Eczana Gülhatmisi

Hatmi çiçeği, çok yıllık otsu bir tür olup Malvaceae familyasına aittir. 1-1.5m boylanabilen bu bitki gövdede dallanmış olup yaprakları saplıdır. Yaprakları yumurta ve kalp şeklinde olup yüzeyi sert tüylüdür, Çiçekleri yaprağın koltuğundan çıkar ve sarımsı renktedir. Gülhatmi haziranda çiçek açmaya başlar ve çiçeklenme eylülün sonuna kadar devam eder.

Türkiye‘de, Kafkasya‘da, Orta Asya'da doğal yayılış gösterir ve bu alanlarda çok yaygındır. Nemli çimenliklerde, nehir kenarlarında, çalılı yamaçlarda biterler. İlaç gibi kullanmak için bahar ve sonbaharda köklerini çıkarıp genç yumuşak kökleri ayırıp, soğuk su ile yıkadıktan sonra açık havada kurutulur. Kurutulmuş gülhatmi kökü beyaz renkli, az kokulu tatlı olur. Gülhatmi kökünün terkibinde esas etken madde seliktir. Kökü ise demlenerek kullanılır. Gülhatmi kökünden birkaç preparat yapılır ki, bundan da solunum yollarının iltihabında hafifletici ve balgam sökücü ilaç gibi geniş bir alanda kullanılır.

Hatmi çiçeğinin kökünde,%36 kadar yapışkan madde vardır. Onun yapısını polisakaritler i oluşturur. Polisakaritler hidrolize olunduğunda pentoz, heksoz, galaktoz ve arabinoza ayrılır. Bunların dışında hatminin kökünde %37 nişasta, %9 disakkarit, %2 asparajin, %4 betain, %1,7 yağlar, %16 yakın pektin vardır. Yapraklarıyla çiçeklerinde yapışkan madde ve kediotunun kokusuna benzeyen %0,02 eter yağıda bulunmaktadır.

Gülhatminin halk tababetinde daha çok çiçekleri kullanılır. Çiçekler tam açıldığı zaman toplanır ve gölgede kuru yerde kurutulur. Sonra bu kurutulmuş çiçeklerden çay demleyip birkaç hastalığın tedavisinde üşütmede göğüs yumuşatıcı gibi, idrar yollarının iltihabında ve aynı zamanda mide bağırsak hastalıklarında iltihaba karşı kullanılır. İdrar yolları iltihabı hastalıklarında çoğu zaman gülhatmi ile ebegümeci bahar aylarında toplayarak güneş altında kurutulmuş köklerden (her birisinden ayrılıkta 5 gr.) alıp küçük küçük doğradıktan sonra bir litre kaynar suda çay gibi demlenir. Bu çaydan hasta günde üç defa her birisinden bir büyük bardak içilebilir.