Avesta Kitap
Avesta Kitap ,Aryan Mitolojisi ve bu mitolojinin Med Kolu ile ilgili çalışmalarımda bu kez en önemli kaynak kitap niteliğindeki Avesta’yı, çeşitli İngilizce kopyalarını karşılaştırarak tercüme edecek ve yorumlayarak okuyuculara sunacağım. Kürtler’in uzak atalarının mitolojik değerlerini aktaran kaynaklardan kısmen yaşayabileni olan Avesta Külliyatı’nı size tercüme ve yorumları ile birlikte sunmakla; artık ”kolay ulaşılır kaynak sıkıntısı”na da son vermeyi umuyorum.
Avesta Kitap:
Zerdüştiler’in Kutsal Kitabı Avesta’da yer alan metinlerin gerçek anlamı, Batılı Bilim Adamları konuyla yakından ilgileninceye kadar, bu kitapları kutsal ilan eden insanlar tarafından bile bilinmiyordu. Dolayısıyla; rönesans deneyinden geçmiş olan bu gibi ülkelerde ”fikri hür” olarak yetişmiş bilim adamlarının Avesta’ya ulaşmasına bir ”keşif” gözüyle bakmamak büyük bir haksızlık olurdu. Fakat Batılı Bilim Adamları Avesta’yı incelerken yine de -bilgi eksikliğinden olsa gerek- Kürtçe’yi hesaba katmamak suretiyle gözardı edilemez bir hata yaptılar. Bu araştırmacılar İranî Uluslar söz konusu olduğunda hep sadece ”Persler”i söz konusu ettiler. Dil olarak da sadece Persçe’yi incelemeyi yeğlediler. Diğer İranî Diller gözardı edildi. Oysa Kürtçe ve bilhassa Kürtçe’nin Zazaki ve Hewramani lehçelerinin hesaba katılması, araştırmacılara hem Avesta’nın orijinal coğrafyasının tayininde, hem de Peygamber Zarathuştra’nın kimliğinin belirlenmesinde paha biçilemez bilgiler sağlayacaktı.
Hermippos yazılı Avesta konusunda en açık tanıklık yapan Grek yazarlarından bir başkasıdır. Yazar, ”Magular hakkında” adlı bir de kitap yazmıştır. Buna göre Zarathuştra 2 Milyon dize compoze etmişti. Hermippos bu kitapları tek tek tetkik ettiğini söyler ve herbirinin içeriğini de kaydeder (bunları Pliny’den öğreniyoruz). Grek yazarları arasında daha az dikkat çekici benzer başka iddialar da vardır. Arap Tarihçi Abu Cafer Attawari; Zarathuştra’nın kitaplarının 12 bin öküz derisini (Parşömen kâğıdını) dolduracak kadar bir büyüklükte olduğunu ısrarla vurgular. Tradisyonel Zerdüşti kaynaklarında ise; Kutsal Kitab’ın Ahura Mazda tarafından Peygamber’e indirildiği, onun da bu emaneti Kava Vistaşpa’ya verdiği ve bu ilk Zerdüşti kralın da onu Jamaspa vasıtasıyla yazılı hale getirdiği kaydedilir. Fakat bu kitabın hangi alfabe ile yazıldığı ve akibetinin ne olduğu meçhuldur. Pausanius (M.S.180) adlı bir Grek seyyahı; ”ateşe tapan Magular”dan bahsederken, bunların kendi mabetlerinde, Grekler tarafından bilinmeyen bir dilde tanrıya ilahiler söylediklerini ve bunları bir kitaptan okuduklarını kaydeder.
***
Arap-İslam yazarlarından bazıları, Zarathuştra ve kitabı konusunda çok ciddi sayılabilecek bazı açıklamalarda bulunurken, diğer bazıları ise propaganda amaçlı haraket ettikleri için, ”araştırma” adı altında sundukları ürünleri, basit birer karalama vesikası niteliğindedir. Bu tip araştırmacılar bize fayda sağlayacak ciddiyette değildirler. Ama yine de Zarathuştra tarafından yazılmış olan -uyduruk da olsa- ”Avesta” veya ”Aşta” adlı bir kitaptan bahsederler. Bu da; Bahdiniler’in kutsal kitabının yazılı halde bulunan şeklinin bunlar tarafından da görüldüğünü anlatması bakımından önemlidir.
Arap yazarlarından Masudi (M.S.943), Zeraduşt’un (Zarathuştra’nın) kitabı hakkında şu ilginç notları düşmüş: Zeraduşt’un yaptığı ilk kitap Avesta’dır. Farslar bu kitabı anlayamıyorlardı. (Bunun üzerine) Zeraduşt bu kitap için bir yorum (kitabı) yazdı, onlar (Farslar) buna Zend dediler. O, ayrıca bu yorumun da yorumunu yazdı. Farslar buna Pazend dediler. Zeraduşt’un ölümünden sonra Farslar bu yorumların yorumunu ve kitabın genel bir izahatını da kaleme aldılar. Buna ise Yazdah adının takmışlardı. Masudi’nin bahsettiği bu ”Yazdah”, günümüzde varlığını sürdüren Avesta’nın üçüncü ”cildi”nde yer alan ”Yaştlar”dır. Mesudi bir de Müslümanlar’ın ”kâfir” anlamında kullandığı ”Zendıq” veya ”Zındıq” kelimesinin kökenini de araştırmış. Bu kelime esas olarak Zend’den geliyor. Bilindiği gibi (diyor Masudi) Zend, sadece gökten inenin (yani Avesta’nın) bir yorumundan ibarettir. Farslar, Avesta’ya muhalif olan dini görüşler öne sürenlere Zendıq diyorlardı. Çünkü o, kendi imalatı olan ”zend”i, Kutsal Kitab’taki metnin önüne almıştır. Bilindiği gibi Zarathuştra’nın yaşadığı dönemle ilgili olarak da en isabetli bilimsel tahlili yapan da Masudi idi.
