Binbelik

ATROPA BELLADONNA

(Solanaceae - fam.)

GÜZEL AVRATOTU, BİNBELİK, DELİOTU

Başka milletlerce adı - Bul. Ludo bile; Rus. belladonna; krasaoka, sonnayaodur; tn. deadly nightashade, belladonna; Al. Tolkirsche; Fr. beladonne, bouton noir.

Karakteristik vasfı. (şekil-71) Güzelavratotu çokyıllık otsu bitkidir. Köksap kısa, kalın, iri, etli, bir yıllık bitki olup kökleri dallıdır. Sap 3 m kadar yüksek, üst kısımda yabavari dallanır. Yapraklar yumuşak, ince, yumurta şeklinde, uç tarafı sivri, bütün kenarlı. Alt yapraklar almaşık, üsttekiler ikişer yapraklı, (biri büyük, diğeri - daha küçük). Çiçekler eğik, taçyapraklar temiz kahve renği değil veya menekşe karışımı. Çiçekler birer tekli veya birkaçı bir arada üst yaprak koltuklarından çıkarlar.

Çanak 5 bölümlü, meyvenin olgunlaşmasında açılırlar ve meyveyi muhafaza ederler. Taç borumsu, uca doğru genişler. Erkek organlar da 5 adet. Meyve örgeni biricik. Meyve siyah menekşe parlak çilek, kara kiraza benzer, etli, çok tohum Bitkinin bütünü zehirlidir. Mayıs ayından eylül ayına kadar çiçek açar, yayılışı. Orta ve Güney Avrupa, Kuzey Afrika, SSSR (Kafkasya, Ukrayna, Kırım) , İngiltere, Almanya, Anadolu, İran, Pakistan, Kuzey Amerika'ya da götürülmüştür, bazı memleketlere kültür yetiştirilir.

Bizde yabani halde kayın yetişen ormanlarda, deniz seviyesi 300-1600 m arasında, kuytu, yan aydınlık yerlerde, yeterince rutubetli hava ve toprakta, besin maddelerinden yana zengin ve dondan koruntulu yerlerde en fazla Koca balkan ve Rodopların kuzeyindeki yamaçlarla yetişir, (Türkiye'de: Kırklareli, (Demirköy civarı) , Bolu (Abant cıvan), Balıkesir (Alaçam ormanları) , Trabzon (Zigana dağları), Sinop «Ayancık ormanları) , Artvin (Hopa yolu), Genye dağı, Adana (Toros dağlan etekleri. Hatay (Nur dağları) (54).

Yetiştirilmesi. Bitki kaba, derin, organik terkipteki topraklarda çok iyi yetişir. Ağır kili, bataklık ve karasuluk yerlerde yetişmez. İyi gelişebilmesi için normal rutubet ve kuytuluk, kışın çok soğuk olmayan yerleri sever. 15 dereceden fazla soğuklarda bitkinin kökü donar. Bizdeki şartlara göre, yüksek dağ bölgelerinde, rüzgardan koruntulu kuytu, oldukça gölğeli, rutubetli, kışın dondan koruntulu, hava ve su emen kaba topraklarda, fazla rutubeti olmayan yerlerde yetişir.

Başlıca tohum ile ürer. Erken ilkbaharda yabancı otlardan temizlenmiş, ekime hazır toprağa ekilir. Bir dekardan 80-150kg kuru yaprak ve 150-300 kg kadar da kuru kök alınır. Kültür yetişenin ömrü 5-6 sene kadardır. Bitkinin yan kültür yetiştirilmesi, yani tabii yetiştiği, fakat yalnız muhtevasında önemli miktarda alkaloid bulunduran yerlerde, suni dikmek suretiyle üretilmesi tavsiye olunur.

Bu şekilde ekim sahasından istifade edilmiş olur. Genellikle bitki sıcağı sever, özellikle kış mevsiminde kalın kar tabakası ile örtülü yerler; daha çok kişi hafif geçen mıntıkalarda yetiştirilmelidir. Kuru soğuk, karsız yerlerde, isterse, tabii yetiştiği yer olsun, bitki dondan kurtulamaz.

Kullanılan kısımlar. Kökler (Radix Belladonnael , yapraklar IFolia Belladonnae) ve filiz uçları (Herba Belladonnae) ,