Acı Ot

ACI OT AÇIKLAMA 1

Kırmızı çiçeklere ve büyük yapraklara sahip olduğu gibi bir metreye yakın boyları vardır. Yurdumuzda Anadolu' da yetişmektedir.

Özellikleri ve Yararları

- Terletici ve idrar sökücü özelliğe sahiptir.

- Kuru kepekleri giderdiği gibi, saçları da gürleştirir.

ACI OT AÇIKLAMA 2

Acı ot Sevgili Edibe Berk Bodrum Ot Yemekleri adlı çalışmasında acı ottan şöyle Bahseder: "Sarmaşık gibi uzun bir bitkidir, bir tür sarmaşıktır. Onun İçin bazı yörelerde sarmaşık diye tanınır. Pişince acımsı, baharlı bir tadı Vardır. Bu nedenle Bodrum'da acı ot derler. Doğal otların hemen hepsi yağ Buna bağlıdır. Bol yağmurlarla acı ot da çıkar. Dağda, çalı aralarında olur.Toplaması güçtür, pek de bol bulunmaz, bu nedenle pazarın pahalı otların dan biri de bu acı ottur. Ama yine de aranır, bulunur ve yenir. Bunun da ay rica şifalı olduğu vurgulanır.

Pazarda 30-40 santim boyunda demetler halinde satılır." Bir Bodrumlu için ne kadar pahalı olursa olsun vazgeçilmezdir acı ot. Fiyatına bakılmaz satın alınır, Edibe Hanım'ın dediği gibi. Antalya pazarlarında da rastladım acı ota, ancak o kadar revaçta olmadığı satıcıların elinde bolca bulunmasından bellidir. Orada da sevenleri vardır tabii, bir defada 3-4 demet alıp çantasına atan. Üstelik Antalya'da daha ucuzdur acı ot, talep bağlanır olsa gerek. Bir keresinde yaşlı bir çiftle karşılaşmıştım köylü teyzelerinden biriyle sohbet ederken. Bey acı ot demetleri arasından iyilerini seçmeye çalışıyordu. Sordum nasıl hazırladıklarını. Onlar ayıklayıp doğradıktan sonra haşlayıp sirkeli sosla yiyorlarmış. 'Çok severiz, çok lezzetlidir' dedi. Ben de alıp onun tarifiyle pişirdim bir keresinde, hatta haşlanıp suyu döküldüğünde daha lezzetli olduğuna kanaat getirdim ve sık olmamakla Birlikte aldığım acı otları bu şekilde pişirdim sonrasında.Sadece Bodrum'da değil, bütün Ege Bölgesi'nde sevilir acıt.

Aydın ve Ayvalık'ta 'sarmaşık', Ödemiş'te 'bıcıl', Gökçeada ve Gebze'de 'deli sarmaşık', Ayrıca bazı yerlerde de 'acı filiz' denir ona. Sevgili Nedim Atilla Tarihten Günümüze İzmir Mutfağı adlı kitabında sarmaşıktan şöyle bahseder: "Sevilen ve şifalı olduğuna inanılan oldukça pahalı bir bitkidir. Bakır renkli sürgünler ve ilk yaprakları, ilkçağlardan beri yenmektedir. Genç sürgünlerden taze soğan ile zeytinyağında yumurtalı kavurması yapılarak yenir." Anlayacağınız en çok kullanım yöntemi kavrulup yumurta eklenmiş halidir sarmaşığın. İşte bu en bilinen tarif. Turgay Aydın'ın Aydın Sofrası kitabından: Acı ot (Sarmaşık) Kavurması 2-3 demet doğranmış acı ot (sarmaşık) 2 ince kıyılmış pırasa (yerine-soğan da kullanabilirsiniz) 3-4 çorba kaşığı zeytinyağı 2-3 yumurta Tuz, kırmızı pul biber Sarmaşıkların sert kısımlarını attıktan sonra 2-3 parmak uzunluğunda doğrayın, ya da elle koparın.

Yıkadıktan sonra süzülmeye bırakın. Tavaya yağ ve pırasaların beyaz kısımlarını koyup kavurmaya başlayın. Ardından sarmaşıklarla birlikte pırasanın yeşil kısımlarını,tuzunu ve biberini ekleyin. Arada karıştırarak kavurmayı sürdürün.Otlar yumuşadığında çırpılmış yumurtaları ekleyin. Yumurtalar da piştikten sonra sıcak olarak marul salatası veya yoğurtla servis edin.(2-4 kişilik) Tarifini verdikten sonra, bir de dizelerdeki sarmaşığı dinleyelim. Dizeler Anadolu Mitolojisi'nden: Tadını salya dönüştürüp gösteren ayva Sıcaklığını suyunun serinliğinde gizleyen Buram özlem kokan üzüm Alımlı bir sevgiye yandır gibi Dallara dolanan asma, bir de sarmaşık... Az olmakla birlikte İstanbul pazarlarında da rastlayabilirsiniz acıta. Nisan ayında, otların en bol oldugu dönemde Kadıköy, Göztepe veya Bostancı Pazarlarında acıt (muhtemelen 'acı filiz' veya 'sarmaşık' adıyla) satılır.

