Ahlat

AHLAT AÇIKLAMA 1

Gülgillerden; kendi kendine yetişen ve üzerinearmut aşılanan bir ağaçtır. Yemişi iyice olgunlaştıktan sonra yenir.

Faydası: Meyveleri, ishal keser. Zehirli hayvan sokmalarında da filizleri dövülüp, konur.

Ahlat Böyle değil midir atasözlerimizden biri? Sadece ahlâtın mı, balın, armudun iyisini de onlar yer. Dağlarda gezinen ayılar hiç aç kalmasa gerek.Onlar için pek çok yabani meyve var doğada. Sadece ayılar mı, diğer hayvanlar, börtü böcek de yararlanır bu meyvelerden. Çoğu dikenli, çalı görünümündeki ağaçlar ilkbaharda çiçeğe bürünür, Aynı aşılı akrabaları gibi.Yine bir Bodrum anısı geliyor aklıma. Kuş gözlemeye. Milas yolundaki Gölün kıyısına gittiğinizde bir ahlât ağacı çıkmıştı karşımıza. Ne güzeldi Üzerindeki gelin saflığındaki çiçekleriyle.

Güvenmediğinden gelene geçene, Dikenlerini uzatmıştı uzatabildiğince. Bir köylü karıkoca geçti ben ahlâtın Çiçeklerini koklarken. Merak ediyor, onlar ne diyor ahlâta diye, sorup 'çöğür' yanıtı alıyorum. O çiçekler bütün diğer meyve ağaçlarında olduğu gibi Dökülüp yerini meyvelere bırakacaklar. Ahlâtlar da püfür püfür esen yelin Tadını çıkara çıkara büyüyecek kırlarda. Çobanlarla yürüyüşe gelenlere çerez olacaklar bir sonbahar günü. Eğer kuştan, böcekten kalırsa, köylü toplayıp kurutacak ahlâtı. "Yaban armudunun, yani ahlâtın ilk önce Zağros yörelerinden Kafkasya'ya uzanan alanlarda görüldüğünü, halk arasında da bu tür armudun ahlât olarak aldığım" söylüyor Dr. Cemşit Bender.

Ahlât adının ise Yunancadan geldiğini söylüyor Evelyn Kalças. Magrice Messegue armudun Eski Mısır'da bilinmediğini, Yunanlıların da diğer Avrupa topluluklarından daha sonra tanıştığını söylüyor armutla. Oysa Homer Odysse'de bahsediyor Armuttan, ahlâttan. Evliya Çelebi'nin de dikkatini çekmiş ahlât. İstanbul‘daki Kavak'ın (Rumeli Kavağı sanırım) ahlâtının meşhur olduğunu Yazmış İstanbul gözlemlerinde. Erzurum'da 'yer yer kış elması ve ahlât armudu' olduğunu kaydetmiş, Sofya'yı anlatırken "aşağı derelerinde kestaneVe ahlât, göğem, muşmula ve övez vardır" demiş, ama bu işi bir garip bulmuş Evliya. Süleyman Dingil Antalya'yı dolaşırken tuttuğu notlarda "büyük ovayı geride bırakıp Serinhisar'a yaklaşırken ve geçince sağ taraf ve soldaki yamaç, Binlerce armut ağacının kapladığı alandır. Yaban armudu, ahlâtlar, dikenli Çalılar gibi çıkan bu ağaççıklar budanır, aşılanır ve aşı armutları oluşturulur. Ikbaharda, Nisan-Mayıs aylarında, kilometrelerce uzanan bu alan, Bembeyaz armut çiçekleriyle her tarafı bize karlı örtü gibi gösterir" demiş.

Kastamonu köylerinde ahlâttan tek başına pekmez yapanlar varsa da çoğunluk diğer yabani meyvelerle karışık olarak yapıyor ahlât pekmezini. Kışa saklanan bu pekmez sulandırılıp pilav, çörek, etli ekmek gibi yiyeceklerin yanında içiliyor veya lohusa kadınlara içiriliyor. Geçen ilkbaharda ziyaret ettiğim Kastamonu Günleri Şenliği'nde (İstanbul‘da Fes hane‘deydi) bir Kavanoz ahlât pekmezi almıştım. Kıyamadığım için azar azar yediğim bu Pekmez öyle lezzetliydi ki seneye yeniden alabilir miyim diye düşünmeden Edemedim. Arzuya göre şekerle karıştırılan ahlâtlardan hoşaf da yapılmakta. Kimi yerlerde de ahlâttan turşu yapıldığına dair bilgilere rastlanıyor. Galiba Hepimizin dağlara, kırlara açılıp biraz doğayı tanımaya ihtiyacı var. Çocukluğumuzda çok iyi bildiğimiz pek çok değeri unutmuş durumdayız Görüyorsunuz ya, ahlâtın yeri yabana atılır gibi değil, Yaban armudu olarak bilinmekle birlikte, meyvesi armuttan çok elmaya benzer ahlâtın. Alıçtan biraz daha büyük, olgunlaştığında kahverengiye dönen, tatlı bir meyvedir. Türkiye'nin hemen tüm yörelerinde yetişen ahlât özellikle çocuklar ve Çobanlar tarafından toplanır, afiyetle yenir. Yenmeyenler ise kurutulduktan Sonra kışın hoşafa konur genellikle. Kastamonu'nun dağlarında çok miktarda ahlat olduğunu söyler Nail ve Özdemir Tan, 'Kastamonu'da Doğada Kendiliğinden Yetişen Bitki ve Meyvelerle Beslenme' başlıklı yazıda. 'İrili ufaklı birçok yabani armut türü yetişir' derler. Kastamonu'da ahlâttan pekmez ve kavut yapılırmış. Kavut köylerde kış akşamları hala sevilerek yenen bir çerez olsa gerek:

