Canan Karatay Aşırı Miktarda Meyve Tüketme!

Cevap:Birçok bilimsel araştırma früktozun karaciğer yağlanmasını başlattığını ve insülin direncini artırdığını göstermiştir.185 Örneğin, yapılan bir çalışmada yalnız früktoz ile beslenen bir grupta insülin düzeyi ve direncinin daha fazla arttığı bildirilmiştir.186 Aşırı şekilde meyve tüketilmesinin ve früktozun, kalp ve böbrek hastalığına neden olduğu başka bir çalışma ile bildirilmiş ve früktozun direkt olarak kanda bulunan ürik asidi yükselttiği gösterilmiştir.

Günde 5 öğün meyve önerisi nereden çıktı o zaman?

Ülkemizde birçok kişi diyabetli olduğunu bilmeden, mesela yaz aylarında her gün yarım karpuz, iki incir, bir salkım üzüm vb aynı anda yiyebilmektedir. Yurt dışında 17 yıl çalışmış ve yaşamış bir hekim olarak, oralarda karpuzun dilimlenerek paketlenip satıldığına şahit oldum. Oralarda bırakın 2-3 karpuzu, kimse tek bir karpuz dahi almasını bilmez, satılmaz zaten! Bizler taze üzümleri de kilolarla alır tüketiriz. Gerek İngiltere, gerekse ABDde, üzümlerin tek bir salkım halinde paketlendiğine ve satıldığına şahit oldum. 3-4 arkadaş bir araya gelip bir üzüm salkımını tane tane paylaşarak yerler. Misafirlikte ise önünüze yalnız 4-5 adet üzüm tanesi ikram edilir.İşte bu nedenle, günde 5 öğün meyve tüketilmelidir diye, şimdilerde tarih olmuş olan öneriler diyet listelerine girmiştir! Bu geçersiz öneri birçok diyette olduğu gibi kopya edilmiştir ama bu kopya çekilirken maalesef Türkiye’nin meyve cenneti olduğu, özelikle akşam yemekten sonra kilo ile meyve yeme alışkanlığı olduğu düşünülmemiştir.Daha önce de vurguladığım gibi mevsiminde doğal olarak (hormonsuz, kimyasal ilaçsız, GDO’suz) yetişmiş ve sağlıklı ortamda, kimyasal koruyucu maddeler sıkılmadan (mumlanıp parlatılmadan) saklanıp satışa sunulan tüm meyveler sağlıklıdır. Ancak bu meyvelerin tüketim miktarları, zamanları ve şekilleri onları vücudumuz için sağlıklı veya sağlıksız hale getirebilir.Örneğin gün boyunca başka tatlı ve şekerli bir yiyecek yememek koşuluyla sonbahar ve kış aylarında sabah kahvaltısında yenecek bir adet yerli muzda sakınca yoktur. Ancak aynı muz akşam yemeğinden sonra yenildiğinde yağ olarak depolanır.Mesela yaz aylarında öğlen yemeği yerine küçük bir kâse çilek doğal yoğurt veya avuçiçi kadar beyaz peynirle yenirse vücut için sağlıklı olabilir. Ancak saat 19.00-20.OO’ye kadar yenmiş olsa dahi yanında salatası ve ayranı ile birlikte yenen etli, sebzeli veya baklagilli bir yemeğin üstüne gene bir kâse çilek veya koca bir dilim (1/4 dilim) karpuz yendiğinde sağlıksız oluyor. Çünkü bu durumda vücut aldığı fazla enerjiyi direk depo yağlarına dönüştürüyor.Bu noktada bir kez daha hatırlatmak isterim ki, domates, biber, salatalık, zeytin gibi yiyecekler de glisemik indeksleri düşük olduğu için en sağlıklı meyvelerdir, en sağlıklı karbondiratlardır ve doğal vitamin mineral yüklüdürler. Zaten hemen her öğünde salata niyetine yenen bu meyveler doğal meyve ihtiyacımızı karşılamaktadırlar.