Istanbulda az bulunmasının nedeni belki de bitkinin sevdiği yerlerle alakalıdır. Çünkü acıt daha çok el değmemiş arazilerde, çalılıklarda, eski taş duvar diplerinde görülür. Ağaç ve çalılara sanıldığı gibi, duvar ve ağaç diplerinde yerde de uzayabilir. Bu sarmaşıkların sadece uç kısımları yendiği için 10-15 cm uzunluğundaki uç kısımların koparılması yeterlidir. Bodrum'daki Sevgili ot toplama arkadaşım Aynur, çok iyi bir göze sahip olduğu için benim bulamadığım acı otları bulup çıkarır ve kısa sürede kocaman bir demet toplardı. Keyifliydi ot yolculuklarımız. Bodrum Gölköy'ün ormanlarında, zeytin ağaçlanın, taş duvarların dibinde bulurduk acı otları. Bazen de dikenli çalıların arasına saklandığından ellerimiz kollarımız çizilmiş olarak dönsek de eve, yine de bol ot toplamış olmanın mutluluğunu yüzümüzdekı okuyabilirdiniz. Hep derim, insanın kendi elleriyle topladığı otu, sebzeyi pişirmesi kadar güzel bir şey yoktur.Güzeldir sarmaşıklar. Sadece acıt da değil, hepsi.Tırmanarak giderken Gökyüzüne doğru, bir yandan taze filizler ve yapraklar çıkarır, bir yandan da meyvelerinin olgunlaştığını izlersiniz. Bizden çok uzaklarda, Japonya‘da,Eski zamanlarda yaşamış önemli bir doğa gözlemcisi ve şair olan Başa bakın nasıl anlatmış sarmaşığı 3 satırda:Sarmaşık sürgünü.Duvardan aşmış,Köşede birkaç bambu çağınlar fırtınayı.Bir ağaç ya da çalı gördü mü dayanamaz sarar sarmalar onu acıt. Sarımsı, yeşilimsi ufak çiçekleri ve kırmızı minik meyveleri vardır.Köklerinden Şifacılıkta yararlanılan sarmaşığın yaprakları ezilerek (Muğla) lekeleri gidermek için cilde sürülür.

Bitki ayrıca müshil ve idrar arttırıcı olarak kullanılmaktadır.Acı otun bir başka hazırlama yöntemi daha vardır ki bu Giritlilerin kullandığı bir yöntem ve sevilen bir mezedir. Uzun yıllardır Bodrum'da yaşayan,Bodrum Yararlı Bitkiler Araştırma Merkezi'nin gönüllülerinden dostumuz Cüneyt'in büyükannesi Giritliymiş ve bu tarifi de 'büyükannemin spesiyalitesi' diyerek bize kendisi vermişti. Bir süre ballandırarak anlatıp tarifi vermeye yanaşmasa da sonra dayanamayıp ayrıntılı olarak anlatmıştı. Ben biraz değiştirmiştim yaparken. Lezzeti yerindeydi, Cüneyt'in dediği gibi Beşamel Soslu acıt Mezesi 2 demet acıt 3-4 çorba kaşığı zeytinyağı 2 yarım halka halinde doğranmış soğan 4-5 diş doğranmış sarımsak 2 çorba kaşığı mısır unu (silme) 1 su bardağı süt Bir tutam rendelenmiş muskam Tuz Acı otları nasıl ayıklamak gerektiğini yukarıda anlatmıştım. Sonraki İşlem şöyle: Tencereye acı otlar konup kapağı kapalı olarak kendi suyunu çekene kadar hafifçe haşlanır. İçine zeytinyağı, sarımsak ve soğan eklenip kapağı açık olarak, arada karıştırarak, kavrulur. Soğanlar ve otlar yumuşadığında mısır unu konup 2-3 dakika karıştırarak kavrulur. Tuz,muskat ve yavaş da süt ilave edilerek 5 dakika daha karıştı ramak pişirdikten sonra acıt yemeğimiz hazır. (2-4 kişilik)