Avesta Kitap:
Zerdüştiler’in Kutsal Kitabı Avesta’da yer alan metinlerin gerçek anlamı, Batılı Bilim Adamları konuyla yakından ilgileninceye kadar, bu kitapları kutsal ilan eden insanlar tarafından bile bilinmiyordu. Dolayısıyla; rönesans deneyinden geçmiş olan bu gibi ülkelerde ”fikri hür” olarak yetişmiş bilim adamlarının Avesta’ya ulaşmasına bir ”keşif” gözüyle bakmamak büyük bir haksızlık olurdu. Fakat Batılı Bilim Adamları Avesta’yı incelerken yine de -bilgi eksikliğinden olsa gerek- Kürtçe’yi hesaba katmamak suretiyle gözardı edilemez bir hata yaptılar. Bu araştırmacılar İranî Uluslar söz konusu olduğunda hep sadece ”Persler”i söz konusu ettiler. Dil olarak da sadece Persçe’yi incelemeyi yeğlediler. Diğer İranî Diller gözardı edildi. Oysa Kürtçe ve bilhassa Kürtçe’nin Zazaki ve Hewramani lehçelerinin hesaba katılması, araştırmacılara hem Avesta’nın orijinal coğrafyasının tayininde, hem de Peygamber Zarathuştra’nın kimliğinin belirlenmesinde paha biçilemez bilgiler sağlayacaktı.
Hermippos yazılı Avesta konusunda en açık tanıklık yapan Grek yazarlarından bir başkasıdır. Yazar, ”Magular hakkında” adlı bir de kitap yazmıştır. Buna göre Zarathuştra 2 Milyon dize compoze etmişti. Hermippos bu kitapları tek tek tetkik ettiğini söyler ve herbirinin içeriğini de kaydeder (bunları Pliny’den öğreniyoruz). Grek yazarları arasında daha az dikkat çekici benzer başka iddialar da vardır. Arap Tarihçi Abu Cafer Attawari; Zarathuştra’nın kitaplarının 12 bin öküz derisini (Parşömen kâğıdını) dolduracak kadar bir büyüklükte olduğunu ısrarla vurgular. Tradisyonel Zerdüşti kaynaklarında ise; Kutsal Kitab’ın Ahura Mazda tarafından Peygamber’e indirildiği, onun da bu emaneti Kava Vistaşpa’ya verdiği ve bu ilk Zerdüşti kralın da onu Jamaspa vasıtasıyla yazılı hale getirdiği kaydedilir. Fakat bu kitabın hangi alfabe ile yazıldığı ve akibetinin ne olduğu meçhuldur. Pausanius (M.S.180) adlı bir Grek seyyahı; ”ateşe tapan Magular”dan bahsederken, bunların kendi mabetlerinde, Grekler tarafından bilinmeyen bir dilde tanrıya ilahiler söylediklerini ve bunları bir kitaptan okuduklarını kaydeder.
***
Arap-İslam yazarlarından bazıları, Zarathuştra ve kitabı konusunda çok ciddi sayılabilecek bazı açıklamalarda bulunurken, diğer bazıları ise propaganda amaçlı haraket ettikleri için, ”araştırma” adı altında sundukları ürünleri, basit birer karalama vesikası niteliğindedir. Bu tip araştırmacılar bize fayda sağlayacak ciddiyette değildirler. Ama yine de Zarathuştra tarafından yazılmış olan -uyduruk da olsa- ”Avesta” veya ”Aşta” adlı bir kitaptan bahsederler. Bu da; Bahdiniler’in kutsal kitabının yazılı halde bulunan şeklinin bunlar tarafından da görüldüğünü anlatması bakımından önemlidir.
Arap yazarlarından Masudi (M.S.943), Zeraduşt’un (Zarathuştra’nın) kitabı hakkında şu ilginç notları düşmüş: Zeraduşt’un yaptığı ilk kitap Avesta’dır. Farslar bu kitabı anlayamıyorlardı. (Bunun üzerine) Zeraduşt bu kitap için bir yorum (kitabı) yazdı, onlar (Farslar) buna Zend dediler. O, ayrıca bu yorumun da yorumunu yazdı. Farslar buna Pazend dediler. Zeraduşt’un ölümünden sonra Farslar bu yorumların yorumunu ve kitabın genel bir izahatını da kaleme aldılar. Buna ise Yazdah adının takmışlardı. Masudi’nin bahsettiği bu ”Yazdah”, günümüzde varlığını sürdüren Avesta’nın üçüncü ”cildi”nde yer alan ”Yaştlar”dır. Mesudi bir de Müslümanlar’ın ”kâfir” anlamında kullandığı ”Zendıq” veya ”Zındıq” kelimesinin kökenini de araştırmış. Bu kelime esas olarak Zend’den geliyor. Bilindiği gibi (diyor Masudi) Zend, sadece gökten inenin (yani Avesta’nın) bir yorumundan ibarettir. Farslar, Avesta’ya muhalif olan dini görüşler öne sürenlere Zendıq diyorlardı. Çünkü o, kendi imalatı olan ”zend”i, Kutsal Kitab’taki metnin önüne almıştır. Bilindiği gibi Zarathuştra’nın yaşadığı dönemle ilgili olarak da en isabetli bilimsel tahlili yapan da Masudi idi.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
