Bahçe Çileği

FRAGARIA L.

(Rosaceae-fam.)

1. Fragaria elatior E h r h. (Eraqaria moschata D u c h.

2. Fragaria vesca L.

3. FRAGARİA ELATİOR EHRH.

(FRAGARİA MOSCHA TA DUCH.)

BAHÇEÇİLEGİ

Başka milletlerce adı - BuL. Edroplodna yağoda; Rus. zemlanika sadovaya; Al. Gerten Erdbeere.

Karakteristik vasfı. (şekıl- 151) Bağ çileği Fragaria Elatior Ehrh nevinden bir cinsdir. nitekim bu cins ile amerikan iri çilek cinsleri aşılanarak Fragaria chilöensis Duch., Fragaria virjiniane Dusch. ve sair melezler yetiştirilmiştir. İngiliz çeşitlerinden (var. semperflorens) ile dağ çileği (Fragarta vesca) ile yapılan aşıdan bir çok cinsler türemiş, bu cinsler nisan sonlarından ekim ortalarına kadar çiçek açar, meyve verir, bunlara yediveren de derler.

İri bahçe çileği çokyıllık otsu bitkidir. Köksap tüylerle kaplı, bunlardan mikroskobik mantarlar gelişir. Yapraklar bileşik rozettir. Her yaprak 3 parça yapracıktan oluşup, küçük saplarla gövdeye bağlıdır. Yaprak kenarları dişli, sivri veya küt, açık veya koyu yeşil. parlak veya mat. Her yaprak koltuğunda vejetatif tomurcuk oluşur. Bu tomurcuktan kol veya yeni yaprak çıkabilir. Sap çokyıllık, kısa (10 sm kadar yüksek), bunun bir kısmı toprakta, bundan etraf kollar gelişir. Çiçekler çiçek demetinde, tek çiçek sapında toplu, çanak yapracıkları çok, taç yapraklan 5-7 adet. Erkek organlar çok sayıda. Meyve örgeni daha da çok olup çiçek tablasında topludur. Bazı çilek cinsleri, çiçek kısımlan sayısında farklılık gösterir. Meyveler türlü şekil ve irilikte, açık pembe ile koyu-kırmızı renkte, başka başka koku ve taddadır.

Yayılışı. Bütün Avrupa'da yetiştirildiği gibi, Asya, Afrika, Avusturya, Kuzey ve Güney Amerika'da da yetiştirilir. Bizde de türlü cinslerden yetiştirilir.

Yetiştirilmesi. Kısmen tohumdan, ekseriya vejetatif üretilir. İklim bakımından hassasiyeti yoktur. Ilımlı iklim dahilinde her yerde çok iyi yetişir. İyi ürün alabilmek için zengin kumsal killi ve mil topraklarda yetiştirilmesi ve sulanabilecek şekilde hazırlanmasına dikkat edilmeli, bol ve iyi ürün için sulamak şarttır. Bitkinin sürünğen sap ucunda kök salmış olan rozet fidancık yere dikilir. Çilek dikilecek tarla peşinen hazırlanır. Dikim ilkbaharda veya sonbaharda yapılır. Saban ile açılan arkların sıra aralan 40-50 sm, şayet makine ile işlenecek ise, bu araların 70-80 sm olması lazımdır.

Fidan evvelce hangi derinlikte ise, yine o derinlikte dikilir. Dikilince can suyu verilir. Çileklerin kök' sistemi sığdır. Bunun için toprağın üst tabakası kuvvetli besin maddesince zengin olması gerektir. Bundan başka her sene hafifçe boğazlanmalı ve en uygun olanı da, meyve toplandıktan sonra yapılanıdır.