Kavut (Kastamonu)

250 gr kuru ahlât (veya armut)

100 gr kavrulmuş buğday

100 gr kavrulmuş mısır

1/2-1 su bardağı pekmez

Aldığınca su

Ahlâtlar olgunlaştığında toplanır ve yıkanır. Bıçakla ikiye ayrılıp güneşte kurutulur. Bu ahlâtlar kavrulmuş buğday ve mısırla birlikte değirmenden geçirilerek un haline getirilir. Bu una pekmez katılır. Yumuşak bir hamur haline gelecek kadar su ilave edilip karıştırılır ve Kaşıkla yenir.

AHLAT AÇIKLAMA 2

Ahlat hemen her yerde yetişen beyaz ve siyah renkli bir bitkidir. Sıni ve Sicistani cinsleri bulunur.

Özellikleri ve Yararları

- Dikenli bir ağaç olan ahlatın meyvelerinden yararlanı1ır. Kendi kendine yetişir.

- Meyveleri kabız yapıcı bir özelliğe sahiptir.

- Filizleri, dövülürse, zehirli böceklerin sokmaları iyileştirir.

- Aç karnına yenmesi zararlıdır.

AHLAT AÇIKLAMA 3

Ahlat (Piraster, Pirus elaegrifolia, Wild pear-tree, Poirier sauvage, Şaxtôr)

Yaban armudu da denir. Gülgillerden, yabani olarak yetişen ve üzerine armut aşılanan bir ağaçtır. Yemişi iyice olgunlaştıktan sonra yenir.

Faydaları

Meyveleri ishal keser Zehirli hayvan sokmalarında, filizi ezilip yaraya sürülür.

AHLAT AÇIKLAMA 4


AHLAT (YABAN ARMUDU)

Arapçası: EI-İccôsu'l-Berrf, Kümmesra-i berri, Ahraz, cevzer

Latincesi: Pyrscommunis Rosaceae

Yetiştiği Yer ve Çeşitleri: Hemen her ülkede ve bölgede yetişir. Beyaz ve siyah olanı vardır. Ayrıca sını (Çin) ve Sicistôni cinsi vardır.

Kullanılan maddesi: Meyveleri

Tıbbi Özellik ve Faydaları: Dikenli bir ağaçtır.

a) Kendi kendine yetişir. Meyveleri kurutulup kullanılır ve olunca yenir.

b) Zehirli haşaratın sokmasında filizleri dövülüp üzerine konur.

c) Meyveleri ishali keser. Kabızlık yapıcıdır.

d) Kalbi kuvvetlendirir.

e) Aç karnına meyvesi yenirse zararlıdır.

AHLAT AÇIKLAMA 5

YAN TESİRİ: Kabızlık yapıcıdır. Taze ham ahlatın yenmesi zararlıdır. Fazla miktarda yenilmesi
kalp sıkışması yapabilir. Aç karna yenmesi durumda kabızlık yapar. Olgun olmayan ahlatları
hayvanlara da yedirmek aynı yan tesiri gösterir.

TELAFİSİ: Aç karnına yenmesi iyi değildir. Tok karına az miktarda yenir. Tavsiye bölümünde
belirtildiği gibi kullanmak yan tesirlerini giderebilir.


ŞİFASI

1) İshal: ishal durumunda olgun (ermiş) ahlat yenir.

2) Zehirli Hayvan Sokması: Yaprakları ve filizleri dövülüp sokulan yere bağlanır. (Acele doktora gidilir.)

3) Kalp Kuvvetlendirici: Meyvesi yenmeye devam edilir. öğütülmüş ahlat yoğurtla karıştırılıp
aç karına az miktarda yenir. Ahlat, ayva ile beraber hoşaf yapılıp yenmeye devam edilir.

4) Böbrek Çalıştırıcı: Ahlat tok karna az yenir yada kurutulup, öğütülmüş ahlat yoğurtla
karıştırılıp aç karna az miktarda yenir.

5) Hararet Giderici: Ahlat hoşafı, öğütülmüş ahlatın yoğurtla yenmesi, ahlatla ayvanın beraber
hoşafının içilmesi harareti teskin eder.