Peki, neden diğer şekerler değil de özellikle meyve şekeri/nişasta şekeri olan friiktoz karaciğeri en hızlı şekilde yağlandırıyor?

Meyve şekeri olan früktozun molekül yapısı, diğer şeker moleküllerinden oldukça farklıdır. Bu nedenle, vücuda girince diğer şekerlerden farklı olarak metabolize olmaktadır ve etkisi de farklı olmaktadır.Enerji kaynağı olarak vücut früktozu kullanamaz, bu nedenle vücuda alındığı anda tüketim şekline göre ya yavaş olarak ya da ani olarak karaciğere gönderilir, karaciğerde trigliseridlere dönüştürülerek depo edilir. Meyveyi bütün olarak lifiyle yediğimiz zaman hazım süresi uzar ve meyvenin şekeri früktoz yavaş yavaş kana karışır, yavaş yavaş karaciğere gönderilir ve karaciğeri yormaz. Ancak aşırı miktarda ve sık yenildiği zaman karaciğer yağlanmasını artırdığı için insülin direncini başlatır. Yani bu noktada insülin direnci, kandaki insülin yüksekliğinden değil, dolaylı bir yoldan karaciğer yağlanması sonucu başlamış olur (vücutta insülin direnci iki nedenle başlar, birincisi kandaki şeker ve insülin yüksekliği, ikinci ise karaciğer yağlanması sonucudur). Bu sebeple zayıf kişilerde (kiloları normal olsa bile) bel çevrelerinin genişlemesi insülin direnci göstergesidir. Daha önce de ifade ettiğimiz gibi glisemik indeksi düşük meyveleri bütün olarak doğru zamanda ve az miktarda tükettiğimizde vücut için sağlıklıdır.Meyve suyu ise sıvı olduğu için, içildiği anda emilimi çok hızlı olur, kana hızla karışır ve hemen karaciğere gönderilir. Karaciğerde hızla tirgliserid olarak depo edilir. İşte bu sebeple meyve suyu, meyveden farklı olarak daha hızlı şekilde karaciğeri yağlandırır.Diğer bütün şekerler 6 halkalıdır, fakat früktoz 5 halkalı molekülü olan bir şekerdir. Früktoz alkol değildir ama alkol gibi 5 halkalı bir şekerdir.

Taze sıkılmış ya da hazır alınmış endüstriyel meyve suları, hızla kana geçer ve kan şekerini yükseltir. Ancak şeker früktoz olduğu için aşırı bir şekilde kan insülinini yükseltmez, çünkü diğer şekerler gibi değildir!Biliyoruz ki, diğer şeker ve tatlıların etkisi ile kan şekeri yüksekliği sonucu pankreastan hızlı bir şekilde insülin salgılanmaktadır. Früktoz ise hemen insülin salgılanmasına neden olmaz. Kana geçer geçmez doğrudan karaciğere gider ve orada yağa dönüştürülerek depo edilir.193 194 195 Alkole benzeyen früktozun, en hızlı bir şekilde karaciğeri yağlandırması bu nedenledir. Früktozun,karaciğer için glikozdan 7-10 kat daha toksik olduğu bildirilmiştir. Früktozu vücudumuz enerji olarak kullanmaz. Früktoz beynimizi alkol gibi etkileyerek melekelerimizi altüst etmez. Ama früktoz, alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanmasının nedenidir.Karaciğerin yağlanmasına neden olan früktozun insülin direncini başlattığı ve artırdığı birçok bilimsel çalışma ile gösterilmiştir.Obezite/diyabet hastalığının da insülin yüksekliği ve insülin direnci hastalığı olduğuna önceki bölümlerde değinmiştik. Görüyoruz ki früktoz yani meyve şekeri tek başına da karaciğer yağlanmasını ve bunun sonucu olarak da insülin direncini başlatmaktadır.İnsülin direncini bu şekilde başlatan früktoz, genel olarak temel halk sağlığı sorunlarını da başlatmaktadır ve sağlığa son derece zararlıdır. Birçok hastalığa neden olmaktadır.198Früktoz kan yağlarından trigliseridleri (VLDL) yükseltir. Kardiovaskü- ler hastalıklar için risk faktörüdür. Ayrıca ürik asidi yükseltir, gut hastalığı yapabilir.

