiçeğigiller (Ranunculaceae) familyasındandır. Horoz gülü çok yıllık bir bitki olup koyu renkte şişkin ve yoğun, kökümsü gövdeye sahiptir. Kökümsü gövdesinden 3- 4 adet gövde gelişir. Yer üstü gövdeleri, bitki çiçek açarken yaklaşık 20 cm. daha sonra 40 cm. kadar boylanır. Bitkinin gövdesinin aşağı kısmı koyu yapraklarla örtülmüştür. Yukarı kısmında ise yapraklar sıra ile dizilmiş olup parmak (Elsi) şekillidir. Yaprakların kenarları düzdür. Gövdelerinin uçlarında yerleşmiş altın sarısı renkte, iri ve güzel çiçekleri vardır. Oval şekilli olan meyveleri aşağı doğru sarkmış şekilde olur. Bitki Nisan-Mayıs aylarında çiçek açar ve haziran-temmuz aylarında meyve verir. Bitkinin bütün kısımları zehirlidir. Dünyada 24 türü bulunmaktadır. Ancak tıpta bahar horoz gülünden (Adonis vernalis L.) faydalanılır.

Horoz gülüne Türkiye'de, Avrupa'da özelliklede Ukrayna'da, Kuzey Kafkasya'da Kırım'da, Sibirya'da, Kazakistan'da, Kafkasya'da ve Orta Asya'da geniş yayılış gösterirler. Türkiye'de 9, Azerbaycan'da 5 horoz gülü türü vardır.

Horoz gülü, çiçek açma zamanından meyve olgunlaşıncaya kadar toplanabilir. Bitkinin yer üstü kısımlarını toplayıp ince tabakalar şeklinde sererek kuru ve havadar yerlerde kısa zamanda kurutulur. Kurutulmuş Horoz gülü otu, demetler halinde bağlanır ve ilaç fabrikalarına gönderilir. Horoz gülünde bulunan esas madde Adonitoksin'dir. Fakat son yıllarda Horoz gülünün etkili maddesi olarak Simarin glikoziti bulunmuştur. Simarin glikoziti Horoz gülünün en kuvvetli biyolojik etkiye sahip olan maddesidir. Bunlardan başka Horoz gülünün terkibinde az miktarda sapanin ve Adonit etil alkolü de vardır.

Günümüzde horoz gülü otundan Galen preparatı hazırlanır. Eczanelerde horoz gülünden demleme ve tinktür şeklinde preparatlar hazırlanır. c

Bu preparatlar günümüzde yaygın olarak kullanılmaktadır. Horoz gülü otundan alınmış Galen preparatlarında Adonilen ve Adoniziti gösterebiliriz. Türkiye'de yetişen horoz gülü bitkilerinin öğrenilmesi ve kullanılması gerekmektedir.