Früktozun yani meyve şekerinin/nişasta şekerinin vücudumuzda toksik düzeyde olup olmadığını öğrenmek mümkün mü?

Tabii ki öğrenebiliriz, hem de son derece kolaylıkla... Kanımızda bulunan früktoz şekerini, kan şekeri olan dekstroz gibi ölçemiyoruz ama onunla son derece sıkı ilişki halinde olan ürik asidi basit bir kan testi ile ölçebiliyoruz. Bu alanda yapılmış olan son araştırmalara göre; ürik asidin normal kan değeri 3-5,5 mg/dl civarlarında olmalıdır.Dr. Richard Johnson bu konunun uzmanıdır ve ürik asit değerlerinin erkeklerde 4 mg/dl, kadınlarda 3,5 mg/dl civarında olmasının normal olduğunu bildirmektedir. Dr. Johnson, kan ürik asit değerlerinin 5 mg/dl olmasını ise früktoz toksisitesi olarak bildirmektedir.Yeri gelmişken, tükettiğimiz meyvelerin içerdiği früktoz miktarlarına bir göz atalım. Bu liste ortalama değerleri içeren bir göstergedir. Ancak, bir fikir verme amacıyla kullanılmalıdır. Özellikle karaciğer yağlanması olan, göbek çevresi genişlemiş olan, obez olan, diyabetli olan, kalp hastası olan ve kilo vermek isteyenler meyve türlerine dikkat edecek olurlarsa, birçok hastamda olduğu gibi, karaciğer yağlanmaları ve göbek çevreleri gerileyecektir. Bunun yan etkisi olarak da, şikâyetleri giderek azalacak ve trigliseridleriyle birlikte, ürik asit değerleri de normale gelecektir.

Bütün meyveler aynı değildir, çeşitli meyvelerin früktoz içeriği farklıdır. Aşağıdaki listeye göz atıp, akşam yemeğini ekmeğiyle, pilavıyla, etli sebzesiyle, tatlısı ve şekerli Türk kahvesiyle iyice mideye indirdikten sonra televizyonun karşısına geçip geç saatlere kadar oturup arada bir tabak da meyve tüketirken, pankreas ve karaciğerinizi yorduğunuzu ve yağlandırdığınızı bir kez daha hatırlamanızı öneririm.Meyvelerin değişik şeker miktarlarını Şekil-6’daki listede görebiliriz.Kıssadan hisse:Besin ve gıda endüstrisinde, nişastadan elde edilen kristalize früktoz, tatlandırıcı ve lezzet verici olarak kullanılmaktadır. Hazır ve paketlenmiş yiyeceklerin içinde (tatlı ya da tuzlu olsun), nişastadan elde edilen früktoz şekeri kullanılmaktadır. Bu tür şeker, sofra şekeri olan sükrozdan çok daha ucuzdur ve daha fazla tatlandırıcı özelliği vardır.

Az miktarda kullanıldığı zaman dahi tatlandırıcı etkisi yoğun olmaktadır. Bu nedenle, besin ve gıda endüstrisi bu toksik maddeyi maalesef bol bol kullanmaktadır.İşte bu nedenlerden dolayı, obezite/diyabet/kalp hastalıklarına davetiye çıkarabilen, hazır ve işlenmiş gıdaları elimizden geldiği kadar tüketmememiz gerekmektedir. Yavaş yavaş azaltarak her türlü işlenmiş şekerden uzaklaşır, evimize, mutfağımıza, ağzımıza sokmazsak, Karatay Mutfağı kitabındaki tarifleri uygulayarak beslenmeye çalışırsak ciddi bir halk sağlığı sorunu olan obezite, diyabet ve kalp hastalığı gibi dejeneratif kronik hastalıklarından kurtuluruz. Aynı zamanda, bu hastalıklara yakalanmayı da önlemiş oluruz.